Prima la musica... e poi le parole! Eerst was er de muziek en dan de woorden. Of is het omgekeerd: prima le parole e dopo la musica! Tijdens de baroktijd was dit een dispuut in muziekmiddens als het over opera ging: wat is het eerste en het belangrijkste in een opera: de muziek of de woorden... Bij de verspreiding en uitvoering van opera's komt de componist altijd eerst. Het is een opera van Mozart of van Verdi of van Britten... en men zal niet zeggen het is een opera van Metastasio, Cammarano of Scribe.
Muziek spreekt aan zonder woorden en voorafgaand aan woorden. Muziek kan de luisteraar als het ware buiten het hier en nu voeren, buiten de tijd plaatsen. Muziek spreekt op een niet-rationeel niveau, ook al is het Bach bijvoorbeeld wiens muziek heel mathematisch / rationeel is opgebouwd. Over dit paradoxale fenomeen heeft de Nederlandse dichter Adriaan Roland Holst een kwatrijn geschreven.
In vier regels weet hij een hele sfeer en beleving op te roepen die een muzikale ervaring benadert. Zoals de muziek van Bach al eeuwen oud is en toch nog heel aansprekend hedendaags kan klinken, zo is het vers van 1931 maar blijft het een tijdoverschrijdende ervaring verwoorden.
Woorden die verkondigen dat ze pas op de tweede plaats komen, want prima la musica!!!
BACH IN DE VROEGTE
Als hij gaat klinken in het morgenlicht
staat de klok stil, de tijd verzaakt zijn plicht.
Ik poets mijn schoenen of ik kijk naar buiten,
en leef weer eerder dan het eerst gedicht.
(uit: Was alles maar Bach. Zesenveertig gedichten over Johann Sebastian bijeengebracht door René Smeets, uitgeverij P, Leuven, 2020, blz. 64)
Je kan hier luisteren naar de Nederlandse Bachvereniging tijdens een repetitie van de Air uit de orkestsuite nr.3 in D Groot (BWV 1068), september 2017.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten