Letters waren in woorden rond... --POËZIEWEEK 2019 dag een--

In het kader van de poëzieweek 2019 zal ik elke dag tijdens deze week op deze blog een poëticaal gedicht plaatsen, een gedicht over dichten en het metier van het dichterschap.

Dichters vragen zich al dichtend zo vaak af waar ze mee bezig zijn. Wat is dat: poëzie schrijven? Wat is poëzie? Ook al schrijven ze over van alles en nog meer, bijna alle dichters schrijven ook over hun ambacht, hun vak, die tegelijk hun passie is.
Hier lezen we, bij wijze van aftrap,  een van de vele poëzie-gedichten van Remco Campert.
                                                                                                                      
POËZIE

De letter verlangt naar woorden
en de witte stilte ertussen
woorden haken naar de regel
en zijn regelrechte loop
de regel wil poëzie zijn
ordeloos en liefdevol open
de poëzie kijkt popelend uit
naar zijn filmer
die filmt alsof het gedrukt staat

(uit: Remco Campert, Dichter. Amsterdam, 2015, blz. 715)

Wat ik zo mooi vind zijn die drie woorden die volgens Campert zo typisch zijn voor echte poëzie, nl. ordeloos, liefdevol en open. Elk gedicht heeft iets ontregelend én iets gedreven. Elk gedicht is maar een mooi en goed gedicht als het open blijft voor de lezer, niet tot een dwingende eensluidende lezing aanzet. De dichter stelt zijn woorden open voor wie liefdevol, met een aandachtige welwillendheid wil lezen.
En de dichter wil gelezen worden, gezien, gefilmd... Daarom is een initiatief als de week van de poëzie zo goed.

Zonnige winterse zondag met lage zon

(Kortrijk 20 januari 2019)

Zonnige winterse zondag in het begijnhof van Kortrijk

(zondag 20 januari 2019 ca. 12u20)

Een pareltje in Parijs: museum Jacquemart André -3-

De vroegere woning van het echtpaar André - Jacquemart is nu een mooi museum met een eigen karakter en grandeur. De wandtapijten en schilderijen zorgen mee voor de uitstraling.

Een pareltje in Parijs: museum Jacquemart André -2-

Het 'hôtel particulier' van het echtpaar André en Jacquemart is gebouwd om volk te ontvangen, om te zien en gezien te worden, om het eigen succes te tonen aan de bezoekers.
Dat doet het tot op de dag van vandaag...

Een pareltje in Parijs: museum Jacqemart André-1-

Dit voormalige hôtel particulier van het rijke kunstminnende echtpaar André - Jacquemart langs de Boulevard Hausmann staat open voor het publiek. De rijke gevarieerde collectie en het kunstige interieur is een verademing in deze drukke stad.
Hier enkele beelden uit hun rijke sculpturencollectie.

Caravaggio in Rome in Parijs

Nog tot 28 januari is er een kleine maar mooie tentoonstelling te zien over de flamboyante schilder Caravaggio en zijn positie in de kunstwereld in Rome in zijn tijd.
Ik heb er van genoten vorige maandag 14 januari. Hier een impressie met enkele details...

De zee ...door de ogen van J.L.Borges

Op 3 februari van vorig jaar postte ik een gedicht van J.L.Borges over de zee, een filosofische getinte mijmering over wie de zee is en wat die zee doet met de mens die hem ziet.
Twaalf jaar na dat vers publiceert deze dichter opnieuw een zeegedicht, maar nu krijgt de zee een heel ander gezicht: de zee als decor voor literatuur en geschiedenis.
Het is mooi om te zien hoe eenzelfde dichter in de loop der jaren tot een heel ander gedicht komt bij het bekijken van de altijd andere zelfde zee

DE ZEE

De zee. De jonge zee. Odysseus'zee,
de zee van een andere zwerver, de beroemde,
die de islamiet Sindbad de Zeeman noemde.
De zee van grijze golven, nooit gedwee,
die van Erik de Noorman, op zijn steven,
en die van hem die ons met heldendicht
en klaaggezang over zijn land bericht,
in het moeras van Goa aangeheven.
De zee van Trafalgar, door Engeland
zo vaak geëerd in zijn geschiedenis,
de stugge, die roemrijk en bloedig is
omdat er dagelijks oorlog is ontbrand.
De onophoudelijke zee die in de vroege
ochtend het oneindig zand nog zal doorploegen.

(uit: J.L.Borges, Alle gedichten vertaald door Barber van de Pol en Maarten Steenmeijer
. Amsterdam, 2011, blz.673)

Reflecties Raveelmuseum Machelen

Het karretje van de ruimte (1991) van Raveel in het Raveelmuseum (Machelen aan de Leie) is met zijn vele spiegelvlakken één groot driedimensionaal reflectieobject.
Een mooie aanzet om te reflecteren over reflecties en over hoe wij altijd (maar) een beperkt deel van de ons omringende realiteit zien.
Drie maal het zelfde karretje gezien op 14 december laatst.

Treinstation Breda eind december 2018

De blinde en de kreupele...wie zijn wij?

Midden Wereldoorlog I schilderde de Vlaamse Gustave van de Woestyne een groot symbolistisch werk dat voor mij nog niets aan actualiteit heeft ingeboet, integendeel, in deze tijden waar weggekeken wordt van veel ellende en waar Gutmenschen worden belachelijk gemaakt.
Waar sta ik zelf verbeeld?

De titel spreekt voor zich en het werk ook:
"De moedwillige blinde en de kreupele die een kindje wil leren lopen"
Gezien in Mudel, Deinze, in de tentoonstelling "De nieuwe morgen" (nog  tot 27 januari 2019).

Alexej von Jawlensky in Den Haag

Nog tot 27 januari de mooie tentoonstelling te zien over Jawlensky rond het thema: expressionisme en devotie. Hier een collage van enkele werken.

Meten is weten: drie

Dank zij de blog van Wouter van Heiningen "Zichtbaar alleen. een blog over poëzie" heb ik al verschillende minder bekende dichters leren kennen.  Op 11 november laatst presenteerde hij de dichter Jan de Bas met enkele korte gedichten uit zijn bundel "Verboden voor kettingzagen" uit 1999. Deze bundel werd geplaatst bij de kinderpoëzie, maar, zoals van Heiningen terecht opmerkt, zijn de gedichten ook goed te lezen door volwassenen dank zij de meerdere lagen erin.

Niet alleen kinderen wachten niet graag,
wat dat betreft zijn de meeste volwassenen hun kindertijd zeker nog niet ontgroeid.
Wat doe je, terwijl je wacht?

(beeld gevonden op internet)

GEDICHT no. 3                                                        

Het duurde even voor je kwam,
wel drie gedichten later.

Eentje over water,
eentje over boterham
en eentje dat je later kwam.

Gemeentemuseum Den Haag

Woord en beeld: weemoed.

De bundel artikelen en essays van Joost Zwagerman over schilderijen en schilders van de stilte die verscheen onder de titel "De stilte van het licht. Schoonheid en onbehagen in de kunst." in het jaar van zijn zelfgekozen dood ( Arbeiderspers, Amsterdam, 2015) bracht mij in contact met een tot hier toe mij onbekende Friese schilder, nl. Willem Van Althuis (1926-2005). Voor deze schilder was het pittoreske een kankergezwel. Het laatste wat hij als schilder wou, was maker zijn van pittoreske schilderijtjes. In zijn zoektocht naar zijn eigen picturale taal  kwam hij uit bij het natuurverschijnsel van de nevel. "De dampkring in totale rust, zilverachtige nevelslierten die de aanwezige contouren vervagen.' (Zwagerman, blz. 68).

(Willem Van Althuis)

In dezelfde dagen waar ik via Zwagerman de stille wereld van Willem Van Althuis ben binnen geschuifeld,  heb ik ook mijn eerste stappen gezet in de wereld van   Maurice Gilliams  (1900-1982) via zijn "Verzamelde gedichten. Met een nawoord van Stefan Hertmans" (Poëziecentrum, Gent, 1993) . Zo ben ik terecht gekomen in een andere eendere stille wereld. Gilliams wilde enkel de volgens hem goede gedichten behouden en was uiterst veeleisend voor zichzelf. Hij was wars van wijdlopigheid en aanstellerij. Vaak hangt een sfeer van weemoed en verlangen naar een moment van geluk rond de verzen van Gilliams.
Zoals de schilderijen van Van Althuis ondanks hun aanblik van rust en verstildheid een gevecht met kleur en beeld doen vermoeden, zo ook deze gedichten van Gilliams die in hun schijnbare eenvoud blijven hangen omdat ze zo veel meer aangeven dan een eerste lezing lost. Schilder en schrijver vragen om meervoudige her-lezing van hun maaksels. Elke lezing brengt tegelijk meer inzicht in de ambachtelijke kunde van de maker én roept meer vragen op over het werk.
Bij de dichter is het goed om te letten op zijn subtiele spel met klanken.

ELEGIE                                                                                                

Zondag op het land.

(Willem Van Althuis:
 Bomen in de mist )

Roken en door 't venster staren:
linden voor de gevel,
trage knapen gaan voorbij.

Zomeravond op de velden
en de verre treinen kan men horen.
Grachten die naar heimwee smaken,
vergezichten, klokken die mij plagen
komen 't hart zijn honig roven.
En de dorpen die ik door wil trekken,
waar de bruiden wonen,
waar de boten varen op de stromen,
roepen mij in 't dalend donker:
in het koren staat een huis.

Maar ik toef hier voor het venster
van een boerenkamer
waar een stoel de stilte tekent
en de bloemen bruin verwelken
in een glas groen water.

1921

(Gilliams, blz. 16)

1 januari 2019: een geduldig nieuwjaar gewenst

(de god Chronos door Ignaz Guenther
Beieren ca. 1770)

We krijgen weer een heel nieuw jaar voor ons.
Tijd die we krijgen, tijd die op ons toekomt,
tijd die we kunnen geven aan wie of wat ons dierbaar is.
Wat zullen we ermee doen met al die tijd?

Ik wens je alvast een geduldig nieuw jaar toe...
Deze tekst van de Frans-Joodse filosoof  Marc-Alain Ouaknin
kan  hierbij inspireren.

"Geduld is de kans geven aan de tijd om tijd te zijn.
Geduld is weten dat het verboden is om te wanhopen, onderwees rabbi Nachman van Bratslav. (...)
Geduld is weten dat er tijd nodig is om te zijn.
Het is altijd riskant om een definitie van het bestaan te geven,
toch kunnen we zeggen dat bestaan worden is.
De mens is ontplooiing tot, streven, spanning en verlangen.
Altijd verder dan de identiteit."

(uit: God en de kunst van het vissen, Lannoo, 2016, blz. 158-160 passim)

Laat ons dit nieuwe jaar geduld promoten en verder gaan dan identiteit.