Soundtrack of a coup d'état - 1 -

 Nu loopt een bijzondere documentaire in de Vlaamse filmzalen over een van de kantelmomenten in de wereldgeschiedenis van de vorige eeuw. Het jaar 1960 betekende voor de meeste Afrikaanse landen het einde van hun officiële kolonisatie, niet het einde van hun ellende. Een van de grootste landen in Afrika is Congo, dat later werd omgedoopt tot Zaïre om nu officieel de Democratische republiek Congo te heten. Deze kolonie behoorde België en had veel welvaart voortgebracht voor de kolonisator dank zij de uitbuiting van de bevolking en de uitbating van de natuurlijke grondstoffen, toen vooral rubber en koper. 

De Belgische filmmaker Johan Grimonprez heeft over de woelige jaren 1960 een bijzondere documentaire gemaakt. Deze is een zoektocht geworden naar wat er gebeurde rond de figuur van de eerste premier van Congo, Patrice Lumumba, die vermoord werd in januari 1961, nadat het land op 30 juni 1960 officieel onafhankelijk werd.

Enkele elementen maken deze documentaire tot een dwingende beleving die de kijker meesleept langs politieke fora en achterkamertjes en via podia waar jazz en politiek in elkaar werden verweven. 

Ja, de eigen invalshoek van Grimonprez is juist dat Amerikaanse jazzmusici werden ingezet door de CIA in deze woelige periode. Sterren als Louis Armstrong, Nina Simone of Duke Ellington en Dizzy Gillespie. Deze zwarte muzikanten werden gepromoot als muzikale ambassadeurs voor de V.S. maar werden in de feiten gebruikt/misbruikt als spionnen en als aandachtafleiders. In de film is de jazzmuziek prominent aanwezig en helpt mee om een hoog ritme aan te houden in de verhaallijn. 

(Louis Armstrong-filmstill)

De officiële dekolonisatie was moeilijk te slikken voor België en de V.S. omdat de minerale rijkdom van Congo zo belangrijk was voor de westerse productie van consumptieartikelen én voor de westerse defensie in die jaren (hoogtepunt in de Koude Oorlog tussen het westerse blok en het door Rusland gedomineerde Oostblok). Rubber voor onder anderen de autobanden, koper voor de elektrische consumptieproducten en uranium voor de ontwikkeling van de atoombom. Al deze 'schatten' zouden en moesten ten koste van alles in handen blijven van het Westen. Grimonprez toont deze drang op velerlei manieren en hij laat niet na om nu en dan een brugje te maken naar onze tijd waar de ontwikkeling van de gsm's en andere technologieën nog altijd natuurlijke grondstoffen nodig heeft die rijkelijk aanwezig zijn in de Congolese bodem. Deze documentaire is dan ook méér dan historisch. Daarom is ze een aanrader voor iedereen.