In een artikel in het NieuwWereldTijdschrift van juli 1984 analyseert de Duitse denker Hans Helms de impact van de computer op onze samenleving. De toen nog beginnende evoluties hebben zich ondertussen heel prominent ontwikkeld. De gevaren inherent aan deze ontwikkeling worden als maar moeilijker herkend en erkend.
Helms illustreert deze evoluties aan de hand van twee voorbeelden, de psychologie over relaties en de voedingsleer. Hier citeer ik uit zijn gedachtengang in verband met de psychologie. Zo naderen we ook het einde van dat essay.
Liefdesverdriet
"Nu de ontwikkeling van de Artificial Intelligence echter een stadium heeft bereikt waarin computers, dank zij hoogst complexe programmeertalen, schijnbaar menselijke intelligentie produceren en dus 'verstandige' raad geven, (...),nu wordt de immanente beperktheid van computers -hun hoe dan ook mathematisch logisch denkpatroon- minder en minder onderkend. (...)
Dat merk je al in benauwende mate in het huidige spraakgebruik. De omgangstaal heeft niet alleen het jargon van het wetenschappelijk denken overgenomen, maar ook de daarmee gepaard gaande aanpassing en onderwerping van het menselijke verstand aan de instrumentale Ratio.
Partners praten hun amoureuze perikelen niet meer uit, maar 'problematiseren' hun relatie om zodoende tot een oplossing te komen. En meestal is dan ook de oplossing dat hun relatie oplost, m.a.w. dat ze uit elkaar gaan. Waar gevoelens 'geproblematiseerd' worden, vallen ze onder de bevoegdheid van gevoelswetenschappers en buiten die van de partners zelf. (...)
Het verstand van de meeste tijdgenoten is er immers op afgesteld, de instrumentale of wetenschappelijke Ratio als de hoogste vorm van intelligentie te erkennen."
Grenzen voor de computer?
"Er valt niets in te brengen tegen het gebruik van computers, zolang wie ermee werkt deze machines begrijpt en dus ook de gevolgen kan overzien van wat ze programmeren, en zolang computers ingezet worden voor zaken die de menselijke integriteit niet schaden.
Zodra computers echter gebruikt worden om uit politiek-economische berekening de werkende mensen tot robots te maken, doordat men hen berooft van hun persoonlijke geschiedenis en hen verplicht zich te schikken naar statistische bellenblazerij wordt het tijd de computers te zien als wat ze onbedoeld geworden zijn: imperialistische machtsinstrumenten par excellence.
 |
| (©De Ondernemer) |
Verbeelding en computers
"Als wat wij verbeelding noemen - het menselijk denken met zijn subjectieve én objectieve momenten, zijn goed begrepen geschiedenis én zijn hevig verlangde toekomst- ook dan nog legitiem zou zijn, dan zou deze verbeelding zich niet meer kunnen ontplooien omdat haar pijlers vernietigd zijn.
Zonder verbeelding dankt de creatieve mens zijn geschiedenis af. Het is bijgevolg van wezenlijk belang dat we onze verbeelding van de ondergang redden en sterk maken.
Alleen met verbeelding kunnen we ons voorstellen wat de computerwereld voor ons in petto houdt. Alleen met de middelen van onze fantasie kunnen we de computerwereld zo veranderen dat hij ons dient en niet domineert."
Als ik dit besluit lees, word ik mismoedig bij al die digitale aanwezigheid én opdringerigheid tot in de kleinste poriën van ons dagelijks leven. En toch... ik zie nog tekenen van creativiteit en fantasie, dus ik blijf hopen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten