Terug naar de cinema

 Heerlijk is het om terug naar de bioscoop te kunnen en dat deed mij onmiddellijk enkele mooie films ontdekken die zeer de moeite waard zijn.

Hier vermeld ik er twee die elk een donker facet van ons menselijke bestaan belichten.

De film "Drunk" toont vier leerkrachten die ervaringsgewijs willen ontdekken of het inderdaad zo is dat we van nature met een alcoholtekort zijn geboren. In de krant (De Standaard 9/6/2021) wordt de film gepresenteerd als deugddoende cinema, die "laat voelen wat we al die tijd gemist hebben. Tegelijk is de film een grandioze bevestiging van wat we eigenlijk wel wisten: dat het leven meer kleur krijgt door de momenten die we delen." Eerlijk gezegd, zelf vind ik deze inkleuring vooral ingegeven door het verlangen naar een 'normaal' leven zonder Covid restricties. Bij mij blijven de vragen die de film oproept nazinderen: maakt alcohol gelukkig? Maakt het ons socialer en aangenamer? 

De acteerprestatie van Mads Mikkelsen samen met de puike regie van Thomas Vinterberg  maken deze film in ieder geval tot een meeslepende en beklijvende belevenis. 

De tweede film is de overal bejubelde film "The father"

met twee steracteurs in de hoofdrol. Er is Anthony Hopkins (de dementerende vader) en Olivia Colman (zijn bezorgde dochter waarbij hij inwoont voor hij in een zorgcentrum wordt opgenomen) die deze film dragen en tot een pakkende ervaring maken. Net in deze voorbije weken kreeg ik verhalen te horen van vrienden die vertelden over hun dementerende moeder of zuster en de daarbij horende zorgen : hoe veilig wonen ze nog alleen? kunnen ze nog instaan voor hun eigen welzijn? moeten ze gepusht worden richting zorgvoorziening? wat kunnen de omringende familie nog aan?

De film trekt de toeschouwer binnen in de wereld van iemand die dementeert en probeert te (over)leven in een ontregelde leefsituatie waar je over niets of niemand nog zeker kan zijn. De film en de verhalen van mijn vrienden grijpen op elkaar in.

 Ik kan mij alleen maar aansluiten bij de vele lovende (pers)berichten over deze aangrijpende diepmenselijke film over een moeilijk verhaal waarmee zovele mensen worstelen. 

Dementie en alcoholisme, twee niet zo mooie facetten van ons menszijn maar op zo'n mooie manier aan ons terug gegeven.

Spelend groeien

 Jeugdbeweging heeft in mijn leven een belangrijke plaats ingenomen als vrijplaats om te groeien in verantwoordelijkheid, in samenwerken en in creativiteit. De vreugde van (het vertellen van) verhalen vormden vaak de aanzet voor leuke, boeiende, spannende activiteiten.

In de poëzie bots je bijna nooit op een vers over jeugdbeweging. Zijn dichters dan toch vaak eenzaten die niet veel ophebben met zoiets als jeugdbeweging?  Ik was dan ook heel blij dat ik een gedicht las over jeugdbeweging, ook al benadert het een donker kantje ervan.

Peter Theunynck schrijft in de bundel "De benen van de hemel" (uitgeverij Wereldbibliotheek, 2014) over zijn niet zo leuke herinneringen aan een kamp/bivak in Lichtaart (de Kempen). Spelend opgroeien kan dus ook best een nachtzijde hebben. Maar toch wil ik het hier delen, met in mijn achterhoofd de vele duizenden jongeren die samen jong proberen te zijn in deze corona-tijden...voorwaar geen sinecure. Ik duim voor hen en ik ben samen met hen blij dat ze straks terug op kamp/bivak kunnen. 

Het gaat hieronder over een vrij klassiek nachtspel waarbij een van de leiding als slachtoffer ergens aan een boom is gebonden en waarbij de leden moeten hem proberen te bevrijden. Voor vele kinderen is het vaak hun eerste keer dat ze zonder ouders in een donker nachtelijk bos ronddwalen...

TRAUMA

Klein en nietig : de lorkenbosjes

van Lichtaart. Vroeger zo eindeloos.

Toen heel de wereld heide was

en alles kindervoeten ver.

Men werd er gedropt in het holst.

Geschreeuw lag aan een boom geketend.

(©ksa ter vichten)

Met het licht van een zaklamp

klampte men zich vast aan elkaar.

Bloed droop. Hars kleefde.

Achter alle stammen beul

en moordenaar of kannibaal.

O was ik maar op mijn strozak gebleven.

Iemand huilde en wilde naar huis.

Huis was een woord dat wegritste

tussen vos en hermelijn. Het pad

erheen liep over lijken.

Het slachtoffer bleek

patrouilleleider, bloed mercurochroom.

Gangsters waren warme cécémel

aan het drinken. Angst zat in je hoofd.

(uit: De benen van de hemel, blz. 17)

Alechinsky in Brussel

 Nog tot 1 augustus is er in het KMSKB in Brussel een tentoonstelling met vooral grafische kleiner werk van de Cobra-artiest Pierre Alechinsky. Het was een plezier om te zien hoe deze man technische vaardigheid combineert met een grote kinderlijke speelsheid.

Meerdere werkjes nodigden uit tot verder fantaseren en associëren. 

Een leuk werk is onder anderen dit met als titel "Politique Internationale".

(eigen foto 15 juni 2021)

Dat beeld associeerde ik met een wel apart ander beeld.

(©kuriosis.com)

Hoe ik daarbij kom? Wel, in de leuke quiz 'De Campus Cup', gezien op Eén, is er altijd een blokopdracht met mondeling examen met prof. Zo kregen de blokkers in de tweede kwartfinale een cursus van Sofia Prekatsounaki met als titel "Een plezierige cursus over seksualiteit en seksuele gezondheid". Bij het examen werden de kandidaten gevraagd om een clitoris te tekenen. Aan die tekeningen dacht ik bij het zien van deze prent van Alechinsky, en ik vermoed dat hij die associatie nog best zou kunnen waarderen. En zo drijf ik mee op de clitoris-stroom want enkele dagen geleden bracht de krant "De Standaard" een podcast uit over ... jawel : de clitoris. 

Bij de bron

 Wie musea bezoekt, en gelukkig hebben we dat de meeste tijd kunnen blijven doen ondanks corona, en wie zich openstelt voor wat getoond wordt, die komt tot de bron die verfrist. 

Wie oude meesters ontmoet doorheen de artefacten in een museum het kan een schilderij zijn of een sculptuur, een tapijt of keramiek of ..., die kan soms erdoor overweldigd worden en geraakt tot in zijn intiemste zelf.

Zo iets mogen beleven is zo bijzonder en het is ook bijzonder het zo mooi verwoord te vinden zoals in dit gedicht van de Grieks-Cypriotische dichter Kostas Montis, vertaald hier door Hero Hokwerda.

IN HET MUSEUM VAN KORINTHE

De toeristen sloegen geen acht 

op de twee kleine stukjes aardewerk

met de eerste voorbeelden van het Griekse schrift.

(Oud Grieks aardewerk
©Catawiki)

De grote beelden eisten al hun aandacht op,

de fraaie vazen trokken hen naar zich toe.

Wij echter bleven daar staan,

wij echter bleven daar staan voor die stukjes aardewerk

om de Gamma te bewonderen en de Mu

en de Tau en de Omikron en de Sigma en de Bèta

en de Alfa en de Ro en de Chi.

Daar stonden wij,

voor onze dierbare meesters.

(uit: Poëziekrant, mei 2021, jg.45,nr.3,blz.44) 

De blik binnenin

 Een immens groot werk van Jan Fabre "De blik binnenin" overheerst een trappenhal van het KMSKB in Brussel. De staatsieportretten ten voeten uit -meer dan levensgroot- van koning Leopold I en koning Leopold II aan de voet van de statige trap verzinken in het niet bij dàt werk van Fabre. In een vorig bericht zag je waarom de neventitel van dat werk terecht is: het uur blauw (zie bericht op 17 juni).

Hier zie je hoe imponerend de blik wel kan zijn...

(eigen foto's 15 juni 2021)

Gedenk de lange junidagen

 Een aangrijpend gedicht dat uitnodigt tot mededogen met de grote wereld, met de vele soorten mensen en met je eigen beperktheid, zeker als je dit leest tegen de achtergrond van de wonden die corona geslagen heeft én nog slaat. Zo lees ik tijdens deze langste dagen van het jaar dit vers van de Pool Adam Zagajewski, in een vertaling van René Smeets) gezien in de Poëziekrant van mei 2021 (blz.53) bij een in memoriam over deze pas overleden dichter.

TRACHT DE VERWONDE WERELD TE BEZINGEN

Tracht de verwonde wereld te bezingen.

(©Freepik)

Gedenk de lange junidagen,

de wilde aardbeien, de druppels roséwijn.

De brandnetels, die steevast door ballingen

verlaten panden overgroeiden.

Je moet de verwonde wereld bezingen.

Je aanschouwde stijlvolle jachten en schepen;

één had een lange reis voor de boeg,

anderen wachtte enkel het zilte niets.

Je zag vluchtelingen op weg naar nergens, 

je hoorde de beulen een lied van vreugde zingen.

De verwonde wereld hoor je te bezingen.

Gedenk de ogenblikken waarop jullie samen waren

in een witte kamer, het gordijn bewoog.

Keer in gedachten terug naar het concert toen de muziek losbarstte.

In de herfst raapte je eikels in het park

en bladeren dwarrelden over de littekens van de aarde.

Bezing de verwonde wereld

en de grijze, door een lijster verloren veer,

en het zachte licht, dat dwaalt en verdwijnt

en weerkeert.

Ogen

Kunst kan er in slagen dat wij onszelf en onze omgeving anders bekijken, omdat we nieuwe associaties maken en zo het vertrouwde nieuw zien.

Onlangs bezocht ik in het KMSKB in Brussel drie tijdelijke tentoonstellingen, waaronder Aboriginalities, over de schilderkunst van de voorbije eeuw van de Australische oorspronkelijke bevolking, de Aboriginals. 

Ook was er een expo van Thomas Houseago, waarvoor we een statige trap dienden te beklimmen. Boven in de trappenhal hing het indrukwekkende meterhoge werk uit 2013 van Jan Fabre "De blik binnenin (Het blauwe uur)". 

Een doek uit de aboriginal-tentoonstelling vormde als het ware een echo met Fabre. Zie maar...

(eigen foto 15 juni 2021)

(eigen foto 15 juni 2021)

Meerman

 De dichter Lut de Block publiceerde onlangs in de Poëziekrant (mei 2021, jg.45, nr.3, blz. 71) een aantal gedichten. Een ervan vond ik een boeiende verwoording van het menselijke verlangen naar een ideale partner en hoe die gevonden wordt door net niet te zoeken. Niet gefocust op wat je dolgraag wil, komt het lang verwachte opeens zomaar op je levensweg. De strandjutter zoekt naar die ultieme schat, loopt vast op een vlaak (zandbank of plaat) en als hij stopt met zoeken gebeurt het ...

meerman

Loop je daar jaren te jutten

peurend tussen schelpgrind en kwallen

naar die ene parel, die ene korrel geluk.

Hoe vergeefs kwelde je jezelf

beet in het zand

raakte vast op een vlaak.

Een halve eeuw later

spoelt hij aan in het schuim

een meerman glanzend

van schubben en ogen

Ik lust hem rauw en droog en opgelegd

in eigen nat of op een bedje van zeesla

zeegod in het diepst van mijn gedachten

Deze tekst roept heel wat associaties op en speelt met beelden die vaak gebruikt worden om relaties te beschrijven.  Ook wordt gespeeld met klanken. Als je de tekst herleest vind je er zeker meerdere. Maar er zijn ook de beelden die worden opgeroepen. Zo bijvoorbeeld de beschrijving van de eerste blik op de lang gedroomde en verhoopte deed mij denken aan een scène uit de James Bond film van 2006 "Casino Royale".

(Daniel Craig in "Casino Royale" als James Bond)

13 juni In Memoriam Matris

 In 2015 overleed mijn moeder op deze dag, 13 juni, nu al zes jaar geleden. Zo'n verjaardag maakt mooie en andere herinneringen wakker, maar confronteert ook onszelf met onze kwetsbaarheid, of zoals de dichter zegt: met die dunne kier tussen dood en leven..., een kier waarvan moeder zich haar hele leven heel bewust was.

Enkele weken geleden tijdens een wandeling in Moregem zag ik op het kerkhof een graf dat zo de idee van een kier tussen dood en leven zou kunnen verbeelden. 

Dankbaar om wie mijn moeder was, dit vers van Theo van Baaren dat ik vond in de bloemlezing van Jozef Deleu "Groot gezinsverzenboek", vijfde herziene druk van 1985, blz.544.

DE KIER TUSSEN DOOD EN LEVEN ...

(eigen foto Moregem 30 mei 2021)

De kier tussen dood en leven

is nauwelijks breed genoeg

om een smalle lenige slang

doorgang te geven.

Er hoeft maar iets te verschuiven,

of de spleet gaat dicht.

Dan zie je hoe dood en leven

wang aan wang ligt,

mond aan mond en de haren

gestrengeld door elkaar

een eeneiige tweeling

op één baar.

Langs Vlaamse velden

 In de periode 1915-1918 zullen Duitse soldaten het landschap rond Passendale wel heel anders gezien én beleefd hebben dan wij tijdens een wandeling mei anno 2021...

(Moorslede -buurgemeente van Passendale
Groenestraat 31 mei 2021)

De klaprozen bloeien ondertussen onverminderd in de Vlaamse velden, zich niet bewust zijnde van de wrede associatie met Wereldoorlog I en zoveel oorlogsslachtoffers en -gruwel.

(Kloosterbrugstraat in Gistel-Zevekote
7 juni 2021)

Je kan hieronder Leonard Cohen het gedicht van John McCrae horen reciteren. 

Venetië

 De lagunestad Venetië heeft  Met de heropstart van het toerisme ontbrandt opnieuw de discussie over de relatie tussen Venetië en zijn broodnodige bezoekers... Dat roept bij mij een aantal iconische beelden op zoals het San Marcoplein, de Rialtobrug en de gondels.

Laat ons eens met dichter Peter Theunynck meekijken naar zo'n gondel.

(eigen foto juni 2019)

VENETIË

In tochtige werkhuizen tussen de stokvis

glimlachten de zagen. Tijd en zon

plooiden de planken tot drijfhout.

Acht soorten bomen waren nodig

en schippersverstand voor kielloze

tuigen luisterden. Op een ochtend

schoven de eerste door de nevel voorbij.

Zwarte zwanen met een leeuwenhart.

Zelfs het dunste water werd bevaarbaar.

(uit: De benen van de hemel, Uitg. Wereldbibliotheek, Amsterdam, 2014, blz. 50)

Campo Santo

 Sedert jaar en dag hoor en lees ik dat de begraafplaats genaamd Campo Santo in St.Amandsberg (Gent) een van de monumentaalste is van ons land. Pas op 14 mei laatst heb ik die voor het eerst bezocht. 

De kapel boven op de heuvel is het centrum waarrond de oudste en meest monumentale graven liggen. Een wandeling langs de graven is tegelijk een wandeling langsheen de geschiedenis van België en Vlaanderen in de laatste 170 jaar.

Rond de kapel groeien ook enkele heel indrukwekkende bomen die op zich al de moeite waard zijn.

(eigen foto's)

Brandgevaar...

 De lockdownmaatregelen stelden de voorbije maanden iedereen op scherp : met wat zijn we bezig? wat zijn onze prioriteiten?  Onderhuidse en minder onderhuidse spanningen komen naar boven op tientallen plekken tegelijk. Mensen vragen zich af : wat is er aan de hand? Leven we op de rand van een vulkaan? Leven we in het hart van een bos dat elk moment kan opgaan in een grote brand? En dan: hoe gaan we daarmee om? Héél lastig lijkt het.

Omgaan met falen en met grenzen hebben we blijkbaar afgeleerd. Omgaan met verschillen en nuances hebben we blijkbaar ook afgeleerd. Of werden ze ons wel aangeleerd? Wat heeft de vorige generatie ons geleerd in woorden én in levenswijze? 

(©vrt - brand Amazonewoud - september 2020)

Reeds voor de covid-19 crisis stelden sommigen zich deze vragen.  Zo ook de dichter Thomas Möhlmann die ons een spiegel voorhoudt. In zes strofen leidt hij ons naar de vraag of we willen vasthouden aan onze huidige manier van leven. 

Hij zegt het zo in zijn voorlaatste bundel "Ik was een hond" (uitg. Prometheus, 2017, blz. 31):

EEN BOS VOOR DE BRAND

Het is niet oncomfortabel waar we zitten, het is

alleen tijd voor een nieuw spelletje, we keren

onze kaken naar de telefoon, moeten wakker

blijven, ervoor waken te veel op onze lieve

liefhebbende ouders te gaan lijken, het zijn

schatten, maar wie graaft ze op, wie brengt een kruis

op hun geliefde voorhoofd aan, wie kust hun ogen dicht

geeft ze terwijl we onbedoeld verkommeren eeuwige rust.

We wentelen ons in tranen die niet van ons zijn

strelen abstracties die we nooit zullen kunnen betalen

logeren thuis in huizen die ons budget te boven gaan

delen onze selfies en verworvenheden, ons liefdevol

ingekraste geloof dat je kunt bereiken wat je wilt

als je maar genoeg wilt, dat alles kan als je je best maar

doet, dat falen een keuze is, net als slagen, dat dikken

mensen er ook niks aan kunnen doen en je beter

moet leren zwemmen als je uit Afrika komt

het probleem van een methode is niet

het beschrijven en vastleggen ervan, maar

het vasthouden en trouw blijven eraan.

Dit gedicht deed me denken aan een zeer grappig liedje gezongen door Ray Ventura. Hij gebruikte daarvoor tekst en muziek van Paul Misraki uit 1935 (een jaartal dat de dubbele bodems van het lied zo schrijnend maakt). Het kasteel staat in brand, maar afgezien daarvan gaat alles heel goed.... 

De tekst is heel eenvoudig en makkelijk te volgen, maar wie wil kan altijd op o.a. deze site de tekst terugvinden: https://songteksten.net/lyric/307/83772/gilbert-becaud/tout-va-tres-bien-madame-la-marquise.html

Zoals toen Paul Misraki, zo ook nu houden artiesten zoals dichter Möhlmann elk op hun eigen manier  ons een spiegel voor.

Bijzondere ontmoetingen

 De voorbije weken heb ik verschillende keren gewandeld. 

Soms leidt dit tot bijzondere ontmoetingen.

Zie maar...

Op vrijdag 28 mei in het Vierkavenbos tussen Moorslede en Roeselare: 

zomaar bleef hij zitten en 

konden wij hem benaderen tot op 2 meter. 

(foto Marc Deconinck)

Op zondag 30 mei in het mooie Moregem 

(deelgemeente van Wortegem-Petegem, nabij Oudenaarde) 

was deze pronkerige man vanachter een draad te zien.

(eigen foto)

Handen

 

(©AD.nl)

Deze Covid-19 pandemie heeft, zeker in onze Westerse wereld, een gewoonte helemaal doorbroken: 

het handen schudden als begroeting. 

In het begin zag je politici soms nog even klungelen, maar nu is het al gewoon om te begroeten met een minzame hoofdknik of een lichte buiging terwijl je een hand op je borst houdt of elleboogjes geven. 

Maar tot voor kort was dat zo anders...

Uit die pre-pandemietijd dit gedicht van Thomas Möhlmann in zijn voorlaatste bundel "Ik was een hond" (uitg. Prometheus, 2017, blz.18). 

SPAAR ZE ALLEMAAL

De ene zegt geef me je hand, je rechterhand

je vingers zijn de hamers op mijn hoofd.

©WikiHow

De andere zegt dat het kouder wordt naarmate 

je verder vandaan raakt, je gaat naar links:

koud houd, je gaat naar rechts kouder kouder.

De derde zegt je hebt mensen die handig zijn en mensen  

die kunnen dansen, ik ken nauwelijks mensen die

een huis kunnen bouwen maar ik kan dansvloeren

vullen met mensen die denken dat ze kunnen dansen.

De vijfde geeft je een hand, zegt: aangenaam en

hoe maakt u het en de zesde valt in slaap, nummer

zeven dekt haar toe, trekt het dekbed strak om allebei

de schouders en de voeten, en de sterren leggen hun

barmhartige armen om heel het warme landschap neer

en acht houdt wacht en negen trommelt met zijn vingers

op het voorhoofd van tien, die vouwvliegtuigjes spaart

en warmer mompelt warmer warmer en waar is vier.