Afscheid van NWT - Hans Helms over computers - 2 -

 

Over computers is al veel geschreven 

en dat zal nog even zo blijven. 

Wat ik zo indrukwekkend vind, 

is dat een van de grondleggers van artificiële intelligentie, Joe Weizenbaum (zie ook een vorig bericht) 

reeds zo vroeg waarschuwde 

voor o.a. de psychologische impact. 

Zo heeft hij het reeds meer dan veertig jaar geleden 

over de dwangmatige jacht op 'likes' of duimpjes👍.

Duimpjesjacht

"Weizenbaum schrijft: 'de dwangneurotische programmeur volgt bepaalde driften; zijn gedrag vertoont nauwelijks enige spontaneïteit en de vervulling van zijn voor de hand liggende wensen schenkt hem geen voldoening of genoegen, enkel bevestiging. Het nauwst verwant met dit soort psychopathologie is de onverbiddelijke, vreugdeloze drift naar bevestiging, die ook het leven van de dwangneurotische gokker karakteriseert'. 

Die bevestigingsdrang lijkt me een reactie op het aan de computer kwijtgespeelde ik. Wanneer iemand alleen nog in staat is tot reageren; wanneer men iemand van zijn ervaringen heeft vervreemd en hem alleen nog vraagt, op een abstract en ondoorzichtig programma op een bepaalde manier te reageren; wanneer hij reeds als kind zo intensief leert omgaan met computers en computergeleide werktuigen, dat hij zich onmogelijk als een brok persoonlijke geschiedenis kan leren ervaren, dan kan hij de brokstukken van zijn bewustzijn slechts samenhouden door ze dank zij 'Big Brother' als delen van een systeem bevestigd te zien.

Datadrang en datadwang

"De micro-elektronisch georganiseerde toekomst voorziet dat mensen als autobestuurders, als voetgangers, als lichamen, als vingerafdrukken of stemmen door computers kunnen worden gelezen. Het individu wordt opgesplitst in persoonlijkheidsaspecten, aangepast aan de identificatienormen van de computers. (...)

Duizend bescheiden elektronische stemmen spreken ons tegenwoordig al toe in liften, op zebrapaden, in zelfbedieningsrestaurants en benzinestations. Vanuit horloges, kachels, zakrekenmachines, camera's en andere apparaten die groot genoeg zijn om een batterij te bevatten, zullen elektronische stemmen ons toespreken. (...)

(©gezondheid.be)

Niet langer zullen Diderots bijoux indiscrets ons hun betoverende verhalen vertellen, maar textbooks, leerboeken zullen ons bevelen, onze feitenkennis te vervolledigen. Zulke computergeleide prullaria doen ons vandaag al in het gareel lopen van een instrumentale Ratio, van louter utilitair denken. Ze dwingen de mens zich te bewegen binnen de benauwende werkelijkheidsfragmenten die computers zo goed kunnen simuleren en waarbij de politiek-economische wereld van de heersende private en publieke instellingen zoveel baat heeft. (...)  De keerzijde van computer literacy is computer-leesbaarheid. Computerprogramma's mogen nog zo complex zijn, nog zo 'intelligent', toch werken ze allemaal met data, met gegevens die ofwel opgeslagen werden of in een door computers leesbare vorm voorradig zijn, ofwel door computers automatisch uit andere data kunnen geabstraheerd worden. Dit technisch manco is het begin van een duivelse kringloop die volgens Joe Weizenbaum hierin zal resulteren, dat computers de geschiedenis zonder meer vernietigen.

'Immers, als een samenleving uitsluitend die 'data' erkent, welke in 'gestandaardiseerde vorm' voorradig zijn en dus gemakkelijk 'door een computer kunnen verwerkt worden', dan heeft de geschiedenis, dan heeft de herinnering gewoonweg opgehouden te bestaan'. "

En Europa investeert miljarden in de verdere ontwikkeling van de artificiële zogenaamde intelligentie. De duivelse kringloop wordt alsmaar versterkt...

Eendimensionale mens en de Vietnam-oorlog

"Niet alleen monopoliseren de controleurs van de grote databanken het weten; ook vertekenen, verminken en vervalsen ze opzettelijk of onopzettelijk die weten, want hun selectienormen worden gedicteerd door specifieke belangen en technische voorwaarden.

Joe Weizenbaum heeft mooi beschreven, hoe tijdens de Vietnamoorlog computerprogramma's zich losmaakten van de door hen gesimuleerde werkelijkheidssegmenten. (...) 'In de oorlog van de V.S. tegen Vietnam werden computers bediend door officieren die niet het minste vermoeden hadden van wat er zich in die machines afspeelde. De computers beslisten welke dorpen moesten gebombardeerd worden. De computers beslisten, in welke gebieden zich voldoende Vietcongs bevonden en of deze gebieden al dan niet in aanmerking kwamen om 'legitiem' als zones te worden beschouwd -overigens enorme geografische gebieden- waar piloten het 'recht' hadden te schieten op al wat bewoog.' (...)

Andere gevolgen van deze duivelse kringloop zijn volgens Weizenbaum: toename van de incompetentie, afhankelijkheid van de computer en verlies van verantwoordelijkheid. Weizenbaum vervolgt dan : 'De reusachtige computersystemen in het Pentagon, en hun tegenhangers elders in de beschaafde wereld, hebben nooit of nergens een auteur. Ze laten zelfs geen vragen toe over 'juist' of 'verkeerd', over 'recht' of 'onrecht'; ze zijn niet tegensprekelijk. Ze leveren geen enkel grondbeginsel van waaruit men hun 'mededelingen' zou kunnen aanvechten.' "

Bij het lezen van deze bevindingen van meer dan veertig jaar geleden lopen mij de koude rillingen over de rug en denk ik aan de oorlogsvoering in het Midden-Oosten en aan de politieke ontwikkelingen in onder anderen de V.S.

Afhankelijkheid van de computer, verlies aan verantwoordelijkheid... reeds door een onverdachte bron aangekaart. En dan moet 'iedereen digitaal' zoals dat in mooi hedendaags jargon heet... Politici vertellen er niet bij welke maatschappelijke prijs dit kost!!

;