donderdag 30 januari 2020

30 januari : gedichtendag

Met de gedichtendag wordt de poëzieweek ingezet in Vlaanderen en Nederland. Overal zijn er lezingen, activiteiten en performances : zie maar de website https://www.poezieweek.com/.

Laat mij op deze gedichtendag een kort vierregelig vers, een kwatrijn, aanbieden van de Nederlandse dichter Martin Veltman (1928-1995) uit zijn bundel Destinaties (uitg. Athenaeum-Polak & Van Gennep, Amsterdam, 1985). Deze dichter was op den brode ook tekstschrijver o.a. voor publiciteit. Wellicht was hij bij leven meest bekend in Nederland met o.a. een slogan voor de keten Albert Heijn: " 's Lands grootste kruidenier blijft op de kleintjes letten".

De bundel "Destinaties" bevat 64 kwatrijnen waarin de dichter een tijdsreis maakt van bij het ontstaan van de mens tot het laatste kwart van de 20ste eeuw. Hij groepeerde deze kwatrijnen in zeven 'octaven' en het laatste octaaf start met de Franse Revolutie. 
Het kwatrijn dat ik heb gekozen is het vierenvijftigste en situeert zich na Wereldoorlog II in de jaren 1960/1970, met de opkomst van de consumptiemaatschappij en het hoogtepunt van de zogenaamde Koude Oorlog (de gespannen relatie tussen het Westen en communistisch Oost-Europa onder de knoet van de toenmalige USSR).
En voor deze gedichtendag passend omdat het nadenkt over de plaats van de taal en de poëzie binnen onze samenleving.

LIV

De taal is als de velden witbestoven.
Wie poëzie zegt, roept het voor de doven.
De kou houdt aan. Poolwind fluit door je tuin.
Geen krokus zal nog bloeien in de hoven.


dinsdag 28 januari 2020

Boghossian Foundation Ekphrasis - ter afronding-

Nog tot 9 februari brengt de Boghossian Foundation in Brussel een tentoonstelling over het woord in de (hedendaagse) beeldende kunst. 
Ik vind het altijd boeiend en spannend te ontdekken hoe beeldende kunstenaars woorden en letters gebruiken om ons aan te spreken en ons te doen nadenken over het wondere, bijzondere van taal.
In het grote salon van de Villa Empain stond een lettersculptuur van de Barcelonese kunstenaar Jaume Plensa (°1977). Deze artiest had ik in een vorige vorige editie van het kunstenfestival aan zee "Beaufort" gezien in de ruïnes van de abdij Ter Duinen in Koksijde. Zoals toen viel het mij ook nu op hoe zijn letterbeelden fascineren en je als toeschouwer blijven uitnodigen om rond en rond het beeld te lopen en te zoeken naar betekenisvolle woorden tussen de verstrengelde letterreeksen.



En dan wil ik mijn voorstelling van de tentoonstelling Ekphrasis afsluiten met de West-Vlaamse artiest Jan Vercruysse (1948-2018) en zijn 'Muziekdoos'. Een beeld van de sublieme nietigheid van de mens...





zondag 26 januari 2020

Boghossian Foundation Ekphrasis - vervolg-

In de tentoonstelling over het woord in de hedendaagse beeldende kunst was ik blij de Limburgse beeldende kunstenaar Fred Eerdekens (°1951) terug te zien. 
Ik leerde hem kennen in een editie van de kunstzomer van Watou met tekst-installaties in de kerk. Ik was verbaasd en ontroerd door de eenvoud van zijn werk daar: een gekromde metalen draad die dank zij een ingenieuze belichting een zin op de muur deed verschijnen. En niet zo maar een zin, maar een zin met zin.
Tussen de lijst van deelnemende kunstenaars in de villa Empain ontdekte ik zijn naam en ik was nieuwsgierig. In deze expositie zijn er twee heel verschillende werken te zien, maar telkens tovert hij een woord of zin tevoorschijn via de belichting. 
In de eetkamer van de villa zien we een soort maquette van een in puin staand huis. Als je binnen kijkt in dat huis, zie je een korte zin: I hate words. Wanneer mensen met verschillende meningen niet meer bereid zijn te praten, komt het tot een gewelddadige confrontatie en wordt het huis van onze wereld onbewoonbaar, zo lijkt de artiest te willen zeggen.



In de badkamer van mevrouw zien we dan weer een heel ander soort werk, teder en breekbaar en toch zo sterk sprekend.



vrijdag 24 januari 2020

Boghossian Foundation Ekphrasis -welkom-

In de villa Empain (Brussel) zorgt de Boghossian Foundation telkens weer voor een aparte stem binnen het tentoonstellingsaanbod in België: doordachte exposities met veel oog voor de veelkleurigheid van onze samenleving en van de wereld én met aandacht voor de geschiedenis en eigenheid van de villa Empain als art deco-juweeltje. 

Nog enkele weken (tot 9 februari !!) is er "Ekphrasis" te zien, een wat cryptische titel waarin je wel een Frans woord terugvindt:  phrase = volzin, oneliner. Er worden kunstwerken getoond waarin het woord prominent aanwezig is, wat de ondertitel van de tentoonstelling goed aangeeft: Het schrift in de kunst/Writing in Art/L'écriture dans l'art.  In onze tijd van Twitter en andere social media waar korte zinnen moeten inslaan, maar door de maalstroom en overdaad toch weer vluchtig blijken te zijn en zo vergeten, toont deze expo hoe kunstenaars proberen kracht te geven aan woorden.

Hier een tekstfragment uit een project van Thierry de Cordier (°1954) enerzijds en een bakelieten paneel van de conceptuele Italiaanse kunstenaar Vincenzo Agnetti (1926-1981) anderzijds. 



(Vincenzo Agnetti)

(Thierry De Cordier)





dinsdag 21 januari 2020

Keith Haring

Nog tot 19 april is er in BOZAR Brussel een overzichtstentoonstelling te zien over de bijzondere kunstenaar Keith Haring (1958-1990). Iedereen kent hem om zijn eenvoudige en kleurrijke tekeningen met een soms expliciet gewelddadige of homo-erotische boodschap. Maar na een bezoek aan deze expo was ik vol bewondering voor de levenskracht van deze jonge man die zich voluit gaf. Zijn levensdrift, optimisme en energie waren evenwel niet voor en van hem alleen.


(zelfportret - inkomhal van de tentoonstelling)

Hij gebruikte zijn succes om kinderen en volwassenen, blank en zwart, rijk en arm te betrekken in zijn onvermoeibare pogingen om de samenleving vredevoller en rechtvaardiger te maken. Zijn angst voor een nucleaire catastrofe, zijn woede omwille van racisme en apartheid, zijn strijdvaardigheid voor een rechtvaardige AIDS-bestrijding schilderde en tekende hij op krachtige manier op papier, op doek en in de straat. Kunst is geen genot in en voor een beperkte club, maar een zaak van en voor iedereen vond hij.




De video's en affiches, het fotomateriaal en de veelsoortige documentatie in de expo tonen hoe hij leefde, werkte en ageerde midden de jaren 80 van vorige eeuw. Zo schept de tentoonstelling ook een tijdsbeeld van een heel ander decennium. 
Dit overzicht is een eerbetoon aan een man die in zijn korte kunstenaarsloopbaan een gezicht gegeven heeft aan de bekommernissen van een hele generatie.



zondag 19 januari 2020

De eerste maand van het nieuwe jaar...

Voornemens maken getuigt van de hoop dat wij,  mensen, iets kunnen waarmaken of herschikken in onze levens. Die hoop is als een vuurtje dat brandend blijft en brandend wordt gehouden.
Zo ook getuigt de dichter Ivo van Strijtem in dit gedicht dat zo past bij deze eerste maand van 2020...


(foto: Bertus Bert  11 november 2005) 



JANUARI

In het hart van januari
brandt een hakketak
een bric-à-brac
een sprokkelvuur

bij dat vuur
daar staat een hut
het is de voedsterhut
van nieuwe dagen

zij leren er de hele tijd
de hele tijd van a tot z:
dagen verjaren
vuren verzonnen

en de hutten mits zij
keihard dromen
verstenen
en verhuizen

(uit: Ivo van Strijtem, Een kamer met een tafel en schrijfgerei. Uitg. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2019, blz.37)

vrijdag 17 januari 2020

woensdag 15 januari 2020

Klinken op het nieuwe jaar?

Dezer dagen wordt weer wat geklonken: op het nieuwe jaar! op een goede gezondheid! op goede relaties! op succes in de liefde, het werk, dàt bijzondere project...!
Maar tussen of achter deze klinkende wensen zijn er misschien ook andere, alleen bekend bij de gastheer of gastvrouw of tooster van dienst.
Dichter Eddy van Vliet schreef er dit gedicht over.

WIJNGLAS (2)

Jouw geschiedenis kan enkel worden verteld   
(eigen foto Keulen augustus 2008)
  

in tien boekdelen dundruk
en hoeveel blijft er dan nog ongeschreven

Onlangs sprak ik een minnares van je,
een van de velen, die terwijl ze
behoedzaam de tafel dekt, denkt
aan je cirkelvormig voetspoor in lakens van één nacht

Over haar duim kijkend, zo vertelde ze mij,
heb je heel wat meegelezen
in het bijzijn van de stilte
en de woorden die haar langzaam vulden

Geen van de gasten die uit je dronk
heeft weet van de flessen
die ze voor jou en hem heeft weggezet.
(uit: Eddy van Vliet, Gigantische dagen. Een keuze uit de gedichten 1978-2001, uitg. De Bezige Bij, Amsterdam, 2002, blz. 17)

Hoe dan ook: 
lezer, ik wens je van harte een mooi 2020 toe 
met vele hartverwarmende momenten 
die je zelf mag maken en/of 
die je zomaar in de schoot zullen worden geworpen.

maandag 13 januari 2020

Cimetière du Montparnasse Parijs

Na jaren bezocht ik opnieuw de begraafplaats van Montparnasse, en wel op de zonnige zachte Kerstdag 2019. 
Naast bekende overledenen zoals Brancusi, Sartre en de Beauvoir,    enz. zijn er ook vele anderen begraven onder een soms wel merkwaardige grafsteen.
Een aantal graven vermelden uitdrukkelijk de geliefde huisdieren al dan niet met een afbeelding ervan. 
Ik zag wel enkele opmerkelijke grafstenen met 'bestiale' inslag om het zo te zeggen (eigen foto's).




        



zaterdag 11 januari 2020

Christian Boltanski in Parijs

Nog tot 16 maart 2020 kan je een overzichtstentoonstelling zien van de hedendaagse installatiekunstenaar Christian Boltanski. 
Deze Frans-Joodse artiest werd als kind heel beschermd en afgesloten opgevoed en deze afzondering heeft hem sterk getekend. Hij toont zijn heimwee naar een niet beleefde onbezorgde jeugd in fotoverzamelingen. Hij toont de pijn en het gemis van uit elkaar gerukte Joodse families omwille van de Holocaust, het onderduiken en het vluchten voor de nazi's en hun medeplichtigen. Hij toont de pogingen om herinneringen vast te houden in dozen of boxen met foto's en andere voorwerpen. Hij toont de vluchtigheid en ongrijpbaarheid van een mensenleven en daarbinnen die zekere hartslag die mensen aandrijft. 
De zwarte zalen waar je als toeschouwer in ronddwaalt laten je umheimlich, ontworteld achter. Een realiteit waarin miljoenen mensen op onze planeet moeten leven en die wij in ons rijke welvarende West-Europa zo graag willen vergeten. Daarom een zo nuttige en nodige spiegel die ons met onszelf confronteert.


(enkele foto's genomen op 27 december 2019)

donderdag 9 januari 2020

Een ander goed voornemen?

Het nieuwe jaar nieuw beginnen met goede voornemens... Slapeloosheid (insomnia) schijnt vele mensen (m/v) in haar greep te houden. Mensen hollen van hot naar her... en dat wordt al vroeg geleerd: kinderen moeten elke zaterdag gevoerd worden van en naar de dansles, dan de jeugdbeweging, dan de academie, dan de sportclub en 's avond naar oma of opa voor de oppas want papa en mama verdienen toch een avondje uit voor hen alleen? Toch?
Onze agenda's beter beheren, dit wil zeggen, minder vol gestouwd: is dat geen goed voornemen voor 2020? Of blijven we liever geloven dat druk-druk-druk een status hoog helpt houden?
Deze foto en dit vers (beide van een vrouw) kunnen misschien een duwtje in de goede richting geven?


(©decadence de luxe)


INSOMNIA

Hij heeft het druk.
Hij heeft ook voetjes op zijn rug gekregen
die, als hij slapen wil,
blijven bewegen.


(uit: Judith Herzberg, 111 Hopla's,
uitgeverij De Harmonie, 
Amsterdam, 2014, blz. 89) 

dinsdag 7 januari 2020

Winkelreflecties Parijs (december 2019)

De grootwarenhuizen Printemps en Lafayette, broederlijk naast elkaar gelegen in hartje Parijs, zorgen elke jaar rond de periode van Kerstmis en de eindejaarsfeesten voor oogverblindende etalages. Sprookjeszucht en koopverleiding gaan hier hand in hand. Jong en oud kan zich vergapen aan luxe en creativiteit. Dat net naast de uitstalramen ook armoede uitgestald wordt in de persoon van bedelaars en schamele verkopers van warme kastanjes zie je niet op deze foto's die ik maakte op 28 december laatst. Zo doe ik eigenlijk mee aan de creatie van een zorgeloze droomwereld die in feite enkel bedrog is ("dromen zijn bedrog" nietwaar?).




zondag 5 januari 2020

El Greco in Parijs

Nog tot 10 februari kan je in Grand Palais (Parijs) een mooie overzichtstentoonstelling bezoeken van een van de meest intrigerende en aparte schilders ooit: El Greco (°1541-+1614). 
Kind van zijn tijd als artiest ten dienste van de betalende opdrachtgevers die vooral humanistische en christelijke thema's wilden uitgebeeld zien én toch zijn tijd vér vooruit in de manier waarop hij de figuren vervormt om tot een grotere expressiviteit te komen, waarop hij luchten laat vervloeien in dreigende of fluïde massa's, waarop hij landschappen laat leven als persoonlijkheden.
Voor hem is schilderen voor alles de kleuren laten spreken en die intensiteit van kleur overbrugt de eeuwen die liggen tussen onze tijd en de artiest.

(enkele foto's genomen op 26 december 2019)


  

vrijdag 3 januari 2020

Les Halles Parijs

Parijs: een strakke wind, een stralende zon en temperaturen van om en bij de 12°. Je zou denken: een heerlijke lentedag, maar neen, het is 24 december 2019. 'Lekker weertje' zou men in Nederland zeggen. 
Terwijl ik ervan genoot dacht ik toch ook: ons weer ligt wel heel erg met zichzelf overhoop. Toch?  




Na de jarenlange bouwput op het terrein van de vroegere centrale stadshallen is sedert enige tijd een nieuw complex met koopcentrum, metro- en RER halte, zwembad en een ruim binnenplein opgebouwd. Indrukwekkend. Zie hierbij hoe ik deze plek zag genieten van de zon.





woensdag 1 januari 2020

Een goed voornemen voor 2020?

Het begin van een nieuw jaar bergt altijd een zekere spanning. Het woordje 'nieuw' heeft iets betoverend. 
Hoe oud we ook worden, er is ook altijd een verlangen -rationeel gezien vaak onzinnig- om toch 'nieuw' te worden, iets 'nieuw' te ontdekken, 'nieuw' te (her)beginnen. 

Voor dit nieuwe jaar met dat wondere cijferbeeld 2020 misschien een voornemen: laat ons verwonderd blijven en elke avond terugdenken aan de voorbije dag met de vraag "waarover heb ik mij vandaag mogen verwonderen?".

Rationeel onzinnig? ? ?  Maar ook misschien de sleutel van alles, zoals de dichter Roberto Juarroz het formuleert. 
Of toch minstens de sleutel tot een 'gelukkig' nieuwjaar dag nà dag.

Verwondert een boom zich ook?
(ontwerp: Marc Deconinck)
Verwondert een dier zich ook?
Verwondert water zich ook?
Is steen ook bevroren verwondering?

Sporen van verwondering wijzen
mogelijk de weg
naar de oplossing van het raadsel.

En wie weet is aan het einde
enkel andere verwondering
de sleutel van alles.

(uit: R.Juarroz, Elfde verticale poëzie. vertaling: Guy Posson, uitgeverij P, 2001, blz. 85)