Depot Rotterdam - 2 -

 Terwijl het museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam nog jaren dicht is voor een zéér grondige renovatie, kan je wel de 'binnenkant' van een museumwerking beleven dank zij een bezoek aan het depot. 

Als een van de eerste musea ter wereld kan je als bezoeker een kijkje nemen 'achter de schermen'. Zoals in een vorig bericht al gezegd wil men in een museumdepot niet alleen een collectie stockeren, maar ook bestuderen, restaureren en inventariseren. Al die aspecten van het museale gebeuren zijn te ontdekken in het depot van Boijmans van Beuningen in Rotterdam. 

(een restauratie atelier in het Depot - eigen foto )

Eenmaal je bent binnengestapt in het depot zie je pas de verscheidenheid van de museumcollectie. Er zijn kleine, grote en extra grote werken; objecten bestaande uit hout, doek, plastic, metaal, perkament, papier; er zijn werken uit de vroege middeleeuwen tot uit de hedendaagse tijd; er zijn 'eenvoudige' tekeningen of munten tot complexe installaties; er zijn films, video's, geluidsopnames naast schilderijen op doek of paneel. En elk van deze objecten heeft een eigen verhaal en eigen uitdagingen in verband met conservatie en restauratie.

(zicht op een deeltje van de gestockeerde schilderijencollectie
van Museum Boijmans van Beuningen - eigen foto)

Depot Rotterdam - 1 -

 Het Rotterdamse kunstmuseum Boijmans Van Beuningen is sedert enkele jaren dicht voor een grondige renovatie...(asbest verwijderen, klimaatregeling aanpassen, etc...).  Pas in 2029 is de volledige heropening van het museum gepland. Ondertussen hebben ze wel gezorgd voor een alternatief. 

Een museum heeft altijd een ruim depot waarin de niet tentoongestelde werken worden gestockeerd en eventueel gerestaureerd. De gehele collectie van dit Rotterdamse museum bestaat uit niet minder dan 154.000 objecten. Online kan je er ruim 54.000 zien. Maar sedert 2021, in volle coronatijden, kan je het depot ook bezoeken. Dit depot zelf is een hoogstandje van hedendaagse architectuur met een hoge spektakelwaarde. Vorige weken heb ik voor het eerst dit depot kunnen bezoeken...

Het architectenbureau MVRDV ontwierp een grote "pot" die langs buiten helemaal is bekleed met spiegels. Over zes verdiepingen kan je de verschillende facetten ontdekken die te maken hebben met het bewaren, stockeren en restaureren van kunstobjecten. 

De diameter onderaan is 40 m. en bovenaan 60m. De pot is 39,5 meter hoog.

Op het dakterras is er een restaurant, een feestzaal en een tuin met uitzicht over de zich altijd vernieuwende stad met altijd weer grotere en spectaculairdere architectuur.

(globaal zicht op het Depot - 20 juli 2024 - eigen foto)

(rechts het Depot met links de toren van het museum Boijmans van Beuningen
eigen foto 20 juli 2024)

Maar je hebt nog niets gezien als je blijft hangen aan de buitenkant.

Tijd voor nu

 Vakantietijd zou tijd kunnen zijn   

(Watou augustus 2012 eigen foto)

om te onthaasten, om te ontangsten, 

om te ontdekken, om te ont-moeten.

Vakantietijd zou tijd kunnen zijn

om te leven met alle zintuigen open.

Als toe-maat ligt dan geluk op de loer.

Zo denk ik het toch bij dit vers van J. Bernlef (1937-2012).

GELUK

In takken groeperen zich groene zinnen

popelend om alle kanten uit te lopen

Op stoeptegels een kindertekening

door regenschrift al half gewist

Achter een dakkapel begint een merel te zingen

houdt dan midden in zijn herinnering op

In mijn hoofd vertwijgt zich zijn lied - niemand

ziet iets aankomen, dat is ons geluk.

(uit: Vrede is eten met muziek. Sporen van oorlog in de Nederlandse poëzie. Samengesteld door Hans Groenewegen. Uitg. Van Gennep, Amsterdam, 2005, blz. 298)

City trip

 Vakantie is voor velen het ontdekken van andere plekken en andere mensen, ook al zijn er evengoed veel mensen die materieel en/of fysiek niet in de mogelijkheid zijn zich te verplaatsen.

Naast zee, zon en bergen trekken steden heel veel mensen aan. Een city-trip biedt veel mogelijkheden... Je leert andere volken en culturen kennen, geschiedenis en architectuur. Een 'goede' reiziger leert evenwel ook zichzelf beter kennen, want waar we ook gaan, altijd hebben we onszelf mee en altijd kijken, luisteren, ruiken of proeven we vanuit ons eigen referentiekader.

De confrontatie met het 'andere' stelt vaak vragen aan onszelf.

Dichteres Anneke Brassinga ontdekte dat bij een bezoek aan Rome

 en laat ons delen hoe een city-trip zelfkennis kan opleveren.

VERSCHIET TE ROME

Ruïnes? Ik weet ze in mijn leven al.

Een weids terrein vol brokken, zelf gemaakt,

uit eigen grond gestampt. Maar avondgloed

te Rome, zachtvurige zonsravage regenboogbekroond

laat door geen glorieus verwoest bestaan

zich evenaren. Ik aanzie die wondere

ondergang, besef hoe mijne evenmin fataal

en keer op keer als voor het eerst zal zijn.

(uit : Suburbia. De mooiste gedichten over de stad uit Nederland & Vlaanderen.  Verzameld door Johan Van Cauwenberge, uitg. P, Leuven, 2003, blz. 126)

(Rome oktober 2017 - eigen foto)

Begraafplaats Veurne - 2 -

 Naast de oude stedelijke begraafplaats van Veurne werd na Wereldoorlog I een militaire begraafplaats aangelegd met en voor vooral Franse soldaten. Op de begraafplaats vinden we ook zerken voor Britse en Belgische militaire slachtoffers. Op de Franse begraafplaatsen wappert de Franse vlag, maar doordat deze militairen bijna schouder aan schouder liggen met de Veurnaars is het wel even schrikken van deze vlag.

(eigen foto)

Eén bijzonder beeld trof mij en is mij bijgebleven. Op een bepaalde plek zie je drie grafzerken naast elkaar, ik zou zeggen broederlijk (fraternité weet je wel) naast elkaar, verenigd op twee manieren : alle drie waren het soldaten in het Franse leger én alle drie zijn ze gesneuveld tijdens de oorlog in de laatste dagen van 1914. Drie zerken voor drie personen die elk leefden vanuit een geloof gevoed door hetzelfde boek : een jood, een moslim en een christen.

(eigen foto)

Begraafplaats Veurne - 1 -

 Aan de rand van de stad ligt 

de oude begraafplaats van Veurne, 

met zoals op al zo'n plekken 

een verzameling oude en nieuwe graven, 

verzorgde en vervallen grafzerken, 

monumentale en zeer eenvoudige grafperken. 

Hier twee vervaagde foto's op grafkruisen gezien. 

Daarbij past mooi een vers van Wislawa Szymborska 

over ons zoeken hoe we kunnen omgaan 

met de (herinnering aan de) doden.

(eigen foto's)

ELEGISCHE BEREKENING

Hoeveel van degenen die ik heb gekend

(als ik ze werkelijk heb gekend)

mannen, vrouwen

(als die verdeling van kracht blijft)

hebben die drempel overschreden

(als het een drempel is)

zijn die brug overgerend

(als je het een brug moet noemen)-

Hoeveel zijn na een kort of lang leven

(als zij nog steeds het verschil zien),

goed omdat het begonnen was,

slecht omdat het afgelopen was,

(tenzij ze het liever andersom willen zeggen)

op de andere oever zijn aangekomen

(als ze ergens zijn aangekomen

en die andere oever bestaat) -

Mij is geen zekerheid gegeven

omtrent hun verdere lot

(zelfs al is het één gemeenschappelijk lot

en heet het nog lot) -

Alles

(als ik me met dit woord niet beperk)

hebben ze achter zich

(zo niet voor zich) -

Hoeveel van hen zijn uit de voortijlende tijd gesprongen

en verdwijnen steeds klaaglijker in de verte

(als je het perspectief mag geloven) -

Hoeveel

(als die vraag zin heeft,

als de tellende tot het totaal kan komen

voor hij zichzelf erbij moet tellen)

zijn in die diepste slaap gevallen

(als er geen diepere is) -

Tot ziens.

Tot morgen.

Tot de volgende keer.

Zij willen dit niet meer

(als ze niet willen) herhalen.

Zijn aangewezen op een oneindig

(zo geen ander) zwijgen.

Zijn uitsluitend bezig met datgeen

(indien alleen daarmee)

waartoe de afwezigheid hen dwingt.

(uit: Szymborska, Wislawa, Uitzicht met zandkorrel. Een keuze uit de gedichten., uitg. Meulenhoff, Amsterdam, 1997, blz. 139-140)

Poëtisch Veurne - 2 -

 In een vorig bericht liet ik je mee ontdekken dat er wel wat poëzieteksten te lezen zijn als je wandelt doorheen Veurne. Maar als je gewoon rondkijkt, zal je ook veel 'poëtische' hoekjes en kantjes kunnen zien. Hier enkele eigen indrukken.

(eigen foto's)

Poëtisch Veurne -1-

 Het stadje Veurne kwam vrij goed uit Wereldoorlog I en ademt nu de rust uit van de Westhoek in combinatie met een rijke geschiedenis. In de voorbije weken maakte ik een interessante stadswandeling en kon de poëzie van deze plek wel smaken. 

(eigen foto - Veurne Noordstraat)

(eigen foto - Zwarte Nonnenstraat Veurne)

De wereldvermaarde dichter Rainer Maria Rilke verbleef enkele dagen in Veurne en woonde er de boeteprocessie bij. Hij logeerde in het toen bekendste hotel van de stad, Die Nobele Rose. Maanden later verwerkte hij zijn reisindrukken in enkele gedichten die gepubliceerd werden in zijn bundel "Neue Gedichte". Aan de voet van de toren van de Sint-Niklaaskerk hangt terecht het gedicht over deze toren en hoe hij de beklimming ervan heeft beleefd. 

Maar nog andere poëzie ontdekte ik tijdens deze wandeling, gedichten die hartverwarmend zijn en rustpunten voor ons, mensen anno 2024.

En recht tegenover het voormalige hotel "Die Nobele Rose" kan je een gedicht van de Vlaamse Maud Vanhauwaert lezen over in welke wereld we zouden leven als er geen kunst meer zou zijn. 

(eigen foto- Veurne Noordstraat)

Afscheid van een grote meneer...Bill Viola

 Op 12 juli overleed de Amerikaanse videokunstenaar Bill Viola.

Hij was 73 jaar en is heengegaan ten gevolge van Alzheimer.

(The Greeting - ©IMDb)

Ik ben heel blij en dankbaar dat ik deze bijzondere artiest heb mogen ontdekken midden de jaren 1990 met zijn toen meest recente werk "The Greeting" (1995). Van dan af zocht ik altijd weer waar en wanneer ik meer werk van deze man kon zien. In Londen, Parijs, Dortmunt, Tilburg, Luik, Brussel, Kortrijk, Rotterdam, Oostende... bleef ik telkens weer geboeid, geroerd en ontroerd kijken naar die trage beeldende verhalen waarin de mens centraal staat in de confrontatie met zichzelf, met andere mensen, met de natuur en met de vergankelijkheid. 

Voor Viola was zijn werk niet vrijblijvend. Hij zei ooit: "Voor mij is kunst een poging om de ziel wakker te maken; maar de geïndustrialiseerde wereld wil die ziel liefst slapende houden."

Nog begin dit jaar was een grote tentoonstelling met zijn werk in Luik onder de titel : Sculptor of Time. Met zijn traag in de tijd verlopende videofilms vormde hij beelden die kunnen binnensijpelen in het hart van de kijker als die zich daarvoor openstelt.

(still uit : Surrender -eigen foto)

 Deze gedreven en kunstvaardige videomaker heeft een eigen oeuvre bijeengefilmd dat nog lang zal getuigen over zijn omgang met de grote vragen van het leven. Door hun tijdloosheid ben ik ervan overtuigd dat hij nog vele mensen zal blijven aanspreken over de dood heen. 

Dank je wel, Bill, voor al dat mooie dat je hebt gemaakt.

Dank je wel, Bill, voor deze intrigerende spiegel 

die je ons zal blijven voorhouden ondanks je heengaan.

Dank je wel, meneer Viola!

(still uit : Woman searching for Eternity - eigen foto)

Viva Ensor

De herdenking van een bekende kunstenaar vormt vaak de aanleiding voor het opzetten van een reeks speciale activiteiten. Dit jaar is de Oostendse schilder/tekenaar/componist James Ensor  75 jaar overleden. Reden genoeg om 2024 uit te roepen tot 'Ensorjaar'. De herdenkingsmachine draait op volle toeren met in zijn geboortestad een aantal tentoonstellingen. 

In de zogenaamde Belle Epoque-wijk, in de Villa Volta (Euphrosina Beernaertstraat 150), brengen Kamagurka en Herr Seele een hommage aan Ensor via voorwerpen, tekeningen en schilderijen onder de titel 'Vive la Sociale", slogan die we terugvinden op een groot spandoek centraal op het magnum opus van Ensor, 'De intrede van Christus in Brussel'.  Tot en met 22 september is deze expo te zien. 

Door zo'n typische Belle Epoque woning wandelen toont hoe de Oostendse burgerij woonde begin vorige eeuw. Wat schaars meubilair zou deze zweem van authenticiteit die ons dichter wil brengen bij de tijd van Ensor moeten versterken.

Beide kunstenaars zijn voor alles cartoonisten die ook kunnen 

(eigen foto)

schilderen. Maar in deze tentoonstelling zijn de meeste schilderijen vooral op doek geschilderde cartoons en stripverhaalscènes. De verfbehandeling hoeft niet subtiel en verfijnd te zijn voor een strip, de tekening en de enscenering is het belangrijkste. In deze expo worden vele zo'n doeken getoond van Herr Seele en Kamagurka geïnspireerd door werken van  of als hulde aan Ensor.  Zo liet Herr Seele zich tijdens het eerste coronajaar inspireren door het bekende schilderij van Ensor "De oestereetster" (1882). Hij gaf de vrouw een mondkapje en gaf zijn versie als titel : 'Tegen de pandemie genaamd  obesitas, slechts 1 remedie : dineren met een mondkapje'.  Leuk en ontspannend, ook al worden soms actuele thema's aangesneden zoals de vluchtelingencrisis etc. 

(Herr Seele : Zelfportret 
met de meesters - eigen foto)

Elke week wordt er op de zolder van Villa Volta een nieuw schilderij geplaatst waarvan het thema aansluit bij de actualiteit. Toen ik er was, was de Franse zangeres en actrice Françoise Hardy net overleden, en je kon op zolder een schilderij zien met deze dame. In de tentoongestelde werken merk je dat de schilders kennis hebben van hun vak, maar toch bleef ik op mijn honger omdat de getoonde werken vaak wel mooie cartoons of 'prentjes' zijn, maar toch zelden de anekdotiek overstijgt. 

Drie wegen naar vrede

 Onzekerheid over wat morgen brengt, 

ongerustheid over met wie we leven zullen delen, 

onmacht over grimmige wartaal waarmee extremistische politici 

ons willen laten vergeten dat anderen 

ook en in de eerste plaats mede-mensen zijn... 

Tegenstellingen die heuvels zouden moeten zijn 

worden hertekend tot bergen, tot cols 'hors catégorie'. 

En dan vinden we geen vrede meer in ons hart 

en dan kunnen kleine en grote oorlogen kiemen.

Maar dichter LUCEBERT (1924-1994), 

nu 30 jaar geleden overleden, 

toont ons drie wegen naar vrede : 

samen eten, samen muziek maken en samen dansen. 

Géén praatjes maar doe-tips.

In deze zomer moeten we dit misschien uitproberen...

VREDE IS ETEN MET MUZIEK

(eigen foto juni 2016)

Vredig eten is goed eten

Want lekker eten doet men alleen in rust en vrede

Voor een goede spijsvertering is het een vereiste

Dat men elk hapje minstens vijftienmaal kauwt

Daarom eet men met muziek ook beter

Want onder vrolijke tonen bewegen de kaken vanzelf

Harmonieus en met de kaken ook de slokdarm

En later zelfs de overige dertig meter

Lange darmen in de buik

Vrede is goed eten met goede muziek

Met marsmuziek kan men beter lopen dan eten

Als men dan ook maar vredig loopt

En niet meemarcheert met een troep soldaten

Tegen andere soldaten

Dan is marsmuziek net zo bedorven

Als besmet voedsel

Maar bij dansmuziek is het zeker goed eten

Want dansen is geen vechten

Wie danst houdt rekening met andere dansers

Zoals men onder het eten niet alle

Lekkere hapjes alleen verorbert maar die deelt

Met de overigen de disgenoten

(uit: Vrede is eten met muziek.  Sporen van oorlog in de Nederlandse poëzie. Samengesteld door Hans Groenewegen, uitg. Van Gennep, Amsterdam, 2005, blz. 303)

Zoek de verschillen

 Anno 2024 zien we hoe we als mensen meer en meer 

en als maar hardnekkiger in kampen denken en spreken: 

wij en zij, wij de goeden en zij de slechten, 

wij de bedreigden en zij de bedreigers, 

wij de medestanders en zij de tegenstanders. 

Hoe verschillend we ook zijn, altijd moeten we op onze hoede zijn 

om onszelf niet te vergelijken met anderen, 

want met elke vergelijking loert onvrede om de hoek 

en jaloersheid en achterdocht.

Verschil wordt maar al te gemakkelijk geschil. 

Dichter Mark Insingel (1935) zoekt de gelijkenissen 

en de verschillen en laat ons zo nadenken 

(Affiche van Folon:
Europa contra o racismo
eigen foto februari 2024)

over medemenselijkheid,

de grote hoeder van de tere vrede.

Wat gelijken ze op elkaar

zoals ze op elkaar de schuld gooien.

Wat verschilden ze van elkaar

zoals ze elkaar hebben opgezocht.

Wat gelijken ze op elkaar

zoals ze elkaar naar het leven staan.

Wat verschilden ze van elkaar

zoals ze elkaar hebben liefgehad.

Wat geleken ze op elkaar

zoals ze op elkaar hebben gepocht.

Wat verschillen ze van elkaar

zoals ze elkaar weer zijn kwijtgeraakt.

Wat geleken ze op elkaar

zoals ze elkaar hebben opgeëist.

Wat verschillen ze van elkaar

zoals ze elkaar straks vergeten zijn.

(uit: Vrede is eten met muziek. Sporen van oorlog in de Nederlandse poëzie, samengesteld door Hans Groenewegen, Uitg. Van Gennep, Amsterdam, 2005, blz. 179-180)

Het subtiele gebruik van tegenwoordige en verleden tijd plaatst de momenten van medemenselijkheid en verbondenheid in het verleden, terwijl in de tegenwoordige tijd de verschillen en geschillen heersen. Zo leest dit vers als een verlangen naar vrede, een vrede die 'ze' ergens onderweg zijn kwijtgeraakt.

Verlangen naar vrede

 Soms denk ik dat we in een tijd leven zonder nuance. 

Alles moet zwart zijn of wit, goed of slecht, 

warm of koud, plus of min, O of 1, 

duimpje omhoog of duimpje omlaag. 

Dan ontstaan er twee kampen, twee partijen, 

twee strekkingen en behoor je bij de ene of de andere. 

Dan ontstaan gemakkelijk meningsverschillen 

die kunnen geschillen worden en conflicten. 

Dan kan oorlog (klein of groot) ontkiemen. 

Mochten we wat meer onszelf en elkaar relativeren, 

in relatie brengen met anderen en met een groter verhaal... 

Over zo'n groter verhaal heeft wetenschapper (hematoloog) 

en dichter Leo Vroman (1915-2014). 

Voor mij een kreet om onszelf te relativeren...

DE LAATSTE WERELDVREDE

Waarom draait een groot geschil?

Kijk vannacht eens lang en dood

doodstil vanuit de sterren

naar deze kleine aarde

en niets blijft groot.

Wat blijft eigenlijk van verre

over van onze eigenwaarde?

Niets in de eeuwigheid

om voor te vechten zo gezien

en waar kan een oorlog anders nog toe dienen?

Ikzelf was eens in een daarvan gevangen

en zag de eeuwigheid al gapen in de dood-

saaie eindeloze tijd

van ons hopeloos verslappende verlangen

naar vrijheid of desnoods een kopje chocola

met niets dan eindeloze slaap daarna.

Mensen! Hoe zoet is men geschapen!

Hoe prachtig past men in elkaar!

Ik ben verliefd op jullie, maar

ik ga met één oog open slapen:

ergens is jullie vreselijkste wapen

vast bijna klaar.

(uit : Vrede is eten met muziek. Sporen van oorlog in de Nederlandse poëzie. Samengesteld door Hans Groenewegen. Uitg. Van Gennep, Amsterdam, 2005, blz. 289-290)

In de tweede strofe verwijst Vroman naar zijn verblijf 

in meerdere jappenkampen tijdens de tweede wereldoorlog.

(de melkweg - ©NOS)

De smaak van het sterven?

 Een altijd weerkerend thema in de kunst is de dood. Film, schilderkunst, beeldhouwkunst, videokunst, muziek, poëzie en letterkunde... kunstenaars proberen de eindigheid van ons bestaan en wat dat kan betekenen voor ons tot uitdrukking te brengen.

De ene poging geeft de 'kunst consument' al meer voldoening dan de andere. Rauwheid of omfloerst, sober of barok, traag insijpelend of met een harde dreun binnenkomend...

In het poëzietijdschrift Het Liegend Konijn las ik een wel heel eigen benadering door Roger de Neef (1941) onder de weinigzeggende titel "Afscheid". De meer dan 80 jaar oude dichter staat dichter bij het grote afscheid maar brengt dit met een grote wijsheid.

Vele facetten van het afscheid nemen komen aan bod, maar toch met een eigen accent en een tedere humor. Een vers om te savoureren.

AFSCHEID

Misschien leven we genoeg

om onze eigen uitvaart

mee te maken

De samenkomst van aangeklede

mensen rond iemand

die er niet mee is

(foto : Ingrid Hofstra
©frankrijk.nl)

Zich daar niet om excuseert

evenmin de spreker dankt

om alle troost en dure woorden

Want dadelijk wordt

in een houten kist als goede wijn

de aflijvige in de aarde neergelaten

En achteraf die klare steen

met alle ingeslepen letters

van een naam tussen klimop

Ook het jaar van geboorte

naast dat van afscheid

de millésime met een mooie afdronk.

(uit: Het liegend konijn, 2023/2, blz. 168)

Zelfportret

 Een van de grootste uitdagingen voor elke mens 

is om met zichzelf te leren leven, 

om zijn eigen beperkingen en mogelijkheden 

naar waarde te schatten. 

De zoektocht naar zichzelf levert in de kunstgeschiedenis 

een massa zelfportretten op 

(geschilderd, getekend, gebeeldhouwd, geschreven). 

Deze portretten intrigeren ons altijd opnieuw, 

wellicht ook juist omdat ze ons 

een spiegel voorhouden over onze eigen zoektocht.

De oudere dichter Roger De Neef (1941) publiceerde 

in het tijdschrift Het Liegend Konijn (2023/2, blz. 167) 

een tweedelig gedicht onder de titel 'Zelfportret'. 

Hierbij het tweede deel.

ZELFPORTRET

(Rembrandt : Zelfportret
-in laatste levensjaar-
©Mauritshuis)

2

Ik beheerde

de twee helften van mezelf

met frisse hardheid

en heb daar vrede mee

Ik leerde het me af

die manieren van spreken

van verloren leggen en ontkennen

Ook de manier van kijken

naar bloemen van geluid

de vaststelling om wat ik zag

met zorg te vergeten

Ik haalde me leeg

met het omlijnde lichaam van stilte

in de dooi van licht.

Zomers schuilen

 Enige dagen geleden op de zeedijk geflaneerd (voor Nederlandse lezers op de boulevard) en jonge mensen zien jong zijn, uitgelaten en op zoek naar lieven...

En dan een afspraakje proberen te maken, ergens in de luwte...

De Nederlandse dichteres M. Vasalis wist dit zeer te treffen in nauwelijks zes lijnen. Een vers voor jong en oud, een vers over jong en oud, een vers over een eeuwenoud en altijd weer jong verlangen, over thuis komen of daaromtrent.

Van hoofd naar schouder loopt de stille bocht

waarin ik vrede vind, windstille lijn,

grensvlak van weelde en gemis,

de zachte komma, diepe orgelpunt,

waarin ik wonen wil als in een duin.

Lieve lijn.

(uit: Op 't duin 100 duingedichten en 100 duingezichten, onder redactie van Nicolaas Matsier, Helmi Goudswaard en Boudewijn Bakker; uitg. Thoth, Bussum, 2015, blz. 212)

(Dikke Mathille - ©Toerisme Oostende)