Brussel Beiroet

De ontploffingen in de haven van Beiroet (Libanon) op 4 augustus 2020 vernietigden een groot deel van de stad, een heel deel van de zo noodzakelijke haveninfrastructuur en duizenden levens. Want naast de honderden doden en de duizenden fysisch gekwetsten werden ook diepe wonden geslagen in het hart en de geest van miljoenen Libanezen, of ze nu in Beiroet of in Libanon wonen of ergens elders in de wereld. Die dag was en is voor hen nog altijd een groot trauma.

(eigen foto videostill
van video gemaakt door ICONEM,
groep die zich inzet voor bedreigd cultureel erfgoed) 

 De expositie in de Villa Empain (Brussel) nog tot 6 februari toont vooral jonge Libanese artiesten, meestal geboren tijdens of na de burgeroorlog van 1975-1989. Als ik op deze tentoonstelling terugkijk, zie ik als het ware een soort artistiek vademecum over hoe mensen proberen trauma een plaats te geven in hun leven. 

Sommigen focussen zich op wat er gebeurd is en wat er veranderd is door de ontploffing : beelden van de ravage, foto's waar mensen of voorwerpen zijn witgeschilderd, een oudejaarsavond met vuurwerk die de knallen van 4 augustus weer tot leven brengen,...

(eigen foto 
Ayman Baalbaki  Zonder titel
acryl op doek - 2021)

Daarnaast proberen anderen de feiten te verklaren, redenen te vinden, hun gevoelens en gedachten onder woorden te brengen. En allen zoeken ze daarbij of daarnaast om hun wonden te helen. De slaap biedt soms een beetje rust of men gaat zich toeleggen op het kleine positieve zoals zorg voor planten of men gaat terug naar zijn geboortedorp ver weg van Beiroet om zichzelf te herontdekken. Terug naar de wortels. Terug naar de geborgenheid van je eigen familie. 

 Deze verscheidenheid in het zoeken naar een nieuw evenwicht na het trauma vind ik in deze expo zo ontroerend en hoopgevend. How will it end? Niemand weet het maar midden de geopolitieke machinaties zoeken mensen hun weg en ze zoeken hun geschiedenis te schrijven midden de ruïnes van de grote geschiedenis. Kleine mensen die grootmenselijk zoeken te leven midden grote conflicten.

Libanon in Brussel

 In een bericht van 27 november 2021 op deze blog vertelde ik over een tentoonstelling gezien in Parijs in het Institut du monde arabe. 

Werken van Libanese artiesten werden er getoond van net na de Tweede Wereldoorlog tot in de lente van 2021, dus na de verwoestende explosie van 4 augustus 2020 in de haven van Beiroet. 

Nu in Brussel, in de Villa Empain nog tot 6 februari, kan je gaan kijken naar een gelijkaardige tentoonstelling onder de titel : How will it end? Op wat zal de situatie in Libanon uitdraaien? Waar zal het met dat land en zijn decennialang geteisterde bevolking heengaan? Vragen die iedereen zich stelt als hij/zij maar een beetje begaan is met dat land en vooral met de mensen die er wonen en leven.

In Brussel ligt de focus helemaal op kunstenaars die op artistieke wijze reageerden op de catastrofe van 4 augustus 2020, de aanloop ernaartoe en de gevolgen ervan. Enkele werken dateren van voor de ontploffing maar geven dan wel een sfeer weer die zinnig is voor het zoeken naar een antwoord op de vraag how will it end?

Kunstenaars documenteren de ramp en de gevolgen, ze zoeken hoe er mee om te gaan, ze proberen de overweldigende en veelzijdige emoties die de explosie oproept uit te drukken.

Een paar kunstenaars zijn vertegenwoordigd in beide tentoonstellingen, zoals Etel Adnan en Ayman Baalbaki, maar voor het overige zijn er telkens andere namen te ontdekken.

Hier enkele sfeerbeelden van deze mooie expositie (eigen foto's).

Beeldig gedicht van betreurde Bernard Dewulf

 In de dagen voor Kerstmis 2021 overleed Bernard Dewulf.

Zijn gedrevenheid om écht te kijken en

 om zijn kijken in verzorgde taal om te toveren zal ik, met velen, node missen.

Hier nog een optreden van Bernard Dewulf (2012) in het Middelheim beeldenpark met een eigen gedicht

waarbij hij allusie maakt op meerdere sculpturen van dit openluchtmuseum. 

Rik Wouters, nog zo'n veel te vroeg gestorven veelzijdige kunstenaar, 

maakte in 1912 "Het zotte geweld" en 

Bernard Dewulf laat ze honderd jaar later 

meezingen in zijn gedicht over Middelheim.

(Het Zotte Geweld
Rik Wouters
©Middelheimmuseum)

            

De kracht van suikerklontjes

 Met de tijd slijt alles. Dat zingt Léo Ferré in zijn bekende chanson "Avec le temps".

Hier kan je luisteren naar Ferré en tegelijk de tekst volgen.

Maar de Zuid-Koreaanse schrijfster Han Kang is daar niet helemaal mee akkoord. Vanuit haar biografisch getinte bijzondere boek "Wit" (uitgegeven bij Nijgh & Van Ditmar, 2017, vertaald door Marijke Versluys) komen heel wat herinneringen langs en ook deze heel bijzondere die mij anders deed kijken naar suikerklontjes.

Straks overkomt je dat misschien ook.

SUIKERKLONTJES

Ze was een jaar of tien. Haar eerste bezoek aan een cafetaria, samen met haar tante, was ook de eerste keer dat ze suikerklontjes zag. Die in wit papier gewikkelde blokjes waren van een bijna magische volmaaktheid, vast en zeker te volmaakt voor haar. Ze haalde het papier er voorzichtig af en streek met haar vinger over het korrelige klontje. Ze brak er een hoekje af, legde het op haar tong en sabbelde op de verbluffende zoetheid, waarna ze het ten slotte in een kopje water deed en zuchtend toekeek hoe het wegsmolt.

Eigenlijk houdt ze niet meer zo van zoetigheid, maar bij een schaaltje verpakte suikerklontjes krijgt ze nog steeds het gevoel dat ze naar iets kostbaars kijkt. Sommige herinneringen zijn ongevoelig voor de tand des tijds. En voor de sporen van verdriet. Het is niet waar dat alles wordt gekleurd door tijd en verdriet. Het is niet waar dat alles daardoor kapotgaat.

(uit : Wit blz. 83)

20 jaar La Piscine in Roubaix

 Het vroegere zwembad van de Noord-Franse stad Roubaix werd in 2001 heropend als museum. Bij de twintigste verjaardag van dit schitterende museum zijn er ook twee tijdelijke tentoonstellingen te zien van schilders die boeien en nog altijd aanspreken.

Er is de tentoonstelling Jawlensky La promesse du visage (Het beloftevolle gezicht) en Suzanne Hay (1962-2004).

Net over de Belgische grens en vlot bereikbaar met de auto en met de trein is dit een mooie bestemming voor iedereen die van schoonheid houdt en zich wil laten verwonderen over de mens in al zijn menselijkheid.

Beide tijdelijke tentoonstellingen zijn nog te zien tot 6 februari.

(eigen foto :
Alewej von Jawlenskuy
Vrouwenhoofd Medusa
licht en schaduw - 1923)

(eigen foto
Susanne Hay
Salle des bains 1995)

In Memoriam Bernard Dewulf

 Heel plots is schrijver-essayist-dichter Bernard Dewulf overleden enkele dagen voor Kerstmis 2021.

Al jaren lang heb ik genoten van zijn columns in De Standaard die altijd weer gaan over zien en graag zien, over kijken en aandacht besteden aan het menselijke, over grootheid in kleine dingen.

Als een soort In Memoriam laat ik jullie meekijken 

of nog eens terugkijken

naar zijn passage in het Canvas-programma "Winteruur" 

op 13 maart 2020.

Oud en nieuw ...

Deze overgangsdagen van oud naar nieuwjaar geven aanleiding om terug te kijken en vooruit te blikken, om na te denken over de geschiedenis en de actualiteit. 

(©die keure.be)

Ik wil hier een bedenking meegeven 

van Corn. Verhoeven over onze beleving van de tijd.

"In tien jaren gebeurt nu meer dan vroeger in honderd jaren en straks gebeurt er in een jaar meer dan er ooit gebeurd is. De actualiteit wordt steeds meer de totale geschiedenis van de mensheid, op één moment beleefd, en zij duurt steeds korter. De mensen leven langer en beleven meer geschiedenis in een dag dan alle voorafgaande generaties samen ooit hebben beleefd.  (...) Alles is anders, blijkt anders te zijn voordat kan worden geconstateerd dat het zo is. Als we vanuit een verleden van een paar honderd jaar de toekomst zouden willen voorspellen, zou de geldigheid van die voorspelling niet veel verder reiken dan een paar weken, zodat er beter van zou kunnen worden afgezien." (uit: Inleiding tot de verwondering, uitg. Ambo, 1967, blz. 91-92) 

Een gezond 2022 gewenst met vele dagen van welbevinden.