Wensen voor een mooi 2021

 Een wens in een groene kader van hoop voor het nieuwe jaar 2021...

Van harte!

Beethoven in Brussel - 1 -

 Tot 14 februari 2021 kan je in BOZAR Brussel nog een bijzondere en heel interessante tentoonstelling bezoeken over Ludwig von Beethoven, die 250 jaar geleden werd geboren. Focus ligt op de mens Beethoven en zijn gehoorproblemen. Je leert er niet alleen meer over Beethoven, maar ook over de medemens met auditieve problemen. Beelden, video's, piano's, manuscripten en installaties voeren je binnen in een stille wereld vol muziek. Fascinerende invalshoek die een héél fascinerende tentoonstelling oplevert. Zeker het bezoeken waard!

(eigen foto's 18 december 2020)

Tradities rond Kerstmis: film The Sound of Music

 In deze kerstdagen worden op de verschillende TV-zenders altijd weer bepaalde feel-good-movies getoond. 

Een van die films is de klassieker 'The Sound of Music' (1965 met Julie Andrews in de hoofdrol). 

Creatieve geesten die het tegelijk pedagogisch wilden houden maakten in dit jaar als geen ander  "The Sound of a Pandemic". 

Zo blijven we én in de kerstsfeer én in de covid-19 sfeer.

Kerstmis en Covid-19

 Corona ergert en we worden moe van al die inperkingen. Maar corona prikkelt ook de creativiteit van vele mensen.

Hier als kerstattentie een Duitstalige medley van kerstmelodieën met een actuele tekst. De tekst kan je meelezen en is ook voor niet-Duitstaligen gemakkelijk te volgen. Als op het einde verwezen wordt naar ene Robert Koch dan bedoelt men het Duitse Robert Koch Institut, expertisecentrum voor virologie, dat de huidige pandemie in Duitsland opvolgt. Voor ons, Belgen en Nederlanders, mag het een troost zijn dat de maatregelen in Duitsland niet zo verschillen van wat wij beleven.

 

Kerstmis zonder (plaats in de) herberg

(Radiant Baby - Keith Haring)

 Kerstmis 2020 zonder horeca open. Alle herbergen, restaurants enz. dicht. Kerstmis: een feest waar het familiegebeuren daardoor nu meer dan ooit centraal staat in onze westerse kapitalistische samenleving. 

We proberen dan maar er het beste van te maken. Knus en gezellig ondereen in onze bubbel. Nog meer dan vorige jaren wordt het ons gemakkelijk gemaakt om de herberg van ons hart en de herberg van onze samenleving op slot te houden. Aanleiding van dit feest is een bijzonder feit. Er was 2000 jaar geleden geen plaats in de herberg voor een jong koppel waar de vrouw hoogzwanger was en elk moment kon bevallen. Het pasgeboren kind startte als marginaal, als mens-in-de-marge. 

In een vers van de dichter Charles Ducal wordt ons een spiegel voorgehouden. Ook al sluiten we onze ogen voor wie probeert te overleven in onze onherbergzame maatschappij, toch tikt de klok verder. Ook al sluiten we onze ogen voor wie nu al volop lijdt onder het verstoorde klimaat, toch tikt de klok verder. Ook al sluiten we onze ogen voor wie zijn koelkast en zijn benzinetank niet kan vullen, toch tikt de klok verder. 

En toch wens ik je oprecht een zalig Kerstfeest toe. Van harte.

En nu op weg naar nu, beveelt het opperhoofd

en uit zijn toverzak haalt hij het sprookjesboek :

een koning heeft een kind verwekt, er is dus hoop,

morgen in miljoenenvoud te koop. Waarom

staan er Friese ruiters op de weg, denk je,

die naar de toekomst leidt? Het duurt vast nog

een eeuwigheid, dit even even nog. Zo relatief

is ieder uur dat wie de koelkast en de tank vult

zeker is van zijn geluk. Soms schreeuwt

de straat, zelfs op het scherm, een bange hand

die aan de deuren rukt, maar ons huisje is gezellig

dicht. De haard die brandt, de klok die tikt.

(Charles Ducal in : Het liegend konijn, 2020/2, blz. 80)

Memling Brugge -1-

 In het Sint-Janshospitaal van Brugge kan je gaan kijken naar de grootste collectie schilderijen van de 15e eeuwse meester-schilder (die we vaak noemen Vlaamse primitief) Hans Memling, een collectie die nog altijd op de plaats is waarvoor ze ooit werd geschilderd. Vrij zeldzaam. Deze 'primitief' schilderde zo grandioos dat hij artiesten van over de hele wereld inspireert tot op vandaag. Deze insteek is het uitgangspunt van een kleine maar mooie thematentoonstelling met als titel: Memling Now. We zien er enkele hedendaagse kunstenaars die zich lieten inspireren door werken van 500 jaar geleden...

Nog tot eind februari te zien en te beleven, en dank zij corona kan je na reservatie dit alles op een rustige manier doen. Geen gedrum en veel ruimte in de al ruime zalen van het vroegere hospitaal.

Een eerste smaakmaker hier met schilderijen van een Afro-Amerikaanse schilder, Kehinde Wiley, waar Memling een nieuwe heel actuele betekenis krijgt. 

Het oorspronkelijke diptiek of tweeluik is een van de vele topwerken van Memling in het St.Janshospitaal. 

Wiley heeft zich gebaseerd op het portret van Maarten van Nieuwenhove, het rechterluik van het diptiek, maar hij plaatste zijn portret in een triptiek, met onbeschilderde zijluiken. Zo komt de afgebeelde jongeman met nog meer waardigheid en grandeur tot ons. Black lives matter.

(eigen foto 9 december 2020)

(©wikipedia)

6 december 10u20 Station Kortrijk

 

Pakjestijd...

(©demorgen.be)

Het wordt weer pakjestijd...anders dan anders maar toch: pakjes.

En de pakjesbezorgers zullen het geweten hebben. Er wordt ook meer dan ooit ingezet op e-commerce, dus topdagen van de koerierdiensten. Topdagen, maar ook feestdagen?

Maar wat kost ons zo'n pakje? Wat kost hen zo'n pakje? Wat moeten de bezorgers niet allemaal doorleven met veel gezwoeg en soms weinig opbrengst opdat wij op onze wenken bediend worden?

En waartoe? Kunnen we nog wel verlangen naar iets en dromen ervan, zonder dat dat verlangen direct vervuld moet worden? Verliezen we niet dat kostbare ver-langen: onszelf langer maken, onszelf groter maken door het koesteren van een verwachting, van een droom. Als alles wat we verlangen maar één muisklik van ons verwijderd is, wat is zo'n verlangen dan nog waard? 

Deze bedenkingen en nog andere komen naar boven bij een film van Ken Loach "Sorry we missed you" (zie ook deze blog op 10 december 2019) 

en in een gedicht van Marc Tritsmans.

IX.

Want ergens slapen mensen niet en rennen en

rijden als gekken rond in op bunkers gelijkende

magazijnen waar ze met het mes op de keel en

de slaap in de ogen, als slechtbetaalde jagers-

verzamelaars binnen gechronometreerde en met

strafpunten strikt afgebakende schema's, volledig

computergestuurd en steeds sneller aan de wensen

van een gestaag aangroeiende horde anonieme

veelkopers moeten voldoen. De wereld wordt met

ons akkoord omgevormd tot een globale sweatshop

die non-stop geopend is en waarin je eindelijk alles

waar je ooit maar van kon dromen en wat je vroeger

liever wat langer als droom behield, met een muisklik

kan bestellen zodat het morgen zeker in je handen ligt.

(Marc Tritsmans in : Het Liegend Konijn 2020/2, blz. 232)

Vier handen

 Poëzie heeft vaak een bepaalde muzikaliteit én heeft vaak ook muziek tot onderwerp.  

Zo dichtte Jo Gisekin over een uitvoering van een pianostuk vierhandig, een "quatre-mains".  In dat gedicht slaagt ze erin om de intimiteit en virtuositeit van zo'n spel mooi te verwoorden. Je kan het onderaan lezen. 

(©Het Muzieklokaal)

Hierbij laat ik je eerst genieten van een korte quatre-mains, die ik leerde kennen dank zij het Canvas-programma "Alleen Elvis blijft bestaan". Op 14 november laatst was de grande dame van de dans, Anne Teresa De Keersmaeker te gast. De uitzending besloot met een stukje Bach, in een bewerking voor piano vierhandig door de Hongaarse componist Gyorgy Kurtag, van een sonatina uit de cantate BWV 106 'Actus Tragicus'. 

Ontroerend mooi hoe de arrangeur-componist dit werkje speelde samen met zijn vrouw Marta. Anders dan in het gedicht komt er wel géén finale furioso aan te pas. Dit voorgestelde pianostuk sluit inderdaad niet zo goed aan bij de schwung van het gedicht, maar ik vond het een te mooie scène om die hier niet met u te delen.

Beide (gedicht en muziek) zijn op hun eigen terrein schoon. En ook al kan de schoonheid de wereld niet redden, ze kan ons wel wat adem en ruimte geven. 

QUATRE-MAINS

Ze zitten naast elkaar

twee paar handen duiken in de toetsen

schuiven paarsgewijs het zeegat in

zwemmen boven in en uit het water

houden maat in evenwicht

dan vliegensvlug de loopbrug over presto

rechts na links de vaargeul uit. Stuiterend vallen

klanken. Het houdt niet op: pimpelmezen ruziënd op

een verre notenbalk. Echo's dampen van

   gescandeerde lust

vinger uit de naad gewerkt jongleren een laatste

keer: eensgezind geluid dat toppen scheert

finale furioso grandioos in quarantaine

synchroon op dit klavier quatre-mains

in andante aangemeerd.

(in: Poëziekrant, juli-augustus 2020, jg. 44, nr. 4, blz. 78)

Genadeloos weten

We zijn één muisklik verwijderd van alle soorten kennis.

We zijn één muisklik verwijderd van alle soorten mensen.

We zijn één muisklik verwijderd van alle soorten muziek.

Beelden en klanken staan elke seconde aan onze GSM- of laptop- of computerdeur te wachten tot we open doen.

En dan...

En dan???

We leven in lockdown (of toch zoiets) maar blijven in contact.

We leven in lockdown (of toch zoiets) maar verbinden ons digitaal, virtueel, zooms- of whatsapp- gewijs.

Maar dan...

...weten we ons (niet) alleen?!

(©www.blackbirdsandcakes.nl)

WE WISTEN

We zijn stilletjes aan een metgezel kwijtgeraakt:

we hebben haar gezocht in een huis dat niet

     het onze was,

met onbekende kleren en gaten en scheuren,

gewacht tot ze de trap afkwam,

op de keukenvloer een schijnsel achterliet.

We hebben genoeg gehad van alleen te zijn;

we hebben buiten de slingers opgehangen

en zelfs toen het regende toegekeken hoe

     de verf

in regenbogen op de terrasstenen droop.

Zo vierden wij ons feestje.

Zo waanden wij ons thuis.

Wij lieten ons verleiden tot het bakken van taarten

en die achteloos te fotograferen; iemand liet ons

     denken

dat die taart mooier was in magenta en cyaan,

en dat die taart alleen telde als de wereld

     ervan wist.

In onze oren blijft het kwetteren:

we praten tegen onbekenden, schreeuwen

     tegen ze.

Iemand wist ons te verleiden tot deze

     hertensprongen,

tot dit uitfilteren in zwart en wit.

We wisten onze foto's van een klein jaar eerder,

toen we nog iets minder bewerkelijk waren,

keken weg voor onze vervormkunsten van toen.

We wisten: dit houden we niet vol. Straks zijn we

alleen nog een onbeschreven blad, dat bang is

de stilte te laten roffelen

op ons schedeldak.

(Anne van den Dool °1993 - in: Pöeziekrant september-oktober 2020, jg. 44, nr. 5, blz. 56)

 

Menenpoort revisited -3-

 Geen gedrum in en rond de Menenpoort in Ieper. 

Dranghekkens staan op wacht voor als er toch 

té veel mensen zouden opdagen. 

Een fiets wacht eenzaam maar in volle schijnwerpers. 

De poëzie van schaduw en licht. 

Zo zag ik het op vrijdagavond 27 november 2020.

Muziek wekt de doden tot leven...

 Muziek wordt vele goede eigenschappen toegeschreven. In een gedicht van Jo Gisekin (Poëziekrant,jg. 44, nr.4, blz. 80) beschrijft de dichteres hoe muziek tot een kijkgat wordt naar vroeger, tot een hoorbare aanwezigheid van haar gestorven vader. 

De muziek die voor haar deze kracht heeft, is de ouverture van de operette "Dichter und Bauer" (1846) van de Oostenrijkse componist Franz von Suppé. Je kan hier genieten van een uitvoering van de Symphonieorchester des BR F onder leiding van sir Georg Solti.

Met nog meer smaak kan je nu wellicht ook genieten van het gedicht van Jo Gisekin (°1942).

FRANZ VON SUPPE OUVERTURE DICHTER UND BAUER

     In memoriam patris

Jaren ontsnappen de tijd. Ze liggen open en bloot en

drijven op geschept muziekpapier.

Die zondagmorgen het huis in aroom en vader met joggende handen

op het klavier: Dichter en Boer staccato in tweegevecht.

Perenbloesems ontploffen doyenné du comice en durandeau lopen

suf uit de maat. Wisteria in gulzige omarming, de gloriëtte in ademnood.

Je denkt zomers en winters breken tot gruis er wordt afscheid genomen

iemand schenkt wijn van lieverlee. Je maakt komaf met rituelen, partituren

leg je geteld op hoopjes het leven dooft in sintels

tot het kijkgat naar vroeger het maaiveld spiegelt muziek ik

driekwartsmaat gedachten oprakelt. Ze haken als vleermuizen

aan eertijdse dagen, hoorbaar spianato met ogen dicht

die vader

die kamer op zondag met boomgaard open

nauwelijks meer dan een steenworp ver

stemloos beneveld ontvleugeld

zijn toets op mijn profiel

nog steeds hoor ik hem liefhebben

in elk onbestaand gedicht

Menenpoort revisited -2-

Eind november zonder de vele toeristen was de Menenpoort in Ieper nog grootser. 

En bepaalde reflecties hadden geen 'last' van rondhangende mensen... 

(Menenpoort weerspiegeld in de vesten)

(zelfportret met Menenpoort)

 

Troost in deze zieke dagen?

Heel vaak hoor je in deze pandemische tijd zeggen: we moeten er door heen en laat ons het liever lachend doen dan klagend. Wat (zwarte) humor helpt voor sommigen wel. Het relativeert het leed. De Nederlandse dichter Rob Schouten liet in de Poëziekrant van juli-augustus 2020 (jg. 44, nr. 4, blz. 63) twee 'larkinades' publiceren, en een met als titel "Ziek". De zwarte humor die in vele verzen van de Engelse conservatieve dichter Philip Larkin (1922-1985) leeft, zien we ook  bij Schouten in dit grimmige vers. Zo past dit gedicht heel goed in een reeks zogenaamde 'larkinades'. 

De eerste twee kwatrijnen zou je kunnen omschrijven als een 'fenomenologie van het ziekbed' : wat ziek zijn teweeg brengt in de psyche van de zieke. Het deed mij denken aan het kleine boekje van de Nederlandse hoogleraar Jan Hendrik van den Berg "Psychologie van het ziekbed", nog altijd lezenswaard en aan te bevelen aan alle zorgverleners. Maar na die belevingsfactor probeert de ratio weer het stuur over te nemen...

(©dreamstime)

ZIEK

Wie hoge koorts heeft wordt niet oud

maar kind onder het laken.

Weer leven zonder dure plichten,

net hulpeloos genoeg,

 

terwijl buiten alles doordramt,

het lopen, kletsen, een die fluit,

als een opwekkende aubade

van het hele orkest.

Toch moeten, als ze jou

temperaturen, ook zij de pijp uit,

boodschappentas of huissleutel

ten spijt, hoop is er niet

voor energieke types,

voor gezonde eters,

niet voor betweters

en mensen met principes,

allemaal patiënten van

een en dezelfde charlatan.

Menenpoort revisited -1-

 In deze toeristenluwe tijden ben ik op een frisse novemberavond de Last Post ceremonie gaan bijwonen in Ieper. Onder de poort werden we geweerd, maar met een 12-tal anderen stonden we net buiten de poort, op gepaste afstand van elkaar én van de klaroeners. De Last Post is zo herleid tot zijn kale essentie : een of twee mannen blazen stipt om 20u, veel, weinig of geen publiek, om de herinnering levend te houden aan de duizenden doden van de Eerste Wereldoorlog én daarmee van alle oorlogen. Een hulde én een aanklacht tegelijk. 

Op een bepaalde manier in al zijn corona-soberheid dés te indrukwekkender. Kippenvelmoment. Chapeau voor de trouwe blazers.

(eigen foto's)