Boom am Main

 Bomen fascineren mij mateloos. 

Ze dragen geschiedenis mee. 

Ze brengen lucht en vrucht en kleur binnen in de leven van mensen.

 Ze zijn mooi in groep (wat wij mensen bos noemen), maar ze zijn evengoed mooi op hun eentje. 

Ze zijn zo geduldig met mensen : 

ze laten in hun bast kerven; 

ze laten zich schilderen (ze poseren zo geduldig én gratis) en beschilderen; 

ze laten zich knotten en kappen en verzagen; 

ze laten de mensen in de waan dat de mens over de boom kan beschikken.

Hier een vers dat kan passen bij een boom onlangs gezien langs de oevers van de Main in Frankfurt.

(eigen foto 14 maart 2020 Frankfurt am Main)

BOOM

De boom is niet

van de zon

en niet van het water,

niet van de nacht,

niet van de dag.

En zeker niet

van ons, ons oog,

voetstap in het gras,

mes in de hand,

hart in de bast,

de naam die we

schreven als kind.

De boom is niet

van de aarde,

de boom is van de wind.

(uit: Kuyper, Sjoerd, Het heelal van jouw hart, uitg. Hoogland & Van Klaveren, 2020, blz.36)

Sculpturen in het Liebighaus

 Aan de zogenaamde Museumufer langs de Main in Frankfurt kan je het Liebighaus bezoeken, een museum integraal gewijd aan beeldhouwkunst.

In hun afdeling Romeinse sculptuur proberen ze de bezoeker een indruk te geven hoe in de antieke wereld beelden beschilderd waren, of ook hoe bronzen beelden een bepaalde eigen glans of soms koperen laag hadden. 

Zelf kon deze voorstelling mij niet echt bekoren, maar het past wel in een zoektocht om dicht bij het origineel te komen.

Hier twee foto's (genomen door Marc Deconinck) van hoe ze die kleurrijke oorsprong proberen te vatten.

Liebighaus Frankfurt am Main

 Langs de linkeroever van de Main, ten zuiden dus van het stadscentrum, bevinden zich over ongeveer anderhalve kilometer ruim 10 musea of onmiddellijk langs de Mainoever of net in een straat parallel eraan. Het grootste kunstmuseum, Städel, neemt er de meeste plaats maar is vooral geconcentreerd op schilderkunst. De sculpturenverzameling van de Städel is ondergebracht in het Liebighaus, daar vlak bij. 

De collectie toont er beelden van de Oudheid (Egypte, Griekenland, Rome)over de middeleeuwen tot classicistische sculpturen. 

Hier een eerste kennismaking met enkele beelden.

Rond het gebouw is een mooie schaduwrijke tuin, waar het op zonnige dagen heerlijk toeven is. 

Afscheid nemen : zakdoekentijd?

 Het leven loslaten, elkaar loslaten, 

een geliefd persoon zien gaan naar zijn/haar laatste plaats. 

Dat kan pijn doen en verdriet veroorzaken. 

Maar in één teder alledaags beeld 

schetst de Zuid-Koreaanse schrijfster Han Kang 

hoe veellagig zo'n gebeuren is.

ZAKDOEK

Op een middag in de nazomer had ze het gezien terwijl ze langs een afgelegen flatgebouw liep. Op de tweede verdieping was een vrouw bezig de was op te hangen, aan een rek buiten het balkon. Er ontsnapte haar een pluk wasgoed. Eén zakdoek zweefde omlaag, het langzaamst van alles, en belandde uiteindelijk op de grond. Als een vogel met half ingevouwen vleugels. Als een ziel die behoedzaam een plek zocht om neer te strijken.

(eigen foto)

Han Kan, Wit, vertaling Marijke Versluys, uitg. Nijgh & Van Ditmar, 2017, blz. 73)

En dit deed me ook denken aan een tedere video van David Claerbout met de sprekende titel : Long Goodbye (2007), waaruit hier een still. Als je een kans krijgt die video ergens te zien, doen!

De lente die nu losbarst haalt zijn groeikracht uit de humus van het verval van de voorbije herfst. De natuur toont ons een levenswijze van durven loslaten om tot vernieuwd leven te komen. Tot we allen behoedzaam een plek zoeken om neer te strijken.

Städelmuseum Frankfurt nog een maal...

 Als derde luik van kennismaking met het grootste kunstmuseum van Frankfurt hier een collage met een aantal details uit schilderijen, door mij gefotografeerd op 12 maart laatst.

Op de website van het museum kan je honderden werken van dichtbij bekijken. In dit digitale museum kan je zoeken op naam van de artiest, op titel van een kunstwerk of op tijdstip waarop een werk is ontstaan. Zie volgende link en dan bovenaan links zie je "Title" met een pijltje. Via dat pijltje kan je verder zoeken of door bovenin zelf een titel of naam van kunstenaar te typen. Digitaal kan je zo lekker verdwalen in deze schatkamer. 

https://sammlung.staedelmuseum.de/en/search

Städel Museum Frankfurt am Main een overzicht

 Op You Tube vond ik een mooie montage die kan dienen als eerste kennismaking met het grootste kunstmuseum in Frankfurt am Main, het Städelmuseum. Het geheel is gemaakt in 2018 door een Italiaanse bezoeker.  Naast vele werken die de revue passeren, zie je ook flarden van de architectuur - oud en hedendaags- in elkaar verweven.

Toen ik het museum vorige week bezocht waren bepaalde werken die je in de montage ziet niet te zien en andere dan weer wel. Maar uit hun rijke en ruime reserve kunnen ze hun opstelling wel geregeld wat bijwerken. 

 

Städel Museum Frankfurt am Main

 Sedert jaar en dag is de Duitse stad Frankfurt am Main bekend als "Messe"-stad of stad met vele internationale beurzen, waaronder de jaarlijkse Frankfurter Buchmesse (in oktober). Maar ik was al een hele tijd geboeid door de vele bruiklenen vanuit Frankfurt bij grote internationale tentoonstellingen. Dat heb ik voor het eerst ontdekt bij de expo "Anonieme Vlaamse Primitieven", in het Brugse Groeningemuseum in de zomer van 1969. En later zag ik de naam "Städelmuseum Frankfurt" regelmatig opduiken. Dus droomde ik dan: welk een schatkamer moet dat museum zijn...

Nu midden maart heb ik dat gigantische museum mogen verkennen. Een grote schatkamer inderdaad met beeldende werk (vooral schilderijen en grafiek) van pakweg 1350 tot nu. Naast de boeiende tijdelijke tentoonstelling  'Renoir Rococo Revival' was het rondstruinen tussen de oude meester, de moderne tijden en hedendaagse artiesten met telkens weer goede werken, topwerken vaak.

Hier een overzicht van enkele zalen van dat in de Lage Landen veel te weinig gekend museum, op slechts 3u sporen van Brussel.

(een zaal in de vleugel 'modernen' met vooraan een
van de weinige sculpturen, dan nog wel van
Constantin Meunier)

(een zaalzicht in de vleugel 'oude meesters'
met vooraan rechts Raffaël en zijn portret
van paus Julius II)

(een zaal in afdeling hedendaagse kunst
met op de achtermuur een zelfportret
van Maria Lassnig)

Hollandse reflecties

 Met de trein vanuit Den Haag terugkeren naar Vlaanderen is ook het 'typische' Nederlandse landschap aan je ogen voorbij zien glijden. Foto's nemen is altijd wat lastig omwille van de reflecties. Maar die zwakte kan je ook tot een pluspunt ombuigen (of toch proberen).

En ondertussen denk ik aan die klassieker der klassiekers, een poëtische reflectie over Holland door Hendrik Marsman (1899-1940) voor het eerst gepubliceerd in 1937. Beeld en woord reflecteren het breed uitgemeten landschap van 'Holland'...

HERINNERING AAN HOLLAND

Denkend aan Holland            

(eigen foto 25 februari 2022)

zie ik brede rivieren

traag door oneindig

laagland gaan,

rijen ondenkbaar

ijle populieren

als hoge pluimen

aan de einder staan;

en in de geweldige

ruimte verzonken

de boerderijen

verspreid door het land,

boomgroepen, dorpen,

geknotte torens,

kerken en olmen

in een groots verband.

de lucht hangt er laag

en de zon wordt er langzaam

in grijze veelkleurige

dampen gesmoord,

en in alle gewesten

wordt de stem van het water

met zijn eeuwige rampen

gevreesd en gehoord.

(uit: Paul Claes, Lyriek van de Lage Landen.

De canon in tachtig gedichten. Uitg. De Bezige

Bij, Amsterdam, 2008, blz. 313)

Vechten voor vrijheid ...(3)

De dichter Gjoko Zdraveski (°1985) is schrijver en professor Macedonische taal aan de universiteit van Nis. Hij werd in 2020 geselecteerd door het Europese dichtersplatform Versopolis. Daardoor verscheen bij het Poëziecentrum in Gent in dat jaar een kleine publicatie met een aantal verzen, vertaald door Roel Schuyt. Hieronder het derde en laatste deel van een cyclus onder de titel 'vrijheid'. De dichter probeert dichter te komen bij wat dat woord zou kunnen/moeten betekenen. Nu komt hij tot een indringend maar uitdagend besluit.

Hij maakt allusie op de prijs die anderen soms moeten betalen voor onze vrijheid (bijvoorbeeld drinken we vaak koffie dank zij uitbuiting) en op het feit dat we soms slechts wakker schieten voor 'onze' vrijheid als we ons bedreigd voelen.

(©Jan Nederveen Pieterse)

3.

eeuwen zijn we verwijderd van de vrijheid

omdat we nog altijd bezig zijn

ons van vreemde ketenen te bevrijden. en in onze buik

voelen we niet de sleutel van de cel

waarin we opgesloten zitten.

we vergeten dat de koffie die we drinken

om wakker te worden in het bezinksel zit

dat je onder in het kopje ziet.

elke dag spreken we erover. we wagen het

zelfs erover te zingen. alleen

doen we dat ziek. met angst

in plaats van met liefde.

 

Vechten voor vrijheid ... (2)

 De Noord-Macedonische dichter Gjoko Zdraveski kreeg dank zij het Europese project Versopolis ook een forum bij ons. Voor het Poëziecentrum vertaalde Roel Schuyt in 2020 enkele gedichten naar het Nederlands, waaronder een reeks van drie verzen onder de titel 'vrijheid'.

Dit beladen woord dat wervend werkt in onrustige tijden wordt door de dichter onderzocht. Hier het tweede deel uit deze kleine cyclus.

vrijheid

2.

we bakenen onze grond met palen af

tekenen kaarten met grenzen

en zetten daar mensen neer

die onze tassen doorzoeken

en ons vragen waar we heen gaan

alsof ze dat echt belangrijk vinden.

where are you going, gojko?

vraagt een douanebeambte me om vijf uur 's morgens.

ik ben nog niet echt wakker en zeg tegen hem : naar huis.

maar ik denk:

door de wereld

of heen en weer? in de ruimte

of in de tijd? nu

of altijd en in de eeuwen der eeuwen?

(©gelukkigerwijspad)

Vechten voor vrijheid ...(1)

 Versopolis is sedert 2014 een Europees platform voor dichters. De Vlaamse partner hierbij is het Poëziecentrum in Gent, dat elke jaar enkele kleine bundels uitbrengt in drie talen : originele taal en een Nederlandstalige en Engelstalige vertaling. Zo ontdekte ik in een uitgave uit 2020 de schrijver/dichter/literatuurprofessor Gjoko Zdraveski (°1985) dank zij de vertaling van Roel Schuyt.

In de voorbije maanden waren wereldwijde protesten tegen de Covid-19-maatregelen onder de vlag van 'onze vrijheid herwinnen'. Ondertussen kreeg het woord vrijheid sedert de invasie van Rusland in Oekraïne een heel andere inkleuring. 

In een reeks van drie gedichten heeft Zdraveski het ook over vrijheid.

Hier het eerste van de reeks. De tekst spreekt voor zich.

vrijheid

1.

mijn grootvader omheinde zijn erf

en kreeg zo een lapje grond,

maar verloor de wereld.

daarna begon hij dat eigen lapje grond

in kleinere stukjes te verdelen

die hij tuintjes noemde.

maar ik was een kind en hield het meest

van de poortjes die ze met elkaar verbonden.

(eigen foto september 2011
ergens in de Argonne )

Valse indrukken

 De oorlog in Oekraïne confronteert ons met de wijze waarop we naar het vroegere Sovjetrijk kijken en hoe vanzelfsprekend we dachten over de 'meerwaarde' van onze westerse en kapitalistische denkbeelden en maatschappijvormen. De jonge Sloveense dichteres Katja Perat heb ik leren kennen dank zij het Europese poëzieplatform Versopolis.

Dank zij dit platform verscheen in 2016 bij het Gentse Poëziecentrum een drietalige editie met enkele gedichten van haar. Stasa Pavlovic en Tom Van de Voorde zorgden voor de Nederlandse vertalingen.

Over valse indrukken die leiden naar ontgoochelingen volgende vers.

 Wie heeft in deze oorlog voorsprong op wie en op welk gebied????

DE FUNDERINGEN VAN TELEURSTELLING

Ik zweer het.

Ik heb veel te snel opgegeven.

Bekijk ze, de monumenten in willekeurige steden van de voormalige Sovjet-Unie,

alsof er nog steeds veel wind in hun kleren en vlaggen zit,

zoals jonge Amerikaanse nihilisten.

Kijk, hoe ze nog steeds vechten met de restanten van god,

kijk, wat een voorsprong we hebben.

Doe alle ramen open zodra we op de autosnelweg zijn,

laat ons anderhalf uur pure triomf beleven,

kijk hoe het is, als jonge Europese post-existentialisten

op weg zijn naar zee,    

doe de ramen open,

wij allemaal samen hebben veel te snel opgegeven

zonder op zijn minst de valse indruk te hebben

dat we een soort voorsprong hebben.

Veerkrachtig gras en een witte vlinder

 Veerkrachtig gras steekt overal zijn kop op en begint te groeien. En hier en daar zie je er een: een vlinder. Zou dat niet de lente zijn? 

De gang der seizoenen toont hoe we met vertrouwen mogen kijken naar wat op ons toekomt, wat we ook hebben meegemaakt, wat er ook gebeurt! De Zuid-Koreaanse schrijfster Han Kang helpt ons hieraan herinneren.

WITTE VLINDER

(©natuurmonumenten Roel van Ekeris)

Als het niet zo was dat leven zich in een rechte lijn uitstrekte, had ze op een gegeven moment misschien gemerkt dat ze een bocht om was gegaan. Dan had ze kunnen beseffen dat ze geen glimp van het verleden zou opvangen als ze gauw even achter zich keek. Wie weet is de weg niet bedekt met sneeuw of rijp, maar met lichtgroen voorjaarsgras, zacht en veerkrachtig. Een witte vlinder die hortend rondvliegt vangt misschien haar blik en trekt haar een paar passen mee, achter de vleugelslagen aan die iets hebben van ongedurige zielenroerselen. Wellicht wordt ze zich pas dan bewust van de omringende bomen, die langzaam tot leven komen alsof ze betoverd zijn geweest; ze verspreiden een vreemde, benauwende geur, die opstijgt naar nog weelderiger begroeiing, de ijle lucht in, naar het licht.

(uit: Kang, Wan, Wit, uitg. Nijgh & Van Ditmar, 2017, blz. 117)

Paula Rego in Den Haag

 Nog tot 20 maart is, zoals in een eerdere post al meegegeven, een indrukwekkende tentoonstelling te zien van Paula Rego. 

Zij vertelt met beelden over macht en onmacht, vooral in relaties tussen man en vrouw. Ze toont de mens in zijn lichamelijkheid als getormenteerd maar ook zelfbewust slachtoffer dat de bezoeker recht in de ogen kijkt. "Zie mij en wat doe jij?" : zo denk ik terug aan de vele indringende scenes met vrouwen in het centrum, vrouwen die werden gedwongen om zichzelf te verloochenen, gedwongen door de bestaande machtsverhoudingen die worden in stand gehouden door (religieuze) denkbeelden en traditionele sociale structuren. De mens wordt getoond met zijn 'rugzak' aan soms traumatische ervaringen, die hij meezeult en probeert een plaats te geven in zijn leven.

Hier enkele beelden uit deze aangrijpende expositie, zoals ik ze zag tijdens mijn bezoek op 25 februari 2022.

(twee werken uit de reeks 'Bezetenheid'
eigen fotoà

(triptiek "Menselijke vracht" (Human cargo) 2007-2008
eigen foto)

Charles Szymkowicz in Luik

 Zoals reeds op 27 februari gemeld kan je nog tot 17 april in Musée Boverie (Luik) naar een overweldigende tentoonstelling van Charles Szymkowicz.

Hij schildert portretten van voor hem inspirerende personen. Naast schilderkunst en literatuur is hij ook sterk geboeid door muziek. Niet alleen de dichter-zanger Léo Ferré komt meermaals aan bod, maar ook figuren uit de wereld van de klassieke muziek zien we afgebeeld, zoals Brahms, Mozart, Louis de Victoria en Bernstein.

Hier nogmaals enkele beelden van de expo in Luik.

(Käthe Kollwitz en Leonard Bernstein
eigen foto 25-02-2022)

(boven : Michelangelo;
onder : componist Louis de Victorias
eigen foto 25-2-2022)

Getuigen van humaniteit : Paula Rego

 Nog tot 20 maart is in het Kunstmuseum Den Haag (voorheen Gemeentemuseum) een overzicht te zien van het bijzondere en heftige werk van de Portugees-Britse kunstenaar Paula Rego(°1935). Voor mij was het een boeiende kennismaking met een tot dan toe onbekende artieste.

Haar werk toont een artistiek-technisch kunnen gekoppeld aan een bewust omgaan met de schilderkundige traditie en een doorleefd engagement dat is gebaseerd op haar eigen leven. De uitgebeelde verhalen overstijgen de anekdote omdat ze de gekwetste mens op zo'n een manier toont dat zij ons herinnert aan onze opdracht om mens te zijn en anderen in hun mens zijn nabij te zijn.

Via onderstaande video krijg je een goede inleiding tot haar werk.