Een Petit Palais voor een groot schilder : Ribera in Parijs -1-

 

Nog tot 23 februari kan je in Parijs een grote overzichtstentoonstelling zien van de barokschilder Ribera. In musée Petit Palais hangen tientallen werken van 'lo Spagnoleto' (de kleine spanjaard) die een boeiend reisparcours vormen doorheen werk en leven van deze talentvolle schilder. Een ruim overzicht...

In 1591 geboren in de buurt van Valencia trekt hij als bijna15-jarige naar Rome om er schilder te worden. In 1605 komt hij er aan en zoekt steun bij de Spaanse gemeenschap in de eeuwige stad. Hij wordt leerling in verschillende ateliers en krijgt er zijn eerste opdrachten. Caravaggio die in 1606 Rome ontvluchtte, heeft hij wellicht wel ontmoet, maar overduidelijk is hij sterk beïnvloed door diens stijl. 

De expo in Parijs spreekt over "Ribera: ténèbres et lumière" (Ribera: donker en licht) en geeft in die titel al aan dat het chiaroscuro (clair-obscur) typisch voor Caravaggio ook bij Ribera overheerst. Ook in de lijn van zijn artistieke voorbeeld, heeft Ribera een voorliefde voor het 'realistisch' uitbeelden van gebrekkige of oude mensen. 

(Ribera : Allegorie van de geur
foto: Marc Deconinck)

Afgezien van een kort verblijf in Parma (1611) waar hij werken van Correggio bestudeert én contacten legt die opdrachten opleveren, ontwikkelt hij zich verder als één van de belangrijkste schilders in Rome, die de ene opdracht na de andere binnenrijft.

In 1616 verhuist José de Ribera definitief naar Napels, waar hij zal werken tot aan zijn dood in 1652. Napels is deel van het Spaanse rijk waar de onderkoning resideert. Daar wordt hij gezien als de grondlegger van de zogenaamde Napolitaanse school, met heftige licht-donker contrasten, een rauw realisme en diepe kleuren.

(Ribera : Apostel Thomas
eigen foto)

Ribera was een goede portrettist, die vaak dezelfde modellen gebruikte in verschillende contexten. Doorheen de tentoonstelling zie je dan vaak zelfde gezichten terugkomen, nu eens als apostelfiguur, dan weer als onderdeel van een groepje toeschouwers of als allegorisch personage. Zijn realisme in deze doet je zo verbeelden dat je straks die persoon ergens tegen het lijf kan lopen. Een plezier voor het oog. 

Negende biënnale van de schilderkunst - 2 -

 Zoals in het vorige bericht wil ik nog even stilstaan bij wat ik zag in museum mudel (museum van Deinze en de Leiestreek) waar het thema was "Master Painting". Er waren meerdere werken van schilders die al een ruimere bekendheid hebben zoals Pjeroo Roobjee, Kati Heck of leerlinges van Emile Claus (1849-1924)(dit jaar is er een Claus-jaar!) zoals Jenny Montigny, Anna De Weert, Marie Antoinette Marcotte en nog anderen.  Tussen die 'school van Claus' en de hedendaagse artiesten in is er ruim plaats gemaakt voor meerdere doeken van een auto-didact die in het kielzog van de woelige jaren 1960 werkte aan een eigenzinnig oeuvre met veel kritische doeken en strijdend voor meer seksuele vrijheid, nl. Dees De Bruyne (1940-1998). Deze schilder kon vooral goed tekenen en die virtuositeit speelt mee in zijn doeken.

(Dees De Bruyne : uit waardering voor Jeannot - eigen foto)

Ook wil ik nog even stilstaan bij de werken van de Antwerpse schilder Jan De Lauré (1978) die figuratief schildert. Heel uiteenlopende zaken vormen het voorwerp van zijn doeken en hij haalt zijn inspiratie vaak in de Amerikaanse cultuur. Intrigerend welke onderwerpen hij soms kiest voor zijn doeken. Vooral een groot veelluik vond ik fascinerend én goed geschilderd. De titel prikkelt al: the world you were born in no longer exist. Je ziet dan een reeks portretten, koppen van tienerjongens en - meisjes in zwart-witte tinten geschilderd. Hun gezichtsuitdrukking heeft veelal iets gemaakt, geforceerd. De stand van ogen en/of mond ogen soms wat vreemd, zonder dat ik goed de vinger kan leggen op wat er anders is. Ook benieuwd te zien hoe deze verder uitgroeit.

(Jan De Lauré : The world you were born in no longer exist  - eigen foto)

(Jan De Lauré : The world you were born in no longer exist
detail - eigen foto)

Begraafplaats Veurne - 1 -

 Aan de rand van de stad ligt 

de oude begraafplaats van Veurne, 

met zoals op al zo'n plekken 

een verzameling oude en nieuwe graven, 

verzorgde en vervallen grafzerken, 

monumentale en zeer eenvoudige grafperken. 

Hier twee vervaagde foto's op grafkruisen gezien. 

Daarbij past mooi een vers van Wislawa Szymborska 

over ons zoeken hoe we kunnen omgaan 

met de (herinnering aan de) doden.

(eigen foto's)

ELEGISCHE BEREKENING

Hoeveel van degenen die ik heb gekend

(als ik ze werkelijk heb gekend)

mannen, vrouwen

(als die verdeling van kracht blijft)

hebben die drempel overschreden

(als het een drempel is)

zijn die brug overgerend

(als je het een brug moet noemen)-

Hoeveel zijn na een kort of lang leven

(als zij nog steeds het verschil zien),

goed omdat het begonnen was,

slecht omdat het afgelopen was,

(tenzij ze het liever andersom willen zeggen)

op de andere oever zijn aangekomen

(als ze ergens zijn aangekomen

en die andere oever bestaat) -

Mij is geen zekerheid gegeven

omtrent hun verdere lot

(zelfs al is het één gemeenschappelijk lot

en heet het nog lot) -

Alles

(als ik me met dit woord niet beperk)

hebben ze achter zich

(zo niet voor zich) -

Hoeveel van hen zijn uit de voortijlende tijd gesprongen

en verdwijnen steeds klaaglijker in de verte

(als je het perspectief mag geloven) -

Hoeveel

(als die vraag zin heeft,

als de tellende tot het totaal kan komen

voor hij zichzelf erbij moet tellen)

zijn in die diepste slaap gevallen

(als er geen diepere is) -

Tot ziens.

Tot morgen.

Tot de volgende keer.

Zij willen dit niet meer

(als ze niet willen) herhalen.

Zijn aangewezen op een oneindig

(zo geen ander) zwijgen.

Zijn uitsluitend bezig met datgeen

(indien alleen daarmee)

waartoe de afwezigheid hen dwingt.

(uit: Szymborska, Wislawa, Uitzicht met zandkorrel. Een keuze uit de gedichten., uitg. Meulenhoff, Amsterdam, 1997, blz. 139-140)

Zelfportret

 Een van de grootste uitdagingen voor elke mens 

is om met zichzelf te leren leven, 

om zijn eigen beperkingen en mogelijkheden 

naar waarde te schatten. 

De zoektocht naar zichzelf levert in de kunstgeschiedenis 

een massa zelfportretten op 

(geschilderd, getekend, gebeeldhouwd, geschreven). 

Deze portretten intrigeren ons altijd opnieuw, 

wellicht ook juist omdat ze ons 

een spiegel voorhouden over onze eigen zoektocht.

De oudere dichter Roger De Neef (1941) publiceerde 

in het tijdschrift Het Liegend Konijn (2023/2, blz. 167) 

een tweedelig gedicht onder de titel 'Zelfportret'. 

Hierbij het tweede deel.

ZELFPORTRET

(Rembrandt : Zelfportret
-in laatste levensjaar-
©Mauritshuis)

2

Ik beheerde

de twee helften van mezelf

met frisse hardheid

en heb daar vrede mee

Ik leerde het me af

die manieren van spreken

van verloren leggen en ontkennen

Ook de manier van kijken

naar bloemen van geluid

de vaststelling om wat ik zag

met zorg te vergeten

Ik haalde me leeg

met het omlijnde lichaam van stilte

in de dooi van licht.

Permeke in Jabbeke - 3 -

 Nog eenmaal breng ik je mee naar het zopas heropende Permeke-museum in Jabbeke. Naast beeldhouwer en schilder was hij ook een tekenaar, die op soms héél grote vlakken vooral menselijke figuren schetste. 

Daar past dan best de omschrijving van 'Vlaamse expressionist'. Mensen ten voeten uit die met hun handen werken en het bestaan doorstaan met een grote kracht. Mensen ook die de toeschouwer recht in het gezicht aankijken: hier sta ik!

Deze houtskooltekeningen tonen de hand van de tekenaar die zijn blik op en zijn interpretatie van een model met krachtige halen naar voren brengt. Zie maar deze bedelaar gemaakt in 1921...

De werkeloze handen hangen zwaar naast zijn lichaam. De gelatenheid van de bedelaar wordt door Permeke met forse trekken neergezet. Deze man staat rechtop ondanks zijn broze maatschappelijke status. Permeke vraagt niet om medelijden voor de bedelaar, maar vraagt ons in zijn tekening deze persoon in zijn menselijke waardigheid te zien.

(eigen foto)

(De bedelaar 1921 - detail
eigen foto)

Kuifje in Louvain-la-Neuve

 Het Hergé museum (zie post van 11 maart) staat uitgebreid stil bij de figuur van Kuifje (naast Quick en Flupke) en de vaste medespelers die de stripalbums bevolken. Er wordt veel aandacht besteed aan de eigen typische Hergé-stijl (klare lijn) die ook internationaal heel hoog werd aangeschreven. De aanwezigheid van Andy Warhol in het museum bewijst dit aanzien. 

(drie maal een zeefdruk van  Andy Warhol die Hergé portretteerde)

Via vele originele tekeningen en drukplaten kan je als bezoeker dichter komen bij de grote ambachtsman die Hergé was. In enkele filmpjes komt hij zelf ook aan het woord. De ontstaansgeschiedenis van meerdere albums wordt gedocumenteerd. 

Voor wie Kuifje graag heeft gelezen/graag leest is dit museum een absolute aanrader.

(eigen foto's)

En de voetbalfans zullen zeker even moeten langsgaan om te zien waar de voetbalbondstiliste haar mosterd haalde voor de nieuwe outfit van de nationale ploegen (M/V)...

Museum Brandhorst München : Nicole Eisenman

 De Frans-Amerikaanse artieste Nicole Eisenman is blijkbaar sterk gebiologeerd door de macht die onze mobieltjes en laptops hebben over de hedendaagse mens. We beleven en bekijken alles via dat kleine toestel en dreigen het grotere plaatje uit het oog te verliezen. Zo toont ons Eisenman onszelf in de tekeningen en schilderijen die ik zag begin juli in het Museum Brandhorst in München. 

(eigen foto's)

Haus der Kunst : Walther Collection ...een blik op Afrika

 Waar het Haus der Kunst ontworpen was om de nazi-ideeën rond onder andere de suprematie van het Arische ras mee te verspreiden, zag ik nu dat de tentoongestelde Walther Collection vaak inzoomt op Afrikaanse kunstenaars die tonen hoe zij hun continent zien en ervaren.

Zo is er bijvoorbeeld de Zuid-Afrikaanse fotograaf Pieter Hugo (1976) met onder anderen dit drieluik over Abogbloshie Market nabij de stad Accra in Ghana. We zien een van de grootste "recyclage-terreinen" ter wereld waar mensen in miserabele omstandigheden in de Westerse digitale afval zoeken naar herbruikbare elementen.

(Pieter Hugo : Abogbloshie Market - eigen foto)

Ook was er de reeks te zien van de Kameroenese fotograaf Samuel Fosso (1962) die een reeks zelfportretten maakte in zijn studio waarbij hij een pose en kledij aannam van 'iconische' personen die voortrekkers waren in de vorige eeuw voor de emancipatie van het Afrikaanse continent en het zwarte denken (Muhammed Ali, Angela Davies, Lumumba, Nelson Mandela, Hailé Sailassié, e.a.). Deze reeks gaf hij als titel mee: African Spirits.

(Samuel Fosso : African Spirits - eigen foto)

Dit soort tentoonstellingen geven het 'besmette' gebouw een nieuwe bezieling waarmee de inhoud als het ware weerwoord biedt aan de taal van de architectuur. Best spannend, zeker in de stad waar de wieg stond van het nazisme.

Alte Pinakothek München - Ferdinand Bol

 De Alte Pinakothek in München is een schatkamer voor wie van schilderkunst houdt. De zalen hangen barstensvol met doeken van goede tot meesterlijke kwaliteit. Voor de bezoeker die aandachtig wil toekijken is er echter één minpuntje. Het glas voor de werken weerspiegelt jezelf en je omgeving zodat je niet altijd de fijne toetsen in de werken kan bewonderen.

Maar anderzijds biedt dit ook soms mooie reflecties op.

Hier zie je een werk van de Nederlandse schilder Ferdinand Bol (De hoofden van het Amsterdamse wijnhandelaarsgilde - 1659) en heel wat van de zaal waarin dit doek hangt.

(eigen foto 9 juli 2023)

Slager Den Bosch

In de schaduw van de kathedraal van 's Hertogenbosch heb ik tijdens het voorbije paasweekend een klein museum ontdekt gewijd aan een familie van schilders en aan realistische schilderkunst. De Bosche familie Slager heeft een aantal getalenteerde schilders voortgebracht en die worden geëerd in hun eigen museum in de Choorstraat (gelegen langs het koor van de kathedraal). De vaste collectie overspant drie generaties van één familie en acht artiesten van 1861 tot 1994.  

(eigen foto)

De locatie beslaat drie huizen, waaronder de ooit kleinste herberg van de stad. De vrijwilligers die het museum open houden zorgen bij het einde van je bezoek voor een kopje koffie of thee. Het was een ontdekking en een mooi overzicht van een stukje kunstgeschiedenis en genregeschiedenis. Aquarellen, olieverf op doek, acrylverf...; portretten, landschappen, stadzichten, bloemstukken.... Schilderkunst staat centraal én in een aantal kamers wordt plaats gehouden voor realistische recente schilderkunst. Zo ademt het geheel iets 'gezelligs oer-hollands'. 

(eigen foto)

Alice Neel in Parijs -2-

 De sterk geëngageerde Amerikaanse schilderes Alice Neel (1900-1984) krijgt in het Parijse Centre Pompidou nog tot 16 januari 2023 een mooie retrospectieve. Haar inzet voor de Amerikaanse communistische partij steunde op haar kwaadheid over de sociale ongelijkheid zoals ze die zag in het New York vanaf de jaren 1930 (na de beurscrash van oktober 1928)  tot in de jaren 1970 toe. Vooral de Spaanssprekende werkende klasse die zwaar werd uitgebuit mocht op haar aandacht rekenen. Haar inzet in de partij kreeg een verlengde in haar artistieke werkzaamheid. Dat kan je hier ook zien bij deze werken.

Ze schilderde onder anderen het arbeidersprotest tegen opsluiting en vervolging van een staker (Willie McGee) uit 1950.

(Alice Neel : Save Willie McGee 1950 - foto : Marc Deconinck)

Of ze toont de persoonlijke ellende van vooral vrouwen die moeizaam proberen te overleven, zoals in het portret van Judy en Carmen uit 1972.

(Alice Neel : Carmen and Judy 1972 - eigen foto)

 

Alice Neel in Parijs -1-

 In het Centre Pompidou in Parijs is er nu een expo bezig met werk van de Amerikaanse kunstenares Alice Neel (nog tot 16 januari 2023). De titel "Un regard engagé" geeft al aan dat de tentoonstelling inzoomt op haar maatschappelijke engagement in en via de schilderkunst. Er worden twee thema's uitgelicht : de klassenstrijd (Neel was actief bij de Amerikaanse communistische partij) en de feministische strijd. Bij dit twee aspect focust ze zich niet alleen op de strijd voor meer respect en gelijke rechten van vrouwen, maar ook van de holebi-gemeenschap. 

Morgen 1 december is het opnieuw Wereld Aids Dag en alhoewel de wereld daar blijkbaar niet meer van wakker ligt, blijft Aids nog een belangrijke niet te genezen ziekte die vooral bij minder begoede wereldburgers tot zware gevolgen leidt. Daarom hier twee portretten die Alice Neel maakte van personen binnen de Amerikaanse  culturele wereld van de jaren 1970/1980... Beiden zijn slachtoffer geworden van AIDS.

Er is de popart-allround artiest Andy Warhol (1928-1987) met een bijzonder schilderij gemaakt in 1970.

(Andy Warhol door Alice Neel in 1970 - foto: Marc Deconinck)

Er is ook het portret van de Japans-Amerikaanse designer Ron Kajiwara (1944-1990).

(Ron Kajiwara door Alice Neel in 1971 - eigen foto)

Breda Theatre of Dreams - 10e fotofestival - 2 -

 Zoals in een vorig bericht meegegeven wil ik nog even enkele van de vele mooie en ontroerende foto's delen gezien op het 10e BredaPhoto Festival, nog tot 23 oktober. Vlak over de grens boven Antwerpen. 

Het droomtheater in het Chassépark toont in een grote kring een reeks foto's van Ilana Bar, een Braziliaanse fotografe(°1988). Deze fotokring toont de familie van de fotografe waar drie personen zijn met het syndroom van Down (twee ooms en een broer). Doorheen deze reeks voelt de toeschouwer de warmte en genegenheid die in deze familie aanwezig is, doorheen alle verschillen heen. Iedereen voelt er zich geborgen en daardoor kon de fotografe ook zo'n nabije foto's maken. 

(eigen foto's)

Een ander verhaal zag ik dan in de foodhall waar de Nederlandse Ilse Wolf (°1991) haar project "Journey of my Dreams" presenteert. Zij ging een hele tijd op weg met vijf vluchtelingen die in Breda hun weg zoeken en er hun nieuwe thuis willen maken. Enkele mooie portretten die in hun eenvoud aanspreken.

(eigen foto's)

Charles Szymkowicz in Luik

 Zoals reeds op 27 februari gemeld kan je nog tot 17 april in Musée Boverie (Luik) naar een overweldigende tentoonstelling van Charles Szymkowicz.

Hij schildert portretten van voor hem inspirerende personen. Naast schilderkunst en literatuur is hij ook sterk geboeid door muziek. Niet alleen de dichter-zanger Léo Ferré komt meermaals aan bod, maar ook figuren uit de wereld van de klassieke muziek zien we afgebeeld, zoals Brahms, Mozart, Louis de Victoria en Bernstein.

Hier nogmaals enkele beelden van de expo in Luik.

(Käthe Kollwitz en Leonard Bernstein
eigen foto 25-02-2022)

(boven : Michelangelo;
onder : componist Louis de Victorias
eigen foto 25-2-2022)

Mozorov verzamelde ...1

 Mensen met (veel) geld zijn soms heel kunstminnend en/of laten zich door kunstkenners bijstaan om hun rijkdom vorm te geven in een kunstverzameling. Dat was vroeger zo, reeds bij de oude Romeinen en ene zekere mijnheer Mecenas (1ste eeuw voor Christus) gaf zelfs zijn naam aan het fenomeen van kunstsponsor en -beschermer, én dat is zo tot op vandaag.

In de gebouwen van de Fondation Vuitton in Parijs -maker van handtassen, koffers en accessoires én hedendaagse mecenas- kan je tot 22 februari kijken naar de kunstverzameling van de Russische mecenassen, de gebroeders Mozorov, die hun collectie samenstelden tussen 1890 en 1918 met topwerken uit hun tijd.

Deze expo brengt wat eens enkel voor de elite toegankelijk was dichter bij hedendaagse geïnteresseerden.

Hier een eerste kennismaking...

(eigen foto's)

Biënnale van de schilderkunst : Jan Van Beers (°1852-+1927)

 Graag bezoek ik de biënnale van de schilderkunst omdat ik er telkens weer nieuwe verdienstelijke artiesten ontdek. In deze editie van 2020 haalden ze een mij tot nu toe totaal onbekende schilder van onder het stof. In de reserve van Vlaamse musea zijn er blijkbaar nog heel wat kundig geschilderde werkjes te vinden van Jan Van Beers. Deze Lierse kunstenaar vindt al vlug na een academische vorming zijn weg in de betere kringen en maakt het waar in Parijs. Romantische portretten en society-taferelen zijn heel vaardig geschilderd en kunnen op vandaag nog charmeren. Zie maar...wat je kan ontdekken in mudel (Deinze).

(Jan Van Beers : Dame aux cheveux rouges, vue de profil
collier d'or avec émeraude ronde; s.d.) 

(Jan Van Beers, Modegek 1874)

 

Musée d'Orsay revisited

Het was al weer enige tijd geleden dat ik de vaste collectie van het Musée d'Orsay in Parijs bezocht. Enkele uren rondstruinen en werken (her)ontdekken in dit prachtige museum. Je vergeet het natte en koude mei-weer op slag.

Een verademing voor hart en geest, maar een uitputtende lichamelijke ervaring ook wel...
En zie maar wie ik er allemaal heb ontmoet.

Den Haag viert Erwin Olaf - 3 -

In de dubbeltentoonstelling over het werk van de zestigjarige Erwin Olaf zien we in het Gemeentemuseum van Den Haag werk vanaf het jaar 2000.
Naast portretten en bloemenstillevens zien we hier ook hoe de artiest reageert op de actualiteit, zonder dat het een doordrammerige boodschap wordt. Naar aanleiding van de aanslagen in Parijs op de Bataclan en op de redactie van Charlie Hebdo maakt hij een aantal heel indringende werken.
Een van de werken is een soort videofilm/videoveelluik, een installatie die ons een spiegel voorhoudt. Maar in de ogen van de verschillende personen kunnen we soms de artiest zien. Zo wordt het én een reeks portretten én een groot zelfportret van Olaf.
Hier enkele foto's die ik nam van die video-installatie. Op You Tube kan je zien hoe deze installatie er als geheel uitziet : https://www.youtube.com/watch?v=h-6a0N9ab7w&t=19s

Den Haag viert Erwin Olaf -2 -

Het Fotomuseum toont tijdens de dubbeltentoonstelling tot 16 juni 'ouder' werk van de Nederlandse Erwin Olaf, foto's gemaakt voor het jaar 2000. Hier wordt ook de flamboyante homoscene van Amsterdam uit de jaren 1970-1980 getoond. Het spelen met rollen en het aftasten van de gender-stereotypen tonen Olafs' heilige/geilige ijver om in te zetten op vrijheid van meningsuiting en vrijheid om de eigen seksuele voorkeuren te beleven. Vaak met veel humor doorbreekt hij rollenpatronen, zoals in de serie "Ladies Hats" (1985-1994) waar hij jonge mannen laat poseren met vrouwenhoeden.
Daarnaast zien we in het Fotomuseum enkele door  Olaf zelf uitgekozen werken van fotografen die hem hebben geïnspireerd.
Het ene moment denk je: terug in de tijd, nostalgie en 'die strijd is geleverd', maar het volgende moment besef je: die strijd is nooit definitief geleverd, altijd weer zijn er mensen die verworven vrijheden willen terugschroeven onder de mom van veiligheid en andere (drog)redenen.
Zo blijven de foto's van Erwin Olaf uitdagen.

(uit de reeks Squares: Alandus)

(selectie uit de reeks   Ladies Hats)

Den Haag viert Erwin Olaf - 1 -

Nog tot 16 juni (verlengd wegens succes!) kan je genieten van een dubbeltentoonstelling in Den Haag met werk van de fotograaf Erwin Olaf, die dit jaar 60 jaar is geworden.
De twee buren,  het Gemeentemuseum Den Haag en het Fotomuseum, tonen het werk van deze bijzondere fotograaf. Olaf maakt tot op vandaag altijd heel nauwgezet bedachte foto's, studiowerk meestal. De laatste jaren heeft ook meer en meer films gemaakt, maar met een even uitgekiende belichting, kadrering  en enscenering als zijn foto's.
In december 2018 bezocht ik in het Gemeentemuseum een expositie van Alexej von Jawlensky en bij het bekijken van Erwin Olaf nu eind april dacht ik onwillekeurig aan die Russisch-Duitse expressionist terug. Beide artiesten hebben veel gewerkt rond portretten en stillevens. De schilder en de fotograaf zochten beiden om de toeschouwer aan te spreken en te raken en te confronteren met zichzelf doorheen een portret of zelfportret.
Hier toon ik graag enkele foto's genomen bij een bezoek aan de tentoonstelling Erwin Olaf en ik nodig je uit mee te ontdekken wie jezelf bent, doorheen de foto's en filmstills. Nog tot 16 juni dus zelf te ontdekken in Den Haag. Zeker de moeite.
Enkele van zijn zelfportretten.