Begraafplaats Veurne - 2 -

 Naast de oude stedelijke begraafplaats van Veurne werd na Wereldoorlog I een militaire begraafplaats aangelegd met en voor vooral Franse soldaten. Op de begraafplaats vinden we ook zerken voor Britse en Belgische militaire slachtoffers. Op de Franse begraafplaatsen wappert de Franse vlag, maar doordat deze militairen bijna schouder aan schouder liggen met de Veurnaars is het wel even schrikken van deze vlag.

(eigen foto)

Eén bijzonder beeld trof mij en is mij bijgebleven. Op een bepaalde plek zie je drie grafzerken naast elkaar, ik zou zeggen broederlijk (fraternité weet je wel) naast elkaar, verenigd op twee manieren : alle drie waren het soldaten in het Franse leger én alle drie zijn ze gesneuveld tijdens de oorlog in de laatste dagen van 1914. Drie zerken voor drie personen die elk leefden vanuit een geloof gevoed door hetzelfde boek : een jood, een moslim en een christen.

(eigen foto)

Begraafplaats Veurne - 1 -

 Aan de rand van de stad ligt 

de oude begraafplaats van Veurne, 

met zoals op al zo'n plekken 

een verzameling oude en nieuwe graven, 

verzorgde en vervallen grafzerken, 

monumentale en zeer eenvoudige grafperken. 

Hier twee vervaagde foto's op grafkruisen gezien. 

Daarbij past mooi een vers van Wislawa Szymborska 

over ons zoeken hoe we kunnen omgaan 

met de (herinnering aan de) doden.

(eigen foto's)

ELEGISCHE BEREKENING

Hoeveel van degenen die ik heb gekend

(als ik ze werkelijk heb gekend)

mannen, vrouwen

(als die verdeling van kracht blijft)

hebben die drempel overschreden

(als het een drempel is)

zijn die brug overgerend

(als je het een brug moet noemen)-

Hoeveel zijn na een kort of lang leven

(als zij nog steeds het verschil zien),

goed omdat het begonnen was,

slecht omdat het afgelopen was,

(tenzij ze het liever andersom willen zeggen)

op de andere oever zijn aangekomen

(als ze ergens zijn aangekomen

en die andere oever bestaat) -

Mij is geen zekerheid gegeven

omtrent hun verdere lot

(zelfs al is het één gemeenschappelijk lot

en heet het nog lot) -

Alles

(als ik me met dit woord niet beperk)

hebben ze achter zich

(zo niet voor zich) -

Hoeveel van hen zijn uit de voortijlende tijd gesprongen

en verdwijnen steeds klaaglijker in de verte

(als je het perspectief mag geloven) -

Hoeveel

(als die vraag zin heeft,

als de tellende tot het totaal kan komen

voor hij zichzelf erbij moet tellen)

zijn in die diepste slaap gevallen

(als er geen diepere is) -

Tot ziens.

Tot morgen.

Tot de volgende keer.

Zij willen dit niet meer

(als ze niet willen) herhalen.

Zijn aangewezen op een oneindig

(zo geen ander) zwijgen.

Zijn uitsluitend bezig met datgeen

(indien alleen daarmee)

waartoe de afwezigheid hen dwingt.

(uit: Szymborska, Wislawa, Uitzicht met zandkorrel. Een keuze uit de gedichten., uitg. Meulenhoff, Amsterdam, 1997, blz. 139-140)

Poëtisch Veurne - 2 -

 In een vorig bericht liet ik je mee ontdekken dat er wel wat poëzieteksten te lezen zijn als je wandelt doorheen Veurne. Maar als je gewoon rondkijkt, zal je ook veel 'poëtische' hoekjes en kantjes kunnen zien. Hier enkele eigen indrukken.

(eigen foto's)

Poëtisch Veurne -1-

 Het stadje Veurne kwam vrij goed uit Wereldoorlog I en ademt nu de rust uit van de Westhoek in combinatie met een rijke geschiedenis. In de voorbije weken maakte ik een interessante stadswandeling en kon de poëzie van deze plek wel smaken. 

(eigen foto - Veurne Noordstraat)

(eigen foto - Zwarte Nonnenstraat Veurne)

De wereldvermaarde dichter Rainer Maria Rilke verbleef enkele dagen in Veurne en woonde er de boeteprocessie bij. Hij logeerde in het toen bekendste hotel van de stad, Die Nobele Rose. Maanden later verwerkte hij zijn reisindrukken in enkele gedichten die gepubliceerd werden in zijn bundel "Neue Gedichte". Aan de voet van de toren van de Sint-Niklaaskerk hangt terecht het gedicht over deze toren en hoe hij de beklimming ervan heeft beleefd. 

Maar nog andere poëzie ontdekte ik tijdens deze wandeling, gedichten die hartverwarmend zijn en rustpunten voor ons, mensen anno 2024.

En recht tegenover het voormalige hotel "Die Nobele Rose" kan je een gedicht van de Vlaamse Maud Vanhauwaert lezen over in welke wereld we zouden leven als er geen kunst meer zou zijn. 

(eigen foto- Veurne Noordstraat)

Koksijde kerk O.L.Vrouw ter duinen - 3 -

 Een laatste keer breng ik je naar de moderne kerk van Koksijde, Onze Lieve Vrouw ter duinen.

Mede door de glazen tussenwanden die de inkom scheiden van de kerkruimte zelf en die de zijkapellen scheiden van de hoofdruimte, zijn er soms leuke reflecties te zien.

(eigen foto's)

Koksijde kerk O.L.Vrouw ter duinen - 2 -

 In een vorig bericht liet ik je al de buitenkant zien van de moderne en imposante Onze Lieve Vrouw ter duinenkerk van Koksijde. Nu laat ik je meekijken binnen. Een weidse open ruimte met een veelkleurige lichtinval dank zij de mooie glasramen, ontworpen door een glazenier uit Chartres, Gabriël Loire. Een ruimte om vrij te ademen en te genieten van een altijd wisselend spel van licht.

(eigen foto's)

Koksijde kerk O.L.Vrouw ter duinen - 1 -

Een blikvanger in Koksijde dorp is de moderne kerk van Onze Lieve Vrouw ter duinen, gebouwd in de jaren 1956-1962 naar een ontwerp van architect Jozef Lantsoght. De naam Koksijde verwijst enerzijds naar een kokkel (schelpdier veel voorkomend langs de Belgische kustlijn)  en anderzijds wijst 'ijde' op een veilige inham in de kustlijn. De plattegrond volgt de lijnen van een kokkel en het dak toont als het ware twee golven die op elkaar inbeuken met ertussen een kruisdragende koperen bol (ontwerp Antoon Viaene). Als weetje nog dit: deze bol meet 1,20 m diameter en het kruis is 5,50m hoog.

(eigen foto's)

Oostduinkerke dorp Sint Niklaaskerk - 2 -

 In een vorige post toonde ik enkele buitenzichten van de Sint-Niklaaskerk van Oostduinkerke. Nu neem ik je mee naar binnen.

(eigen foto's : algemeen zicht en doopkapel)

Oostduinkerke dorp Sint Niklaaskerk - 1 -

 De tijdens Wereldoorlog II verwoeste dorpskerk van Oostduinkerke werd vervangen door een nieuwe kerk in moderne stijl, geïnspireerd op de neogotiek, naar een ontwerp van architect Jean Gilson. De grote toren (38 m) wordt met de kerk verbonden via galerijen die een binnenplein vormen.

Tijdens een winterse zonnige dag bezocht ik dit bouwwerk binnen en buiten. Je kan hier even meekijken.

(eigen foto's : toren en galerijen)

Poezegem in Ieper -2-

 De Kattenstoet, om de 3 jaar in Ieper, verleent deze stad dan ook de bijnaam van "Kattenstad". Het is dus ook niet abnormaal dat juist in het stadmuseum van Ieper een thematentoonstelling loopt (nog tot 16 januari 2022) over... jawel: katten.

En in die expo komt natuurlijk ook de kattenstoet aan bod met filmpjes uit de oude doos én enkele maskerkoppen uit deze stoet. Daarnaast zien we katten in alle maten en gewichten, opgezet, gemummificeerd, als sculptuur of als drone, op canvas en papier. Een plezier voor het oog en een bron vol inzichten over onszelf en onze relatie als mens met de kat doorheen de tijden. De tentoonstelling biedt een boeiend geheel waarin voor elk wat wils. Poes. Hoe de kat de mens vangt. Komt dat zien.

(eigen foto's - enkele beeldende werken over mens en kat)

(eigen foto - maskers gebruikt in de 
driejaarlijkse kattenstoet van Ieper)

Poezegem in Ieper -1-

Nog tot 16 januari 2022 kan je in het Ypermuseum in Ieper een bijzondere tentoonstelling zien over katten en dus ook over de mens in zijn omgang met deze dieren.

"POES. Hoe de kat de mens vangt" toont op een overzichtelijke manier de complexe relatie die mensen hadden en hebben met katten. De titels tonen dit al : kat als god en kat als duivel, kat als dier en kat als muze, kat als vrouw en kat als vriend enz... De makers van de expo konden ook heel wat mooie kunstwerken in huis halen van oude en moderne meesters, van Teniers en Goya tot Corneille en Fabre, om maar enkele namen te noemen. 

Beslist een bezoek een waard!

(eigen foto - een schilderij van de Ieperse artieste Louise De Hem)

(eigen foto - zicht op de opstelling)

 

Langs Vlaamse velden

 In de periode 1915-1918 zullen Duitse soldaten het landschap rond Passendale wel heel anders gezien én beleefd hebben dan wij tijdens een wandeling mei anno 2021...

(Moorslede -buurgemeente van Passendale
Groenestraat 31 mei 2021)

De klaprozen bloeien ondertussen onverminderd in de Vlaamse velden, zich niet bewust zijnde van de wrede associatie met Wereldoorlog I en zoveel oorlogsslachtoffers en -gruwel.

(Kloosterbrugstraat in Gistel-Zevekote
7 juni 2021)

Je kan hieronder Leonard Cohen het gedicht van John McCrae horen reciteren. 

Orde graag...

 Oorlog heeft vele gezichten. In het vorige bericht op deze blog vingen we een glimp op van het leed van Wereldoorlog I. 

Wereldoorlog II had andere gezichten en daarover iets in dit bericht. De Oostenrijkse schrijver Arno Geiger publiceerde in 2018 een indringende roman over gewone mensen in hun dagelijkse leven tijdens het laatste anderhalve jaar van Wereldoorlog II : Onder de Drachenwand. We volgen meestal de soldaat Veit Kolbe die op

ziekteverlof is, eerst in Wenen en daarna in het Alpendorpje Mondsee, onder de Drachenwand. Het verhaal wordt afgewisseld met enkele brieven, enerzijds van de moeder van Margot, een vrouw die in de kamer naast hem logeert over het leven in Darmstadt en anderzijds van de Jood Oskar Meyer, die probeert zijn gezin veilig te houden uit de handen van de Nazi's. 

Het bijzondere aan dit boek is dat we heel de tijd gewone mensen volgen in hun dagelijkse leven. We zien hoe de oorlog tot bij jonge kinderen en tot in de kleinste dorpen bepalend is voor hun levens. Doorheen dit verhaal kunnen we een beetje invoelen hoe ook vandaag oorlogen en gewapende conflicten een blijvende stempel drukken op de levens van gewone mensen die proberen te (over)leven.

(Bedford House Cemetery
Ieper najaar 2020
eigen foto)

Vorige bericht herdacht ik de dood van een soldaat, shot at dawn, in Wereldoorlog I. Ik bezocht zijn graf enkele weken geleden op een van die vele Gemenebest begraafplaatsen in de Westhoek: keurige oases van rust, mooi gelijnde reeksen grafstenen. En ik las dan bij Arno Geiger deze lijnen : "Op een militaire begraafplaats willen de graven ook doen geloven dat de soldaten gestorven zijn omdat de orde het zo wilde." (blz.261). Hoe velen zoeken niet om orde te scheppen in hun leven en in de wereld, overzicht te vinden door middel van geweld, oorlog en vernedering, in feite dus door het scheppen van chaos. Wij mensen zitten toch ingewikkeld ineen?

John McFarlane (1891-22 mei1918)

 In de British Army's Manual of Military Law van 1914 stond heel uitdrukkelijk vermeld: "De doodstraf door het vuurpeloton staat op moord en muiterij, maar ook op lafheid en desertie."

Op basis van deze verordening werden honderden gemenebestsoldaten veroordeeld gedurende Wereldoorlog I. Bij later onderzoek bleek het dat heel wat geëxecuteerde soldaten niet bewust en beredeneerd hun plaats aan het front verlieten(en dus 'deserteerden' volgens het wetboek), maar op een bepaald moment zodanig in paniek waren of bang dat ze er psychisch volledig onderuit gingen en wegvluchten. 

Als ze opgepakt werden en veroordeeld, werden ze geëxecuteerd 's morgens vroeg, vandaar dat deze categorie soldaten genoemd werden 'shot at dawn' (neergeschoten bij dageraad).

Deze soldaten werden niet vermeld op de plaatselijke herdenkingsmonumenten en op hun grafsteen stond gebeiteld: 'shot at down'. Na een lange reeks acties en studies stemde de Britse overheid op 7 november 2006 in met een 'pardon' voor deze soldaten. 

Zo liggen in Poperinge op de "Nine Elms British Cemetery" (negen olmen begraafplaats) ook twee soldaten begraven die werden terechtgesteld wegens desertie, waaronder een zekere John McFarlane die op 22 mei 1918 overleed. Dus vandaag 103 jaar geleden werd deze 27-jarige soldaat omgebracht bij het krieken van de dag door zijn eigen medesoldaten.

Daarover schreef dichter Peter Theunynck onderstaand ontroerende gedicht in zijn bundel "De benen van de hemel" (uitg. Wereldbibliotheek, Amsterdam, 2014, blz. 35).

REHABILITATIE

(grafsteen van
John McFarlane)

Jonge jongens, schouder aan schouder

in de kogelgrijze regen, verscholen

achter het gemarmerde gelaat

van Heer Veelvraat. Hoe helder

het gras nu. Hoe gretig 

de granaten schieten

in de polder. Negen olmen

in overjaarse overjassen

overschouwen wat pijn doet

aan de ogen. Moeder McFarlane.

Elke dag breekt een stuk van haar

hart in die regen van vriendelijk vuur.

Elke dag ziet ze haar jongen:

geschoten bij het krieken.

Wat moet ze met de bloemen?

Al die jaren weigeren

te sneuvelen. Hoofd geheven,

hoopvol wachtend op dat ene woord.

Menenpoort revisited -3-

 Geen gedrum in en rond de Menenpoort in Ieper. 

Dranghekkens staan op wacht voor als er toch 

té veel mensen zouden opdagen. 

Een fiets wacht eenzaam maar in volle schijnwerpers. 

De poëzie van schaduw en licht. 

Zo zag ik het op vrijdagavond 27 november 2020.

Menenpoort revisited -2-

Eind november zonder de vele toeristen was de Menenpoort in Ieper nog grootser. 

En bepaalde reflecties hadden geen 'last' van rondhangende mensen... 

(Menenpoort weerspiegeld in de vesten)

(zelfportret met Menenpoort)

 

Menenpoort revisited -1-

 In deze toeristenluwe tijden ben ik op een frisse novemberavond de Last Post ceremonie gaan bijwonen in Ieper. Onder de poort werden we geweerd, maar met een 12-tal anderen stonden we net buiten de poort, op gepaste afstand van elkaar én van de klaroeners. De Last Post is zo herleid tot zijn kale essentie : een of twee mannen blazen stipt om 20u, veel, weinig of geen publiek, om de herinnering levend te houden aan de duizenden doden van de Eerste Wereldoorlog én daarmee van alle oorlogen. Een hulde én een aanklacht tegelijk. 

Op een bepaalde manier in al zijn corona-soberheid dés te indrukwekkender. Kippenvelmoment. Chapeau voor de trouwe blazers.

(eigen foto's)

Vladslo - Duitse soldatenkerkhof

(eigen foto 11 mei 2016

Steenkerke (bij Veurne)

(eigen foto - september 2014)

Kunstenfestival Watou 31 juli : reflecties

Hier een eerste terugblik op het bezoek aan kunstenfestival Watou 2015. Een aantal eigen foto's-reflecties in afwachting dat er meer foto's volgen met reflecties.