Spiegelpaleizen

Van de dichteres Tania Verhelst (1974) publiceerde Het Liegend Konijn een gedichtencyclus van zeven delen onder de titel "Het spiegelpaleis". Zoals ik het lees vind je hier een soort poëticaal verslag van haar zoeken naar relaties via het internet. Met heel veel humor en zelfrelativering passeren de reflecties over de naar geluk zoekende mens midden veel donkerte, tegenslag en aanmodderen. Welk beeld tonen we op social media en naar welk beeld zijn we daar op zoek?

 

HET SPIEGELPALEIS

    (of : kermit meets piggy in het huis van wantrouwen)

VI

u vroeg mij om als een robot klaar te komen

maar wist u dat die robot naar mij is gemodelleerd?

dat is zoals de kleine zeemeermin valt voor een prins

omdat hij lijkt op het beeld van de prins dat zij ooit op de bodem

van de zee vond

om maar te zeggen dat we het moesten hebben over het beeld van het beeld

het betwistbare statuut van het origineel en de spiegels die wij elkaar

voorhouden

hoe wij onszelf door andermans ogen denken te zien, door reflecties

bevangen raken, verdwalen

spiegelbeelden stollen tot pasklaren pakketjes identiteit

gelieve uw kleur, sekse en leeftijd aan te kruisen, welkom in de

afvinkmarathon

enkel oude witte mannen op oude witte paarden, schimmels dus, heten wij

welkom

enkel jonge zwarte vrouwen op jonge zwarte paarden, nachtmerries dus,

heten wij welkom

dit en andere dingen bedacht ik toen ik een granaatappel aan het pellen

was

want ik kom nooit op iets als ik ergens op wil komen

al mijn stratosferen werken zijdelings

ik word zijdelings ontroerd, gepakt, verliefd, ingenomen of bijgezet

in een nis waar onkruid groeit

(uit: Het Liegend Konijn 2023/1, blz. 209

In reflecties kan je verdwalen... zoveel is zeker.

(Maison Edgar Parijs 14e arr.
eigen foto)

Muppet Show

 Mijnheer de uil uit Fabeltjeskrant zei het zo gevat : 'dieren zijn

(©The Prop Gallery)

precies als mensen met dezelfde mensenwensen en dezelfde mensenstreken'. De middeleeuwse roman van de Vos Reinaert wist het al en ook de Brits-Amerikaanse televisieserie "The Muppet Show" die immens populair was in het laatste kwart van vorige eeuw gebruikte dieren om de mensensamenleving uit te beelden zoals met de kikker Kermit of het varken Miss Piggy. 

Dichteres Tania Verhelst (1974) vond ook haar inspiratie in deze serie voor een gedichtencyclus die verscheen in Het Liegend Konijn (2023/1) onder de titel Het spiegelpaleis (of: kermit meets piggy in het huis van wantrouwen). Met veel humor laat ze ons nadenken over verschil en gelijkenis tussen mens en dier.

HET SPIEGELPALEIS

IV

ze zeggen dat wij van de aarde zijn

maar onze ogen weerspiegelen maan

nee, wij zijn varkens die zich vergissen van productielijn

en zich in hun vrije tijd verdiepen in de wapenwedloop of theosofie

kermit gaat vechten, peggy leert vliegen en in een mierzoet ogenblik

kruist zijn zwaard haar pas ontloken vleugeltjes en prikt de hemel de aarde

door bloed

dank zij wetenschappelijk onderzoek kunnen we nu eindelijk het geknor

begrijpen

bij een korte, droge knor is het varken gelukkig gestemd

en bij een lange, hoge knor scheelt er iets

een gesprek aanknopen met een verwante diersoort blijft moeilijk

(uit: Het Liegend Konijn, 2023/1, blz. 208)

Thuis komen

 Wij zoeken allen een plek(gebouw-stad-land) en/of een persoon en/of een groep waar we ons veilig voelen, geborgen en "thuis" kunnen komen. Zoals in een vorige post weten we dat mensen soms veel verhuizen en telkens weer zoeken van een nieuwe woonplaats ook een thuis te maken. 

Maar een thuis heb je niet zomaar zegt de dichter, je maakt het én nog vaker overkomt het je. Een mooi vers van Antony Samson (1981) kan je herlezen en telkens weer andere facetten ontdekken. Een relatie is belangrijk, maar ook geluiden en muziek,... Er gebeurt iets wat uitzicht biedt. Vanuit een 'thuis'-gebeuren kan je de wereld in en kan je de wereld aan.

THUISKOMEN IS EEN DAAD

Het hoeft geen huis te zijn weet je.

(eigen foto - Parijs december 2019)

Zie het eerder als een daad. De orde van de dag

inruilen voor de schoonheid van een moment.

Het gebeurde voor de vitrine van een bloemenzaak

waar wij glommen in een stortbui, doorweekt van elkaar.

Het gebeurde tijdens een middagpauze in de lift.

In je hals het parfum van huid en een zomertuin

na moessonregen, etages tikken trager weg.

Het gebeurde tijdens een ochtendfile. Jij schoof aan

naar de hellemond van de stad, was je niet bewust

van mij, een man die pedaleerde door de dauw.

Weet je, het gebeurt ook zonder jou

in een lied dat mij tot staren dwingt

door het raam van een tram. Niet de straten

die ik ken maar het onbestemde glijdt voorbij.

Het gebeurt en wat ik dan zie is een begin,

een belofte, een bevestiging.

(uit: Het liegend konijn, 2023/1, blz. 149)

Thuis komen is je vertrouwde omgeving nieuw zien, 

zoals iemand die smoorverliefd is,  

zo lees ik dit vers. 

Een uitdagende gedachte.

Van huis naar huis naar huis...

 

(eigen foto 
Szu-Han Lin : Not Leave but Remain)

In de gebouwen van de vroegere priorij Emmaüs (kanunnikessen van het Heilig Graf) in Maarssen (provincie Utrecht, NL)  worden nu allerlei culturele activiteiten georganiseerd, waaronder in de voorbije zomer een tentoonstelling onder de titel "Exodus". 

Eén kunstwerk was wel een heel bijzondere getuigenis van exodus, op uittocht zijn. De Taiwanese artieste Szu-Han Lin woonde in de loop der jaren op wel 40 verschillende plekken. 

Ze probeert deze plekken als het ware vast te houden door via frottage met houtskool muren, vloeren of plafonds op papier over te trekken. Denk maar hoe wij als kinderen muntstukjes met potlood of stift op papier probeerden door te drukken. Met al deze papieren afdrukken maakte ze een berg en gaf deze installatie de titel mee: Not Leave but Remain (niet verlaten maar blijven). 

Enkele dagen nadat ik dat zag las ik een vers van Marc Tritsmans (1959) die met woorden vroegere woonsten probeert te houden. In een cyclus van zeven gedichten met als titel "Berichten uit het achterland" begint elk gedicht met "Zo is men soms alleen in huis;"

Hier het derde vers uit deze cyclus in de vorm van een sonnet.

BERICHTEN UIT HET ACHTERLAND

(detail Szu-Han Lin
Not Leave but Remain - eigen foto)

III

Zo is men soms alleen in huis en denkt

aan de eerdere huizen die men achterliet.

En waarin altijd wel een stuk van de ziel

bleef haperen. Waarvan het grondplan

zich haarscherp in het hoofd ontvouwt.

Men wandelt er zonder aarzeling kamers

in en uit. Opent laden waarin verborgen

schatten onaangeroerd zijn blijven liggen.

En als handpoppen die nog steeds door

je onzichtbare hand kunnen worden bediend

laat je wie je niet kan missen opnieuw

tot leven komen. Kijk hen bezig met wat

ze daar eindeloos en vanzelfsprekend samen

deden. Zo goed toch om hen weer te zien.

(Uit : Het Liegend Konijn, 2023/1, blz. 188)

Gratis expo Petit Palais Parijs

 Zoals in een vorig bericht al vermeld, kan je gratis het museum van schone kunsten van de stad Parijs bezoeken in het Petit Palais (vlakbij de Champs Elysées) tegenover het Grand Palais.

In de vaste collectie is er ruim plaats en aandacht voor sculpturen uit de 19e en 20e eeuw.

Hier enkele voor mij mooie en markante 'koppen' te zien in dit gratis museum.

(eigen foto's)

Het onderstaande zaalzicht geeft ook een indruk van de monumentaliteit van het gebouw waarin dan ook grootse/grote schilderijen uit 19e en begin 20e eeuw tot hun recht komen.

(eigen foto)

Gratis Petit Palais Parijs

 Een van de mooiste plekken in Parijs is het zogenaamde Petit Palais, het 'kleine' paleis (maar wat is een woord??) dat werd gebouwd voor de wereldtentoonstelling van 1900. Sedert 1902 is dit gebouw het museum van Schone Kunsten van de stad Parijs. 

Dit is als het ware het kleine Louvre met een uitgebreide vaste collectie van schilderijen, beeldhouwwerken, porselein, emailkunst e.a. Deze vaste collectie is altijd gratis te bezoeken. Voor tijdelijke exposities moet je wel een ingang betalen. 

De gratis toegang geldt niet alleen de vaste opstelling in de intiemere gelijkvloerse afdelingen en in de imposante zalen van het eerste verdiep, maar ook de binnentuin met cafetaria. Het ronde gebouw heeft een mooie binnentuin met een overdekte gaanderij en weelderige planten. Van ver hoor je de stadse geluiden maar het blijft een oase van rust waar zelfs niet kunstliefhebbers kunnen genieten en op adem komen.

In de zomer kan je ook je consumptie gebruiken in de rondgang. Maar de Parijse duiven weten dat ook en zoeken er ook hun graantje mee te pikken...

(eigen foto's )

Herfst van een mensenleven

 Een klassieker is het, bijna een cliché, om het herfstseizoen te laten spreken over de laatste fase van een mensenleven. Het aftakelen en oud worden vooraleer de dode winter alle leven bevriest.

In onze samenleving worden vaak mensen op hun oude dag weggeborgen in rust- en verzorgingstehuizen of hoe het ook allemaal genoemd wordt. Hoe er daar geleefd wordt hangt mede af van de persoonlijke ingesteldheid van de bejaarde, maar de context is evenwel niet altijd zo opbeurend.  De in Turkije geboren dichteres Hamide Dogan (1972) heeft er een hard maar tegelijk teder en triest vers over geschreven.

SCHADUWRIJK

De oude vrouw leeft voor haar wandelingen

Ze houdt van de kou die kraakt onder haar

al doodverklaarde voeten

(©Trouw)

Tussen vier muren in een kamer

zonder bezoek

verdwijnt ze

omdat iemand het verkeerde verhaal

over haar vertelt

Met een glimlach zit de man in zijn rolstoel

denkt na over hoe je hoe dan ook

iemand bent

Op een nacht gaat hij dood

zonder dat iemand het merkt

Hij ligt begraven onder

de schuld van een te lang leven

(uit : Het Liegend Konijn, 2022/2, blz.90)

Begrijpe wie kan...

 De huidige samenleving is in enkele decennia enorm geëvolueerd. Voor vele mensen gaan deze veranderingen evenwel té snel. Veel lijkt ondoorzichtig en hoe meer politici pleiten voor transparantie, hoe waziger alles wordt. Kunstenaars zoeken om onze wereld in een mooie plooi te leggen en de verlangens die leven te verwoorden. De schilder Joseph Willaert(1936-2014) schilderde zijn verwondering uit in klare doeken die in hun eenvoud tegelijk een stille klacht zijn tegen het onoverzichtelijke moderne bestaan.

Aan zijn werken dacht ik dan ook bij het lezen van het eenvoudige en humoristische vers van Famke Sinninghe Damsté (1962). Beide artiesten verbeelden/verwoorden een kinderlijke verwondering over de complexe maatschappij waarin we leven.

MELDPUNT VOOR ONBEGRIJPELIJKE ZAKEN

geachte mevrouw, mijnheer

bij dezen reageer ik op uw oproep

namens het meldpunt voor onbegrijpelijke zaken

de onbegrijpelijke zaken die ik u wil voorleggen

zijn de volgende

waarom moet ik een nummer aanvragen om een nummer aan te vragen?

waarom is het meldpunt tijdelijk?

waarom past het dekseltje van het marmitepotje niet meer op het potje

van de sandwichspread?

waarom kijkt u mij niet aan als ik tegen u praat?

(Joseph Willaert: Landschap in plooi
eigen foto)

waarom loopt iedereen op straat te huilen?

vertrouwende op een spoedig

en bevredigend antwoord

verblijf ik 

(uit: Het Liegend Konijn, 2023/1, blz. 54)

Hoe kunnen we ons leven in een goede plooi leggen?

Zondag Pureedag

In het ritme van de tijd neemt in onze Westerse samenleving de zondag een eigen plaats in. Ook al lopen de kerken niet meer vol op deze 'dag des Heren', toch is het dé weekenddag waarop niet gewerkt wordt. Deze 'vrije' dag bij uitstek wekt allerlei gevoelens op en is in de loop van een mensenleven beladen met allerlei herinneringen. De ene dichter denkt dan aan de gebakjes (zie deze blog 25 juni 2023 met een vers van Philip Hoorne) en vandaag denkt dichteres Francesca Birlogeanu (Hasselt, 2002) aan puree... tijdens de obligate voor jongeren oersaaie familiebijeenkomsten op zondag.

(©Solo Cooking)

PUREE

Op mijn bord ploeg ik het veldje aardappelpuree

tot vruchtbare grond waar ik de zaadjes

van potentiële gespreksonderwerpen in kan strooien

het weer de huidige economische crisis

het nieuwe kapsel van de buurvrouw de politiek

nee misschien toch beter niet de politiek

in de hoop dat ze zullen groeien onze stembanden

zijn zwanger de baby's doodgeboren het schrapen

van messen op porselein vult de stiltes.

Het eerste wat men tegen me zei toen ik

door de voordeur stapte was : 'je bent aangekomen.'

ik schep een lepel minder puree op

ik staar zo hard naar het gemarineerde vlees

dat het lijkt alsof het terug leeft, ik fluister binnensmonds:

wil je ruilen?

Het is vandaag Kerstmis en Pasen en Nieuwjaar

een eeuwige zondag en een eeuwige feestdag

waarop de winkels toe zijn en de straten leeg

en er over niets te praten valt behalve de passage

van tijd: mijn broer is gegroeid omdat hij altijd mooi

zijn puree eet hij torent boven mijn vader uit het gat

dat mijn moeder achterliet is te klein het wringt

rond mijn armen en mijn benen en het snoert me de mond.

De woorden worden weggegooid voor ze de kans krijgen

om te bloeien ik gaf oma en opa een boeket van aardappel-

bloesems. Ik vraag me af wie welke erfenis zal krijgen.

(uit: Het Liegend Konijn,  2023/1, blz. 22)

 /

Pablo Picasso 50 jaar overleden

 De Spaans-Franse kunstenaar Pablo Picasso is gestorven op 8 april 1973, dus dit jaar vijftig jaar geleden. Over het turbulente en supercreatieve leven van deze artiest is er veel gesproken, geschreven en getoond. Iedereen is het er over eens dat hij een van de allerbelangrijkste kunstenaars was van de 20ste eeuw, maar toch lopen de appreciaties uiteen, zeker als de mens Picasso mee in beschouwing wordt genomen.

Over deze veelzijdige Picasso schreef dichter Kurt De Boodt (1969) onderstaand gedicht met een heel expliciete titel. Hij verwijst tussendoor naar verschillende aspecten van het artistieke oeuvre van Picasso (blauwe en roze periode, kubisme, stierenobsessie, enz.). De Boodt eindigt met een zucht: kon ik maar deelgenoot geweest zijn van de avant-garde in Vlaanderen in de eerste decennia van de twintigste eeuw die ambieerde, net als Picasso, om alles nieuw te laten beginnen. Oscar en Flor Jespers en Pol van Ostaijen dagen mee aan de horizon. Alleen bij deze laatste naam kan je nu nieuwe vraagtekens plaatsen, maar dat is dan weer een ander verhaal.

PABLO PICASSO NOEM JE GEEN KLOOTZAK

(Picasso : Les demoiselles d'Avignon
Moma collectie - foto: Marc Deconinck)

Kijken we nu kubistisch naar de dingen

zoals ze zijn? Hoor jij onze wadi post-

impressionistisch volstromen? Zie jij in

mij een harlekijn in rozige avondschijn?

Blijf waken tot het uur blauw. Dan gaan

de weerwolven slapen en breek ik open:

"Zo zit het leven in elkaar: dingen mooi en

waar van de wijs spelen op een luchtgitaar."

Met rake lijnen temt Picasso de stier.

Vrouwen versiert hij met stijl en zwier.

Pablo Picasso laat Wallace Stevens laat

David Hockney laat ons de dingen zien

als nieuw. En zie: de wereld begint opnieuw.

Ach, zat ik maar op café met Oscar, Flor en Pol.

(uit: Het Liegend Konijn, 2023/1, blz. 43)

Auf Wiedersehen, München

Twee weken München was een heerlijke tijd in een van grootste en rijkste steden van Duitsland, met een schat aan musea, architectuur en geschiedenis. Om deze impressies van de Beierse hoofdstad af te ronden nog deze foto's.

(eigen foto's)

Kasteel Nymphenburg in München

 Beieren was van 1623 tot 1815 een keurvorstendom bestuurd door het adelijke geslacht Wittelsbach vanuit hun stadresidentie die nu nog te bezoeken is. Je kan er eindeloos dwalen in de vele gangen, zalen en kamers. In de tweede helft van de 17e eeuw bouwden ze aan de rand van de stad een zomerresidentie dat de naam kreeg 'Nymphenburg'.

Op een warme zomerse namiddag dwaalden we rond in de tuinen van dit immense slot, waar nu nog altijd een nazaat van de familie Wittelsbach een deel van het grote complex bewoont. 

(eigen foto's)

Beierse kastelen : weg van München

 München was en is de hoofdstad van Beieren, vroeger een hertogdom, daarna een koninkrijk , nu een zogenaamde 'Vrijstaat' binnen de Bondsrepubliek Duitsland. Van 1815 tot 1918 was het gebied dus een koninkrijk. De meest extravagante koning was wel Ludwig II (1864-1886) die ver weg van het politieke gekonkel van de hoofdstad enkele paleizen liet bouwen. Vanuit München kan je met een bus een dagexcursie maken naar de kastelen Linderhof en Neuschwnstein, beiden gebouwd in opdracht van Ludwig II.

Hier enkele 'buitenzichten' van deze kastelen waar de koning zich kon terugtrekken in zijn eigen parallel wereld en dromen van een voorbije absolute macht.

(Slot Linderhof)

(Slot Neuschanstein)

Museum Brandhorst München : Nicole Eisenman

 De Frans-Amerikaanse artieste Nicole Eisenman is blijkbaar sterk gebiologeerd door de macht die onze mobieltjes en laptops hebben over de hedendaagse mens. We beleven en bekijken alles via dat kleine toestel en dreigen het grotere plaatje uit het oog te verliezen. Zo toont ons Eisenman onszelf in de tekeningen en schilderijen die ik zag begin juli in het Museum Brandhorst in München. 

(eigen foto's)

Museum Brandhorst : Nicole Eisenman

 Begin juli was in het Museum Brandhorst een tijdelijke tentoonstelling met installaties, sculpturen, tekeningen en schilderijen van de Frans-Amerikaanse kunstenaar Nicole Eisenman (1965). Deze artieste houdt onze westerse samenleving een harde spiegel voor. Ze toont onze verslaafdheid aan onszelf via onze 'social media' en hoe wij als maatschappij ziende blind catastrofes tegemoet gaan.

De bijzondere sculptuur "Man at the Centre of Men" toont hoe wij onszelf het centrum van de mensheid wanen, maar niet stilstaan bij het feit dat dit op de rug van anderen is. En op de achtergrond zie je een schilderij dat ook intrigeert.

(Eisenman : Man at the Centre of Men
eigen foto)

Het schilderij heeft als titel "The triomph of poverty" (de overwinning van de armoede) en in de rechterbenedenhoek reikt de artieste ons een sleutel aan om haar werk te lezen, nl. een picturaal citaat van Bruegels werk 'De parabel der blinden'.

(Nicole Eisenman :The triumph of poverty 
eigen foto)

Onze arme welvarende westerse wereld, verblind door vooruitgangsgeloof en materialisme, gaat zijn ondergang tegemoet. Dat lijkt de boodschap van dit wrange werk.

Museum Brandhorst München

 Wie van hedendaagse en laat-twintigeeuwse kunst houdt kan in München op meerdere plaatsen terecht  zoals in de Pinakothek der Moderne (zie vroegere berichten) maar ook in het in 2009 geopende Brandhorst Museum, ook binnen het zogenaamde kunstareaal.

Gegroeid uit de privé-collectie van het echtpaar Anette en Udo Brandhorst (Henkel concern) biedt dit bijzondere gebouw onderdak aan een deel van de vaste collectie naast ruime plaats voor tijdelijke tentoonstellingen van hedendaagse kunstenaars. Collectie en beleid van het museum focussen op kunst vanaf 1960.

Het gebouw is langs buiten opvallend omdat de muren bezet zijn met maar liefst 36.000 keramieken kleurige staven. 

(foto Marc Deconinck
centraal links het Brandhorst Museum met rechts de Türkentor)

(muren met keramieken staven
eigen foto)

Toch kan tussen deze staven door het daglicht rijkelijk naar binnen. De ruime zalen met hoge plafonds en witte muren bieden adem aan de kunstwerken.

(trappenzaal ; bemerk de achterzijde van de keramieken staven
eigen foto)