De jeugd van tegenwoordig - 2 -

 De jonge getalenteerde dichter Yannick Dangre heeft in Het Liegend Konijn (2022/1) een reeks boeiende gedichten geschreven over 'jong zijn anno nu'(zie ook bericht van 16 augustus).  Boeiend zijn de verzen én inhoudelijk én poëticaal. De complexiteit van het leven van tieners en twintigers wordt in deze gelaagde gedichten heel treffend getoond. Tegelijk zorgt het taalgebruik voor een extra spanning met klankrijmen, enjambementen, verwachtingen opbouwen die dan omgeleid worden naar een verrassend andere zienswijze... En wie wat bezig is met literatuur ontdekt ook knipogen naar andere auteurs, zoals in de overkoepelende titel van de reeks "Bonjour Tristesse". De auteur verwijst hier duidelijk naar de roman van Françoise Sagan die ook de moeilijke zoektocht naar haar eigen plaats van het 17-jarige hoofdpersonage Cécile beschrijft. 

Hier een vers dat subtiel aanklaagt hoe de jongeren nu als het ware worden ingepalmd door de volwassencultuur met o.a. bijvoorbeeld man-caves, jeugdadoratie in mode en volwassenen die eeuwig jong willen blijven, e.a. Jong zijn en zich niet kunnen afzetten tegen de volwassenen omdat die o zo begrijpend zijn...lastig toch?

JEUNESSE DORÉE

(eigen foto)

Er wordt ons gezegd dat we vaart

moeten maken, ons terstond uit die on-

volprezen lichamen moeten haasten

omdat het toch geen zin heeft : onze jeugd

is allang van iedereen.

Wij zijn niet meer de enigen

die in grote jongenskamers slapen,

online een inventaris van ons verdriet maken,

die onze onvolmaaktheden elke avond optellen

tot onszelf. Wij zijn niet meer beter geschikt

voor vergeving.

Dus blijven we maar binnen, zoekend

naar een gloednieuw klaaglied, naar zere tenen

die niet bezet zijn, naar de laatste groeipijn

die nog voor het grijpen ligt.

Van scherm tot scherm razen wij door de mens,

vermoedend dat iedereen hetzelfde mist:

een heilzame dosis onbegrip.

(uit: Het liegend konijn, 2022/1, blz. 43)

Biënnale van de schilderkunst 8ste editie -2-

 Zoals gezegd in een vorig bericht kan je tot 2 oktober naar de biënnale van de schilderkunst. 

Het Raveelmuseum zocht aansluiting bij de ingesteldheid van Raveel zelf, die grenzen verlegde door zijn installaties waarin hij zijn schilderijen integreerde en zo het schilderoppervlak uitbreidde met vogelkooien, houten latten, kippengaas, enz... Zijn speelse geest wordt best verwoord in de titel die dit luik van de biënnale meekreeg: "Scribble, dabble, splatter, smear".

Hier een zaalzicht met aan de muur Pjeero Roobjee met een 'zelfportret' uit 1968 Roobjee verschijnt als Faye Dunaway zodat hij meer en meer op de Prinses van Eboni lijkt.

En daarvoor staat een installatie van Patrick Van Caeckenbergh uit de jaren 1986-1988 : The Grave.

Een ouder werk, 1934, van een schilder die ik altijd al graag zie én omwille van zijn werkwijze én omwille van zijn onderwerpen, past bij Raveel die in zijn werk vaak ook een relativerende toon weet te treffen. Het moet allemaal niet zo hoogdravend zijn... Edgard Tytgat en zijn doek Ministrieel bezoek.

(eigen foto's 16/08)

 

Biënnale van de schilderkunst 8ste editie -1-

 Nog tot en met 2 oktober kan je in drie musea in de Leiestreek de achtste biënnale van de schilderkunst bezoeken. Altijd weer een ontdekkingstocht doorheen de schilderkunst in al zijn facetten. De drie locaties blijven Museum Dhondt-Dhaenens, Museum van Deinze en de Leiestreek(mudel) en Raveelmuseum.

Deze editie is bijzonder omdat er géén overkoepelend thema is, maar elk museum met een eigen curator aansluiting zocht bij de eigen collectie van het huis én de eigen 'filosofie'. Zo ademt elke locatie nog meer dan bij vorige edities een aparte sfeer. 

Hier een voorproefje... reflecties in het mudel.

'eigen foto's 16 augustus 2022)

Documenta 15 ... en nu?

 Na deze bijzondere 15e editie van Documenta ben ik heel benieuwd welke lijnen het organisatiebureau zal uitzetten voor de volgende editie én wie ze als curator zullen aanspreken. Deze editie is een uiterst actuele editie met thema's als identiteit, klimaat, emancipatie van minderheden zoals zwarte mensen in niet-Afrikaanse landen en vrouwen en lbgt+, dekolonisatie in gedachten én in economisch-politiek opzicht...

Ze toonde ook hoe het begrip 'kunst' een veelkleurige en veelvormige invulling krijgt afhankelijk van zovele verschillende factoren. En ze toonde dat kunst niet alleen een kwestie is van individuen met een talent.

Wat moet en kan Documenta 16 dan worden? Welke keuzes zullen worden gemaakt? Tijdens deze Documenta 15 bezocht ik in de Neue Galerie de mooie overzichtstentoonstelling over de voorbije Documenta-edities en over het artistieke oeuvre van Arnold Bode. 

(eigen foto)

De oorspronkelijke ambitie van Arnold Bode (1900-1977) was vooral de kunst tonen die door de nazi's als Entartete Kunst was verboden. Vandaar verschoof de ambitie naar het tonen van een stand van zaken van de hedendaagse kunsten, eerst vooral vanuit de 'Westerse' kunstscene, maar later kwam de hele wereld in het vizier. Bij het geschiedenisoverzicht over Documenta werd de editie gecureerd door Jan Hoet (IX in 1992) bijzonder genoemd omdat hij de focus verlegde van de ambitie om vooral een overzicht te bieden naar het verhaal dat kunst wil brengen om bezoekers te raken. Het accent kwam meer op het subjectieve tegenover daarvoor het vooral lag op een meer objectieve benadering.

De expo over de schilder Arnold Bode was ook een boeiende ontdekking van iemand die gevoelig was voor alle kunsttendensen  van zijn tijd. Zo zijn er werken te zien die gaan van heel realistisch en academisch via expressionistisch werken tot abstracte doeken. 

(eigen foto - Arnold Bode : Wald)

Hoe zal Documenta zichzelf heruitvinden in een volgende editie? Benieuwd.

Documenta 15 ... een aanzet tot nadenken

 Alle Documenta-edities die ik tot hier toe zag hadden het wel, maar deze 15e heeft het extra: uiteenzettingen over de plaats van de kunst in de huidige samenleving. Documenta 15 wil dat we nadenken over wat we zien, hoe we leven, hoe we leven en kunst beleven.

Er zijn daarom her en der verspreid rustpunten ingericht, dit zijn min of meer afgesloten ruimtes met een bank waar je even alle indrukken kunt laten bezinken, iets kan nalezen, even tot rust kan komen.

(eigen foto)

Maar de curatoren van ruangrupa zijn in hun dagelijkse werking volop bezig met scholing. Hun initiatief in Jakarta (Indonesië) runt een opleidingscentrum met de naam "Gudskul". Daarom is de centrale rotonde in het Fredericianum  volgehangen met vragen en quotes over onderwijs. Als bezoeker kan je er niet naast kijken.

Een belangrijke en terechte vraag die de curatoren stellen is als het ware de rode draad doorheen de gehele Documenta 15 : waar is in de dominante onderwijsverhalen de vrouw, de gekleurde medemens, de inheemse bevolkingen, de queer-gemeenschap, de natuur?

Documenta wil dat we na-denken. Het woord zegt het zelf: we overdenken iets nadat het is gebeurd. Na de kolonisatie, het racisme, de ongelijkheid, de natuurvernietiging denken we: wat is er gebeurd? wat kunnen we nog doen? hoe kunnen we iets aanpakken of doen keren? In die zin wil Documenta ons laten herdenken : her-denken, opnieuw denken over gender en natuur, over kleur en ongelijkheid. 

Daarom dus veel quotes en slogans overal in Kassel. De vraag blijft bij mij en vele bezoekers of dit onder de paraplu van 'kunst' thuishoort. Of moet er een cursus filosofie en historiografie opgemaakt worden?

Documenta 15 ... een aanzet tot bewaren

 In deze bijzondere editie van Documenta in Kassel staat niet de individuele kunstenaar centraal, maar de kunstencollectieven en de samenwerkingsverbanden waarbinnen kunst een actieve/activistische plaats krijgt. 

Wat ik mij ook herinner van deze Documenta 15 zijn de vele aanwezige groepen en projecten die bezig zijn met het archiveren van voor hen belangrijke data. De naam van sommige groepen spreekt al voor zich : Archives des luttes des femmes en Algerie, Asia Art Archive of The Black Archives. Elk van deze (en nog andere) projecten hebben hun eigen redenen om gegevens te verzamelen, bij te houden en te ordenen. Vele groepen willen hun eigen geschiedenis van onderdrukt zijn documenteren omdat deze in de mainstream Westerse blanke geschiedschrijving niet of onvoldoende aan bod komt. Groepen willen hun lokale pre-koloniale geschiedenis bewaren en de koloniale periode documenteren vanuit hun eigen gemeenschap. Soms wil men ook uitdrukkelijk data bijeenbrengen in functie van een doel, zoals het Instituto de Artivismo Hannah Arendt (INSTAR)in Havana (Cuba) dat ijvert voor vrijheid van meningsuiting.  Je kan zeggen dat deze vele vormen van archivering in functie staan van (het zoeken en/of bevestigen van) een eigen identiteit.

(eigen foto - INSTAR - Documentahalle)

Meestal is deze archivering een kwestie van data verzamelen en bijhorende objecten en geschriften bijeen te zoeken. Ze ontwikkelen dan vaak een bibliotheek als de Keleketla!Library in Johannesburg (Zuid-Afrika). Zo zijn er op meerdere locaties in Kassel een soort archief/bibliotheek ruimtes ingericht met een aantal rekken mappen, objecten en boeken.  Maar een enkele keer krijgt deze archivering ook een meer kunstzinnige uitwerking zoals bijvoorbeeld in en rond de St. Kunegundiskerk. Het Haïtiaanse Atis Rezistans dat werkt in de wijk 'Grand Rue' in Port-au-Prince vanuit de Creoolse gemeenschap vermengt voodoo en christelijke en socialistische beelden tot een eigen geheel dat de eigen geschiedenis verbeeldt. Zo zie je hoe een arme gemeenschap met een geschiedenis van onderdrukking toch altijd weer de veerkracht vindt om verder te gaan.  Een boeiend geheel dat op meerdere niveaus kan worden bekeken en gelezen.  

(eigen foto - St.Kunegundiskerk - Atis Rezistans)

 

Documenta 15 ... een aanzet tot verwondering

Documenta 15 bleef mij verwonderen ondanks het vele doordrammen over alle calamiteiten van onze tijd. Ik was verwonderd over meerdere aspecten van het mens-zijn en het kunst-gebeuren. Ik probeer even op een rijtje te krijgen welke wondere dingen ik mocht zien.  

Er is is vooreerst de veelvormigheid en veelkleurigheid van wat er getoond werd. De vele kleuren van de Indonesische collectieven en de Afrikaanse projecten ontstaan in het vaak trieste en grauwe over-leven in de slums van Jakarta of Ségou(Mali) of  Nairobi(Kenia)  en andere plaatsen of aan de rand van de samenleving (Roma in Budapest).

Er zijn bijvoorbeeld de actiefilms die met minimale middelen worden gemaakt in de sloppenwijken van Kampala (Uganda) met jonge acteurs uit de wijk en jonge regisseurs. Zij maken gebruik van huis-tuin-keuken-informatica tijdens de uren dat er elektriciteit is om hun films te monteren en op te nemen. En ze vertrekken ook nog eens van de eigen gewelddadige leefomgeving in de slums. In deze You Tube film kan je kennismaken met de stichter en bezieler van de Ramon Film Productions. Engelstalige video (4 min.)

Er zijn ook de kunstenaars van het Palestijnse collectief The Question of Funding die in de Palestijnse gebieden actief zijn op sociaal, economisch en cultureel gebied. Er waren in Kassel enkele werken te zien van Mohamad Al Hawajri die beelden uit de Westerse kunstcanon mengt met zijn leefwereld in Gaza. Het levert mooie werken op die voor zich spreken. Ze hoeven geen lange uitleg om toch de universaliteit van de liefde te plaatsen tegenover het geweld van oorlog die begrenst en beknot. Chagall (jood!) en Millet leveren materiaal aan naast de oorlogsactualiteit in Israël/Palestina.

(eigen foto)

(foto Marc Deconinck)

Deze enkele voorbeelden tonen hoe mensen in precaire situaties veerkracht vinden in het scheppen van schoonheid en fantasie. Dit is wat kunst vermag te doen, een wonder van humaniteit tot stand brengen midden mensonwaardige omstandigheden. Ook dat toont deze bijzondere editie van Documenta.