De mariene wetenschappers Colin Janssen en Jan Mees publiceerden eind vorig jaar bij Academia Press een toegankelijk boek over de oceanen en hun belang voor de mens, "De onbekende zee". In dat boek beginnen ze onmiddellijk met een belangwekkende vaststelling, die tevens de titel van hun boek verduidelijkt. "Mensen zijn landdieren. Wat er zich in de oceaan afspeelt, is grotendeels onzichtbaar en onbereikbaar voor ons. (...) Cartografen hadden vroeger een aanduiding voor land dat nog niet in kaart gebracht was: terra incognita. Ook voor blinde vlekken in de oceaan hadden ze een begrip: mare incognitum, onbekende zee. Soms plaatsten ze mythologische wezens aan de uiteinden van de wereld om de gaten in onze kennis van de wereld op te vullen. Intussen is het land grotendeels verkend. Onze blik is nu zelfs verschoven naar andere planeten en manen, waar ruimtesondes buitenaards gruis van het oppervlak schrapen om de geheimen ervan bloot te leggen. Onze nieuwsgierigheid drijft ons steeds verder het duistere heelal in, richting verre sterren en planeten. Maar de kennis over de oceaan is achtergebleven. We weten meer over het oppervlak van Mars dan over onze eigen diepzee. De oceaan is op aarde de last frontier voor exploratie en ontdekkingen. Door die lacune onderschatten we het belang van de oceaan voor de planeet en dus ook voor de mens." (a.w. blz. 11-12). Dat in de proloog van hun boek.
 |
| (Rothko : Slow Swirl on the Edge of the Sea 1944 [de trage werveling aan de rand van de zee] eigen foto) |
Dichteres Herlinda Vekemans schrijft over die vervreemding
in haar bundel Appelblauwzeegroen een gedicht met als titel 'Wolfstonen'. Een wolfstoon is een ongewenste eigenschap van een strijkinstrument waarbij de sterkte van één bepaalde gespeelde toonhoogte gaat variëren zonder dat de speler dat bedoelt of beoogt.
In onze omgang met de zee ontstaan ongewenste werkingen
zonder dat wij dat als mens zo bedoeld hadden.
WOLFSTONEN
De zee zweefde miljoenen jaren vrij en zelfbewust tussen hemel en aarde
Dieren op het land hielden zich veeleer schroomvallig afzijdig
Zij wisten van generatie op generatie dat de opeenvolging van millennia
in de koude golven rond de schil van de aarde
aan hen voorbij ging zoals het aan hen voorbij moest gaan
Het waren de mensen
die het zweven van de zee
naar hun eigen wil meenden te kunnen temperen,
de intiemste donkertes opzochten en opbraken
de diepten tot in de bodem toe testten en tergden
Het duurde dan ook niet lang voor ze hun voeling
met de welgemoede oeroude zang van de zee
uit het oor verloren
(uit: Vekemans, Herlinda, Appelblauwzeegroen, Uitg. Poëziecentrum, Gent, 2022, blz. 38)
Wat de gevolgen zijn van de kortzichtige kijk op de zee komt in het boek van Janssen en Mees uitvoerig aan bod. Maar daaruit citeren is onbegonnen werk. Terug meer voeling krijgen met de zee is echter hun ambitie, zoals dat ook het geval is bij Vekemans.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten