Het Nieuw Wereld Tijdschrift (NWT) heeft van 1984 tot 2000 voor een aparte stem gezorgd binnen de wereld van de literaire tijdschriften. Essays, foto's, voorpublicaties, gedichten, interviews, verhalen... uit de Nederlandstalige en wereldliteratuur kregen kansen dank zij de redactie die onder leiding stond van Herman de Coninck tot zijn plotse dood in 1997. Een onthoofde redactie probeerde dan nog verder te gaan, maar in 2000 stopte NWT definitief.
Lezen en letteren kregen altijd veel aandacht -evident voor een literair tijdschrift- onder anderen met een essay van William Gass dat verscheen in 1986 onder de titel: Lezen voor jezelf.
In dit essay vertelt hij hoe hij geëvolueerd is van snel-lezer (zelfs in wedstrijdverband!) naar een traag-lezer.
 |
| (William Gass-©biblioklept) |
beginnende lezers
"Ons lezende leven kent zijn jonge jaren en zijn herfsttij. Aanvankelijk doen we het natuurlijk slecht, kunnen we nauwelijks ons evenwicht bewaren, waggelen we achter ons vingertje aan, zijn we zo druk bezig met onthouden wat elk woord moet betekenen dat we vergeten dat de zin een pad is, en bereiken we het eind ervan zonder dat we ergens gekomen zijn. Zo gaat het met alle dingen die we leren, want eerst plegen ze passief obstructie tegen ons; ze liggen buiten ons, net als mist, of de wetten van de natuur; we moeten bevelen geven aan onze ogen, onze ledematen, ons begripsvermogen: til dit op, verschuif dat, duim op de spatiebalk, meer naar één kant hangen, koppeling laten opkomen -voorzichtig, anders vliegen de tanden om je oren- en vergeet niet om het werkwoord te vervoegen of wat escudo waard is. Maar na een tijdje ontdekken we dat we het fijn vinden om rechtop te staan, om te fietsen, Don Giovanni te zingen, bladerdeeg te maken, kalverliefde te bedrijven of modelvliegtuigjes te bouwen. Dan zijn we inderdaad gretig in ons jonge enthousiasme: de dingen die we willen ondernemen zijn zo talrijk als blaadjes aan een boom. Iedere bladzijde is een hele wereld, en we worden als hongerige horden losgelaten om te grazen."
geschiedenis en geografie
"Ik wist dat Shakespeare na Sofokles kwam, maar vergat dat ik tussen die twee heen en weer reisde alsof het twee steden waren. In mijn passie voor de tijd vergat is hun geografie. Alle boeken bevinden zich op dezelfde plaats. Dante en Dickens staan broederlijk naast elkaar. En hoewel boeken hun leven op aarde op verschillende tijdstippen beginnen, bepalen die data zelden de dagen waarop ze beginnen in uw en mijn leven. Zulke simpele dingen vergeten we: dat we gebouwd zijn uit boeken. Ik vergat de cola die ik zat te drinken, de stoel, de kilte in de lucht. Ik wilde, zoals veel opgroeiende jongens, net zo graag uit mijn gewone leven springen als zalmen stroomopwaarts willen komen. Ik zocht iets om de wereld mee te vervangen. Bij heimelijk lamplicht bleef ik wakker om te dromen. Ik werd roekeloos. Ik ging op snelheid lezen.
niet als je op snelheid leest
"Als je op snelheid leest, lees je niet recursief, heen en weer over de lijn als een naaimachine, waarbij je twee dingen aan elkaar stikt- laten we zeggen, het inzetstuk van een lijfje aan de mouw- twee termen met elkaar verbindt, een naad sluit door de instructies te volgen die in de zin vervat zijn (niet als je op snelheid leest), zodat het woord 'je' eerst wordt vastgehecht aan 'leest' en dan wordt de woordgroep 'op snelheid leest' met die twee verbonden zodat de hele zin kan worden voorafgegaan door een groots, van een hoofdletter voorzien 'Als...'(maar niet als je op snelheid leest) terwijl het hele stuk bij elkaar wordt gehaald om te wachten op de voltooiing van het latere segment, dat begint met :'lees je niet recursief' (zeker niet als je op snelheid leest). Je hoort hoe lang het lijkt te duren, dit geduldige proces, en hoe verwarrend het kan worden. En je neemt geen tijd voor de taal, herhaalt geen (niet als je op snelheid leest) passages die extra leuk zijn, omdat je misschien genoot van een bescheiden alliteratie (zoals bijvoorbeeld in de woorden 'tijd voor taal'), of een speciaal geslaagde zinswending (een beeld bijvoorbeeld, zoals dat van mijn taaie tegenstander met de groene tanden en het dunne rode haar -als vliegroest op een zaag),(dat kan je wel vergeten, als je op snelheid leest).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten