Het nieuwe kleed van een niet zo nieuw museum - 1 -

 Waar iedereen zeker over spreekt na een kennismaking met het vernieuwde koninklijke museum voor schone kunsten in Antwerpen (KMSKA) is meestal niet over de rijke en mooie collectie, maar over de witte vloeren.  Die vloeren bieden wel extra reflecties op, zelfs aan de begintrede van de nieuwe indrukwekkende trap die meerdere verdiepingen verbindt.

(eigen foto : de eerste trede)

De architecturale ingrepen om overal natuurlijk licht binnen te loodsen deden me met be- en verwondering naar boven kijken. Een mooi en ingenieus spel van lijnen en ritmes zijn te zien voor wie naar de plafonds kijkt.

(eigen foto)

HIStory HERstory - Rothschild in Luik -2-

 Het mannelijke schrijven van de geschiedenis zorgde ervoor dat de rol van vrouwen altijd weer onderbelicht bleef. In de laatste jaren is er in de museumwereld een beweging op gang gekomen om meer in te zetten op het onderzoek waar de vrouwen waren in het verleden.

De history moet ook een herstory worden...

(ets van Egon Schielle - eigen foto)

Zo is er in Luik (La Boverie) tot 26 februari nog de tentoonstelling over de vrouwelijke verzamelaars Rotschild.  

Ik was zeer onder de indruk van de mooie reeks etsen van Egon Schiele en van de verschillende sculpturen van Auguste Rodin en zijn leerlinge/minnares Camille Claudel. 

De expo biedt ook een boeiende inkijk in deze bankiersfamilie en hoe ze hun positie en rijkdom bevestigden via kunst (in de breedste zin van het woord). De bezoekersgids vertelt de verhalen van de verschillende vrouwen-verzamelaars en van een aantal van de geëxposeerde werken. Via stambomen en een video kan je tijdens de tentoonstelling nog dieper doordringen in het universum van de Rotschilds.

(eigen foto's)

Gedichtendag 2023

 De laatste donderdag van de maand januari is in de Lage Landen de "gedichtendag" als start van een week van de poëzie. Dus vandaag start de week met extra aandacht voor gedichten; thema is dit jaar : vriendschap.

Al snuisterend in mijn boekenkast kwam ik de mooie bloemlezing tegen "Met gekleurde billen zou het gelukkiger leven zijn", verzameld door Jan Van Coillie met als doelgroep de kinderen en jongeren (uitgeverij Altiora, Averbode, 1996). 

Zijn korte inleiding besluit hij zo: "Poëzie lezen is ontdekken. Zelfs de dingen die je al dacht te kennen, zie je als nieuw, ze worden door de woorden van de dichter opnieuw ingekleurd".

(Zoutleeuw maart 2013
eigen foto)

De dichter Fetze Pijlman schreef over vriendschap via de bomen-metafoor. Bomen kunnen ons tonen wat ware vrienden zijn...

Ik hoop dat je in deze week van de poëzie eens een gedicht opzoekt en (her)leest. Anders kan je op deze blog het label 'poëzie' hiernaast aanklikken en zo vele verzen (her)lezen. Veel lees plezier.

Maar eerst blijven we bij het thema van dit jaar: vriendschap.

ONDER DE BOMEN

Vrienden zijn het, bomen

die gesprekken met je voeren

je gedachten laten gaan

als hun bladeren

het licht laten schommelen.

Het zijn je vrienden, bomen.

Hun schaduw leggen ze

als een arm om je heen

als je alleen wilt zijn

en niet alleen wilt zijn.

(uit: Met gekleurde billen..., blz. 251)

HIStory HERstory - Rothschild in Luik - 1 -

(eigen foto)

 De laatste jaren is er meer belangstelling gegroeid voor de inbreng van vrouwen in het kunstgebeuren in de loop van de geschiedenis. De mannelijke bril (His-tory) werd afgezet en zo wordt de geschiedenis meer gelaagd. In vorige berichten heb ik het al getoond in Nederland (Singer Museum met "De Nieuwe Vrouw") en bij ons in Ieper (Ypermuseum met "Louise/Edith op handen gedragen). 

In de expo in Laren (Singer) kwamen vele aspecten aan bod, waaronder ook de verzamelaars. Nu worden nog tot 26 februari de rijke dames Rothschild over generaties heen getoond als mecenassen en verzamelaars in het museum La Boverie in Luik.

Verzamelen deden de dames Rothschild dank zij het vermogen van hun echtgenoten. Maar er waren verschillende interesses wat je heel goed kan ontdekken in Luik. De ene verzamelde vooral contemporaine schilderijen en sculpturen, een ander had vooral oog voor oude kunst, nog een ander zocht het in chinoiserieën of keramiek, enz.

De opstelling in de ruime zalen van La Boverie laten je als bezoeker flaneren van de ene ruimte in de andere, met telkens weer de verwondering over wat er zoal bijeen gekocht werd.

Veel kwaliteit met een aantal sculpturen van Rodin en Camille Claudel of tekeningen van Egon Schiele, schilderijen van Cézanne en Fragonard. 

Een heerlijke ontdekkingstocht is deze expositie.

(eigen foto)

Woorden...

Dichters verwonderen zich over alles, maar nog het meest over hun basismateriaal: de woorden. Wat woorden betekenen, wat woorden doen, wat woorden missen... dat is een rode draad doorheen alle poëzie, soms heel prominent tot thema gemaakt, maar vaak ook als een klein draadje verweven in een groot geheel. 

De Deense dichteres Inger Christensen (1935-2009) haalt haar thema's vaak uit het toneel en daar is het woord natuurlijk ook prominent aanwezig. Ze zoekt bijvoorbeeld uit wat een tekst kan zijn en probeert daarvoor woorden te vinden. In welk decor spelen wij ons levensspel? Heeft de natuur weet van onze woorden die wij gebruiken om haar voor ons voorstelbaar te maken? Brengen onze woorden wel licht over de dingen en het leven??? Vertaling is van Annelies Van Hees.

DE TEKST

universaliteiten

(eigen foto 14/09/2012)

8.

Ik zie de lichte wolken

ik zie de lichte zon

Ik zie hou licht zij een

Eindeloos verloop tekenen

Alsof zij vertrouwen hebben

In mij die op de aarde staat

Alsof zij weten dat ik

Hun woorden ben 

(uit: Poëziekrant jg 45, nr. 5, sept-okt 2021, blz.61)

HIStory HERstory - Louise in Ieper - 2-

 In een vorig bericht kon je al kennismaken met de tentoonstelling Louise/Edith op handen gedragen, nog tot 12 maart in het Ypermuseum. Vrouwen zoals Louise De Hem vochten voor hun eigen plek in het artistieke gebeuren van hun tijd wat niet evident was. Ze geraakten ook gemakkelijker in de vergeethoek. Door zo'n expo wordt de history (door mannelijke bril bekeken geschiedenis) meer en meer een her-story. 

Deze tentoonstelling toont het vakmanschap van De Hem zowel met olieverf als met pastel. De inrichting zorgt voor een grote intimiteit ondanks de hoge plafonds van de Koninklijke Zaal. 

(foto Marc Deconinck)

Een boeiende ontdekkingstocht en kennismaking met een heel vaardige artieste.

Uitgelicht Herman Leenders -4-

 De Standaard recensent Paul Demets vindt dat de Brugse dichter Herman Leenders met zijn bundel "Overstekend wild" te weinig aandacht heeft gekregen. Ik heb ook genoten van deze bundel en wil nog een keer de schijnwerper plaatsen op deze dichter. Nu we nog niet zo lang het nieuwe jaar zijn ingerold wil ik zijn gedicht over tijd en voorbijgaande roem en nooit stoppende beweging der dingen delen.

O FORTUNA       

(Marcus Rashford ©afp)

alle ballen zijn rond

de grote zowel als de kleine

ze krijgen een trap en

tollen als jaren

van lente naar winter

van winter naar herfst

kampioenen worden verslagen

dode legendes ten langen leste

Merckx en Cruijff evengoed als Herakles

goden heiligen helden

van veldslagen tempels kerken

arena's stadions Elyzeese velden

alle wielen zijn rond

de kleine zowel als de grote

en niemand houdt de benen

stil

(uit: Herman Leenders, Overstekend wild. gedichten, uitg. De Arbeiderspers, Amsterdam, 2020, blz.65)

HIStory HERstory - Louise in Ieper - 1 -

 

In oktober 2016 bezocht ik in New York het grote en diverse Brooklynmuseum waar ik voor het eerst een tentoonstelling zag rond "her-story". Deze woordspeling in het Engels (his-story en her-story)  wil helpen onze ogen te openen voor een té eenzijdige mannelijke geschiedschrijving. 

In het voorbije jaar kwam op verschillende manieren in verschillende musea het vrouwelijke verhaal uitdrukkelijk aan bod. Vrouwen als scheppende artiesten en niet louter artistiek thema, vrouwen als activisten en als mecenassen, vrouwen als cultuurbouwers (curatoren en museumdirecties).

Zo was er in het musée de la vie romantique in Parijs in de voorbije zomer een expo over "Les Héroïnes Romantiques", in het  Singer Museum in Laren de tentoonstelling "De nieuwe vrouw" (zie berichten op deze blog van 4 november 2022 en erna) en zo loopt nu tot 12 maart in het Ypermuseum (in de Koninklijke Zaal) een expositie over de Ieperse kunstenares Louise De Hem. De expo werd opgemaakt door 11 laatstejaars studenten van de afdeling Beeldende Kunsten van de middelbare school H.Familie. Deze 17-jarigen kozen de werken en maakten een eigen fotografische interpretatie van hun favoriete werk. 

(eigen foto)

We zien hier niet alleen een virtuoze kunstenares maar ook hoe zij hedendaagse jonge kunstenaars in opleiding kan boeien en inspireren. Een intrigerende insteek. 

Naast de foto's van de curatoren is er ook een video-installatie te zien van een hedendaagse Ieperse kunstenares, Edith Dekyndt, een dame met grote internationale uitstraling. Deze video toont een delicaat spel van handen en draden en versterkt zo de delicate schilderijen en pastels van Louise De Hem.

Ferme Ieperse vrouwen die  tonen hoe vrouwen de geschiedenis mee kleur en vorm geven. Nu te zien!

Uitgelicht Herman Leenders -3-

 De Standaard recensent Paul Demets vond dat de dichter Herman Leenders en zijn bundel "Overstekend wild" (De Arbeiderspers, 2020) meer aandacht verdient. Bij deze wordt hij op zijn wenken bediend. 

Zoals in een eerder bericht gezegd bestaat deze bundel uit drie afdelingen. De eerste afdeling is niet gefocust op één bepaald thema en heeft als titel de zelfde titel als de gehele bundel: overstekend wild. In deze afdeling worden mens en natuur op soms onverwachte manier samen gebracht. 

Hierbij een wat ondeugend gedicht met dubbele bodems. De titel "Vijgenblad" (blz. 42)  doet iets vermoeden, maar het draait toch nog anders uit.

VIJGENBLAD

(eigen foto 30 november 2022)

moet ik medelijden hebben    

lachen of mij schamen

er hangen alleen maar

verschrompelde vijgen

balzakjes aan de blote takken

knijpzacht vol kleverig zaad

bezocht door reuzenwespen

met kloppend achterlijf

Joan Mitchell in Parijs -5-

 In dit laatste bericht over de tentoonstelling van "Monet-Mitchell", nog tot 27 februari 2023, wil ik enkele werken tonen van Mitchell uit haar grote reeks "La Grande Vallée". Vanuit haar toren in Vétheuil heeft ze jarenlang het landschap in zich opgenomen : de kronkelende Seine, de velden en gewassen, de altijd andere luchten. Deze ingrediënten vormen de basis van een aantal voornamelijk monumentale werken, meestal veelluiken. Deze reeks sluit ook de expositie af, maar het is een uitsmijter van formaat. Als toeschouwer ben je al murw geslagen door de vele zalen met de vele grote doeken van Monet en van Mitchell wanneer je de laatste zalen bereikt.

Ik had alvast moeite om goed te blijven kijken. Op een bepaald moment bereik je als bezoeker je verzadigingspunt. 

Hier enkele werken uit de reeks "La Grande Vallée". Een waardige laatste halte van een groot(s) parcours dat de Fondation Louis Vuitton aanbiedt tot eind februari.

Ook dit zijn 'emotionele landschappen' . Haar zuster stierf in 1983 en dat bracht haar bij haar jeugdherinneringen en de emoties die ze opriepen. Deze herinneringen aan een verloren paradijs vloeiden samen met het landschap dat ze dagelijks kon zien vanuit haar woning. 

(Mitchell : La Grande Vallée XIV (For a Little While) 1983
-eigen foto- )

(Mitchell: La Grande Vallée V  1983-84 - foto: Marc Deconinck )

Uitgelicht Herman Leenders -2-

 Zoals in een vorig bericht breng ik nog even de Brugse dichter Herman Leenders onder de aandacht met zijn bundel "Overstekend wild".  Recensent Paul Demets vond in de krant De Standaard dat deze publicatie onderbelicht is gebleven. Bij deze dus even de spot erop met nu een vers over Brugge. In het onderstaande vers heeft hij het over de toeristen die hun lijstje afwerken en over de 'echte' Bruggelingen. Voor wie van de stad is, maar hier gaat het niet over Antwerpen dus...

GEDICHT VOOR WIE VAN DE STAD IS     

(eigen foto juli 2015)

wie niet van de stad is

neemt foto's alsof de stad morgen

onder de waterspiegel zakt

heeft aan straten en pleinen geen herinnering

tattoos van hartstocht graffiti van pijn

weet niet of de visboer bidt of vloekt

heeft kennissen noch familie

om praatjes krom te slaan

roddels recht te praten

houdt haar onbekommerd vast

zoent onbeschaamd fuck you

midden op onze straat

wie niet van de stad is

rijdt in koetsen vaart de Reien rond

vindt een hotel een sterrenrestaurant

liefde is voor wie niet van de stad is

(uit : Leenders, Herman, Overstekend wild, Uitg. De Arbeiderspers, Amsterdam, 2020, blz. 68)

Picasso in Brussel

 In het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Brussel kan je een bepaald facet van het oeuvre van Pablo Picasso ontdekken, nl. hoe hij in veel van zijn werk naar het abstracte neigt vanuit zijn zoektocht via het zogenaamde analytische kubisme. Veel tekeningen en schilderijen tonen in deze tijdelijke tentoonstelling (nog tot 12 februari 2023) hoe de artiest de grenzen van het figuratieve aftast en altijd weer andere invalshoeken zoekt en probeert. Ook een aantal sculpturen vervolledigen dit overzicht. 

Picasso was een womanizer eerste klasse. Het vrouwelijke naakt is dan ook een 'rode' draad doorheen heel zijn artistieke loopbaan. Hier zie je naast elkaar een tekening met goauche uit 1908 naast een schilderij van een vrouw in een zetel uit 1927.

(links uit 1908 - rechts uit 1927)

Maar ook andere thema's komen in zijn werk aan bod, zoals landschappen, portretten en stillevens. Hieronder een stilleven "Le vieux Marc"(1934).

(foto : Marc Deconinck)

De tentoonstelling biedt een boeiend traject aan, met een verscheidenheid aan werken, zonder dat je als toeschouwer verdrinkt in de hoeveelheid en uitleg. Zeer de moeite waard.

Uitgelicht Herman Leenders -1-

 Tijdens deze eindejaarsperiode verschenen ze weer in kranten en weekbladen : de lijstjes. Zo ook De Standaard waar gevraagd werd naar hét boek van het voorbije jaar, de zin die meest blijven hangen is en de schrijver die onderschat is. De dichter en poëzierecensent Paul Demets had het in deze laatste categorie over de dichter Herman Leenders en zijn bundel "Overstekend wild" (uitg. De Arbeiderspers, Amsterdam, 2020). Over deze uitgave zegt Demets dat Leenders schrijft "in klassiek ogende, gelaagde gedichten, die best meer aandacht hadden verdiend".

Bij deze dus breng ik je graag deze bundel onder de aandacht, want ik heb zelf ook heel erg genoten van deze gedichten geschreven met een grote warmhartigheid.

De bundel bevat drie afdelingen, waarbij de tweede afdeling verzen samenbrengt rond de herdenking van Wereldoorlog I en de derde afdeling verzen over Brugge.

De afdeling over Wereldoorlog I kreeg als titel mee: zo onbetamelijk stil. Hierbij het eerste gedicht( blz. 47), tevens titelgedicht van deze afdeling.

(Bedford House Cemetery - eigen foto 2020)

ZO ONBETAMELIJK STIL

dat de bomen kreunen         

zij proberen de lente

voor de honderdste keer

nesten te verdragen

gebroken eierschalen

opengesperde snavels

dat je de wortels hoort

die een weg zoeken

tussen ijzer roest

steenpuin botten

dat de namen knagen

Onder welke vlag ? Villa Empain -2-

 Nog tot 22 januari kan je de mooie tentoonstelling "Flags" bezoeken in de Brusselse Villa Empain. 

In een vorig bericht heb ik al getoond dat de symboolkracht van vlaggen niet zonder donkere of zo je wilt bloedrode kantjes is. Maar vlaggen zijn op zich ook heel vaak 'decoratief' en visueel verleidend. 

Enkele schilderijen uit de eerste helft van vorige eeuw tonen scenes uit Frankrijk (Raoul Dufy), Amerika (Frederick Childe Hassam) en België (Gustave De Smet) waar vlaggen centraal in beeld komen.

(eigen foto)

De Franse kunstenaar Franck Scurti is aanwezig met een boeket kunstbloemen, waarvan de blaadjes zijn beschilderd met de kleuren van verschillende nationale vlaggen. Het is zo dubbel: je ziet onmiddellijk hoe kunstmatig alles is en tegelijk denk je een droom te zien van één wereld waarin alle naties naast elkaar kunnen bloeien en leven. Ook de titel hierbij is dubbelhartig: "I Love You = UNO).

(eigen foto : Franck Scurti)

Zo ontdek je altijd weer hoe dubbelzinnig vlaggen zijn : kans tot schoonheid én tot wreedheid.

Nieuwjaar 2023

Een       

      twee

een

      twee

              krachten van opgaan                 

              krachten van

                                   neergaan

de nutteloze kamp

                     ons leven verbrandt

immer

immer

immer

           schoppen is troef

                                      nu

           harten mijnheren

                                      enzovoort

                                                      enz

                                                            z.

Met deze derde groteske *  van Paul van Ostaijen 

wil ik 2023 inzetten en hopen en wensen 

dat niet het schoppen troef is of blijft,

maar dat harten jouw troefkaart wordt in dit nieuwe jaar...

*(uit : Paul van Ostaijen, verzamelde gedichten bezette stad/nagelaten gedichten, uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam, 1979, blz. 173)