Pasen

 Op deze Paasdag een beeld waar narcissen die ook wel genoemd worden paaslelies of paasbloemen zichzelf én hun omgeving accentueren.

(begijnhof Brugge - eigen foto)

En bij dit beeld van het Brugse begijnhof passen de eerste lijnen van een vers van de Duitse dichter Rainer Maria Rilke, welke hij schreef bij een bezoek aan Brugge in de zomer van 1906. Van de narcissen maakt hij dus zeker geen gewag.

BEGIJNHOF

   St. Elisabeth-begijnhof, Brugge

De hoge poort schijnt niemand te weerhouden,

de brug gaat, even gaarne, heen en weer,

toch zijn ze zeker allen in de oude

en open iepenhof en gaan niet meer

hun huizen uit, behalve 't stukje dat ze

ter kerke gaan, om beter te bevatten

waarom God zoveel liefde in hen schiep.

(uit: Rilke, Rainer Maria, Nieuwe gedichten. Het eerste deel., Vertaald en van commentaar voorzien door Peter Verstegen, Uitg. G.A.van Oorschot, Amsterdam, 1997, blz. 153)

Sam Dillemans Landscapes - 1 -

Net op de valreep voor de sluiting van de recente tentoonstelling met nieuw werk van Sam Dillemans in zijn eigen expositieruimte in Antwerpen (Eggestraat) zag ik deze nog. 

De titel "Landscapes" dekt de lading niet helemaal, maar inderdaad de meeste werken kan je als landschappen bekijken. Maar elk doek is vooral te zien als een altijd weer nieuwe blijk van het zoeken van de schilder wat hij kan doen met olieverf...op maagdelijk doek, op reeds eerder bewerkte doeken, op (in de kringwinkel) gevonden doeken van andere schilders en hoe hij via ritmes, volumes, figuren, kleuren... emoties en levenservaringen kan vertolken.

De veelheid doet duizelen: 216 werken zijn er te zien en toch heeft de schilder nog meer dan honderd werken geweigerd. De veelheid en de intensiteit van het getoonde verraden een vitaliteit en creativiteit die onuitputtelijk lijkt. Het bezoek aan deze tentoonstelling laadde mijn batterijen weer op en dat vervult mij met dankbaarheid. 

Waar het dagelijkse nieuws de mens dreigt naar beneden te trekken gaf deze expo mij een boost om ook het kleur en de altijd nieuwe dynamiek in onze samenleving te zoeken.

(eigen foto - een zicht op een muur in de expo)

Parijs herontdekken : père Lachaise begraafplaats - 3 -

 De Parijse begraafplaats Père Lachaise bestaat dit jaar 220 jaar en bij het ronddwalen zie je inderdaad grafmonumenten die soms heel recent zijn, maar vaker zijn ze getekend door de tand des tijds. Ook de evolutie in symboliek en grafkunst kan je ontdekken. Maar de natuur eist eveneens zijn rechten op doorheen de jaren. Mossen, struiken en bomen hechten zich op graven en getuigen van de kracht van de natuur. Op zich al een stille maar duidelijke aanmaning dat wij als mens ook maar een onderdeeltje zijn van een groter verhaal en van een veerkrachtige natuur.

(eigen foto's)

Vooruitgang?

In onze geschiedenisboeken lezen we dat de eerste industriële revolutie begon circa 1750 toen er overgeschakeld werd van ambachtelijke naar machinale productie van goederen. Een halve eeuw daarvoor ontstond wat we noemen 'de Verlichting'. Rede en wetenschap zouden het donkere (bij)geloof verdrijven en de samenleving zou ingericht worden volgens de bevindingen van deze rede en wetenschappelijke kennis. Dank zij vele emanciperende evoluties en revoluties is er voor de mens zeer veel ten goede veranderd. 

Maar vele zogenaamde verbeteringen blijken ook hun schaduwkanten te hebben. Een van de duidelijkste voorbeelden is de ontwikkeling van het plastic: veel goede, handige en hygiënische ontwikkelingen hebben we daaraan te danken, maar de onafbreekbare plasticberg bezorgt ons ook kopbrekens. 

Als individu sta je er een beetje verloren bij. Je wordt heen en weer geslingerd tussen blij en bezorgd bij elke nieuw aangekondigde 'vooruitgang'. De jonge dichter Jan-Willem Dijk (1985) worstelt met de deeltjesversneller van de CERN : dreigen bepaalde 'successen' van onze vooruitgang niet als een boemerang terug te komen?

(©YouTube)

OP GEEN VAN DE VRAGENLIJSTEN KAN IK DIT ANTWOORD INVULLEN

vannacht kon ik niet slapen

tot het ochtend werd keek ik op YouTube naar vertraagde beelden

van de Europese kampioenschappen kogelslingeren uit '86

de Oekraïner Joeri Sedych als het massieve middelpunt

van de aandacht, van het vliegwiel

in mijn droom bleef het me duizelen

was ik de werper

of werd ik geworpen?

vraag: heeft dit iets te maken met de cirkels waarover ik las

gesloten lussen onder de grond

van zevenentwintig kilometer lang waar bundels protonen

met bijna de snelheid van het licht in worden geslingerd

onder andere om mensen beter te maken?

sinds vannacht bestaat mijn hoop uit wereldrecords

die hun oorsprong in de werpring vinden

naast de angst dat wat men uit mij lepelt

de vlucht van een boemerang zal nemen

(uit: Het Liegend Konijn, 2023/1, blz. 72)

Parijs herontdekken : père Lachaise begraafplaats - 2 -

 In een vorige post vertelde ik al van mijn herontdekking van de Parijse begraafplaats Père Lachaise (20e arr.). Op deze plek vond ik vele keren sporen die leiden naar de Groote Oorlog, Wereldoorlog I.

Hier toon ik de grafkapel van een familie die een dokter heeft geleverd aan het Franse leger om de gewonde soldaten terug op te lappen en met de middelen van die tijd te proberen hun kapotgeschoten lichamen toonbaar én functioneerbaar te maken. De Franse term zegt het helemaal : gueule cassées (kapotte smoelen). De dokter Ponroy was een van de vele geneesheren die hun verminkte gezichten en lichamen probeerde bij te werken. Hij leidde in het Parijse hospitaal Lariboisière een "centre d'appareillage maxillo-facial"; dit las ik op de website https://www.gueules-cassees.asso.fr. Ik heb géén idee wat ik mij daarbij moet voorstellen...maar belangrijkste is dat hij daar vele oorlogsslachtoffers probeerde te helpen.

(eigen foto's)

Aan de buitenmuur naast de hoofdingang werd als deel van de 'centenaire' (herdenking 1914-18/2014-18) een namenlijst opgehangen met de namen van gesneuvelde Parijse soldaten. De gestorvenen wiens overlijdensdatum bekend is, werden per jaar van overlijden gegroepeerd en daarnaast bleef nog een hele lijst met namen van soldaten wiens overlijdensdatum onbekend is. Bij het langslopen van deze lange muur met namen viel het mij op dat er veel 'Vlaamsklinkende' namen te vinden waren. Zoals je hieronder ook kan ontdekken. En bij namenlijsten denk ik altijd aan Willem Vermandere : altijd iemands vader, altijd iemands kind.

(eigen foto's)

Parijs herontdekken : père Lachaise begraafplaats - 1 -

 De vrienden die Parijs wilden leren kennen, waren ook benieuwd naar het graf van Jim Morisson, begraven op het grootste Parijse kerkhof, Père Lachaise. Het was jaren geleden dat ik deze immense begraafplaats nog bezocht had en het was opnieuw heerlijk verdwalen tussen die zee van graven, monumenten en geschiedenissen.

Als Nederlandstalige heeft de begraafplaats van de familie Graf wel iets raars...Het graf van mijnheer en mevrouw Graf.

(eigen foto 9 maart 2024)

En een andere familie heeft een plezantere naam...alleen hoop ik dat ze in hun leven hun naam hebben kunnen beleven.

(eigen foto 9 maart 2024)

Parijs herontdekken - 2 -

 Als ik naar Parijs ga, laat ik meestal de buurt van de Eiffeltoren links liggen, maar onlangs liet ik vrienden Parijs ontdekken met natuurlijk de ijzeren knots aan de Seine. Op de Champs de Mars, tussen de toren en de militaire school ontdekte ik nu het 'tijdelijke' Grand Palais. Wegens werken aan het 'Palais' die zullen duren tot volgend jaar, heeft men een tijdelijke ruimte neergepoot met de toepasselijke titel "Grand Palais éphémère", ontworpen door Jean-Michel Wilmotte.

De Eiffeltoren wordt via de reflecties op een andere manier terug gekaatst voor de wandelaar. 

(eigen foto - 7 maart 2024)

(foto Marc Deconinck)

En even verder zag ik de Dôme des Invalides ook gereflecteerd, ditmaal in een etalageruit.

(eigen foto 7 maart 2024)

Kuifje in Louvain-la-Neuve

 Het Hergé museum (zie post van 11 maart) staat uitgebreid stil bij de figuur van Kuifje (naast Quick en Flupke) en de vaste medespelers die de stripalbums bevolken. Er wordt veel aandacht besteed aan de eigen typische Hergé-stijl (klare lijn) die ook internationaal heel hoog werd aangeschreven. De aanwezigheid van Andy Warhol in het museum bewijst dit aanzien. 

(drie maal een zeefdruk van  Andy Warhol die Hergé portretteerde)

Via vele originele tekeningen en drukplaten kan je als bezoeker dichter komen bij de grote ambachtsman die Hergé was. In enkele filmpjes komt hij zelf ook aan het woord. De ontstaansgeschiedenis van meerdere albums wordt gedocumenteerd. 

Voor wie Kuifje graag heeft gelezen/graag leest is dit museum een absolute aanrader.

(eigen foto's)

En de voetbalfans zullen zeker even moeten langsgaan om te zien waar de voetbalbondstiliste haar mosterd haalde voor de nieuwe outfit van de nationale ploegen (M/V)...

Parijs herontdekken - 1 -

 Ik durf eerlijk zeggen dat ik Parijs wel wat ken en het is dan ook altijd een plezier als ik met vrienden die Parijs niet kennen, deze stad aan hen kan tonen. Zo bezoek ik de Eiffeltoren en omgeving normaal gezien niet, maar aan wie Parijs nog niet heeft bezocht is dit wel het eerste om te tonen. Zo ook begin deze maand.

Enkele details van de zo bekende Eiffeltoren...

(eigen foto's 7 maart 2024)

Hergé museum Louvain-la-Neuve

 In de nieuwe universiteitsstad Louvain-la-Neuve werd in mei 2009 het Hergé-museum geopend, om het werk van de schepper van Kuifje in de kijker te zetten en niet te vergeten.

De architectuur van het museum is op zich al bijzonder en nodigt uit om te flaneren en niet alleen te kijken naar de werken van Hergé, maar ook naar het gebouw zelf.

(eigen foto's)

Louvain-la-Neuve

Een stad als geen ander is Louvain-la-Neuve... Het nieuwe Leuven dus. Product van de taalstrijd om Vlaanderen te laten functioneren zonder Franstalige inmenging en om de tweetalige gebieden te beperken tot Brussel en een klein aantal gemeenten die 'faciliteiten' bieden aan de anderstalige minderheid (vb. Ronse of Voeren of...). Eenmaal de splitsing tussen de Nederlandstalige en de Franstalige universiteit van Leuven beslist werd(1968) werd ook onmiddellijk besloten dat de nieuwe Waalse universiteit op een totaal nieuwe locatie zou komen. 

Deze nieuwe stad is grotendeels gebouwd tussen 1969 en 1975. Tot op vandaag deze stad bezoeken blijft iets bijzonders. Het is een autovrije stad met een overwegend jong publiek (studenten en universiteitspersoneel).  

Hier enkele impressies van een bezoek in de late namiddag eind februari laatst. 

(eigen foto's)

Een boswandeling

(La Tour du Millénaire Gedinne
©Wikipedia)

 Op de Frans-Belgische grens heb je nabij Gedinne het plateau van La Croix Scaille. De dichteres Miriam Van Hee laat je in haar gedicht meewandelen op dit plateau in deze Ardense bossen. Een ontmoeting tijdens een lentewandeling is de aanzet tot dit gedicht vol zachte kracht. Iets wat wel hartverwarmend is midden de rauwheid en brutaliteit van het grote (en kleine) nieuwsaanbod.

De sonnetvorm vraagt na de tweede strofe een wending, die je hier kan zien als een verruiming van het vertellersperspectief.

Een vers als een vertrouwenwekkend licht dat grenzen overstijgt.

LA CROIX SCAILLE

je kwam de dame met het hondje tegen, ze stapte

met een flinke tred en had zich kennelijk over

de moeilijkheden heen gezet, wie weet een keuze

kunnen maken, of had het lot zich vriendelijk betoond

en haar behoed voor avontuur, je vroeg de weg en

in welk land we waren. je zocht een toren, ze had

haar schepper vele jaren overleefd, haar kapsel

aangepast aan de moderne tijd, ze droeg nu laarzen

de wolken openden zich, beloofden lente, onstuimig

vlogen vinken in het rond, je hoofd leegmaken

in de wouden, zei ze, jij had het jouwe vol gemaakt

met andermans verhalen, vanop de toren was een

weids gebied te zien, dennenbossen golvend als de zee

in een vertrouwenwekkend licht, grenzen zag je niet

(uit : Het Liegend Konijn, 2022/1, blz. 216)

Zeefantasie

De voorbije maand februari heb ik je laten kennismaken met twee uiteenlopende benaderingen van dat grote en grootse fenomeen dat we "zee" of "oceaan" noemen. 

Enerzijds is er de dichterlijke verwondering door Herlinda Vekemans die probeert onder woorden te brengen wat de zee inhoudt aan leven en dood, aan verwachtingen en uitdagingen (Appelblauwzeegroen, uitg. Poëziecentrum, 2023). Vele mooie verzen liggen in die bundel nog te wachten om geproefd en gelezen te worden met intrigerende titels als "Binding" of "Zeem" of "Ondines vloek". 

De andere benadering wordt gebracht door de wetenschappers Colin Janssen en Jan Mees in hun boeiende én toegankelijke werk De onbekende zee (uitg. Academia Press, 2023). Ook daar wacht er nog veel te ontdekken over bvb. de Spilhausprojectie, zwarte en witte rokers, de zuurstofpomp, en nog vele andere bijzondere aspecten van het oceanische leven.

(Rothko : Seafantasy 1946
eigen foto)

Wat mij trof en wat ik in de voorbije berichten ook heb benadrukt, is de gelijklopendheid ondanks de totaal verschillende invalshoeken. Beide boeken zijn aanbevelenswaardig én lezenswaardig. Hiermee sluit ik dan ook deze reeks af in het besef dat we in dit verkiezingsjaar ook mee kunnen bijdragen aan de broodnodige veranderingen. Dan zullen wetenschappers en artiesten blijvend geprikkeld worden tot altijd nieuwe zeefantasieën, altijd andere dan bvb. Marc Rothko schilderde in 1946.

" 'Veel is geweldig, maar niets is geweldiger dan de mens", zingt het koor in de antieke tragedie Antigone van Sophocles. De dubbelzinnigheid uit het origineel zit ook in het Nederlandse 'geweldig': de mens is in staat op de planeet en zichzelf geweld aan te doen, maar kan ook geweldige zaken realiseren. Dat wetenschappelijke en technologische evoluties zoals hierboven geschetst mogelijk zijn, toont dat verandering in de juiste richting mogelijk is en dat er plaats is voor hoop - als we tenminste op tijd in actie komen."  

Dit zijn de slotwoorden van Janssen en Mees (a.w. blz.289), en dit lijkt mij ook een mooie afronding van deze 'zeereeks'.

Genezende zee

 Herlinda Vekemans heeft met haar bundel "Appelblauwzeegroen" een indringende reeks verzen afgeleverd die bij de lezer tegelijk veel leesplezier opwekt als bezorgdheid en vragen over onze aarde. Een bundel ook die vraagt om herlezen te worden en die gerust meerdere lezingen kan weerstaan. 

Uit deze bundel wil ik tot slot een soort bezwering of incantatie meegeven waar de zang van de zee als een troostliedje de lezer wordt toegezongen.

ZEEHELING

(helmgras ©Ecomare)

de zee

de zee heeft hele delen van het land

in een wade

hele zeegelegen delen

de zee heeft hele delen van het land

in een wade van helmgras

in vergeefse helm

de zee heeft hele delen van het land

in gebroken gras

de zee heeft hele delen van het land

in een wade van helmgras en lamsoor

in verloren oren

de zee heeft hele delen van het land

in een wade

in helmgras en lamsoor

afgelegd

(uit: Vekemans, Herlinda, Appelblauwzeegroen, Uitg.Poëziecentrum, Gent, 2022, blz. 41)

Ook de wetenschappers Janssen en Mees hebben oog voor de kansen tot heling die in de zee aanwezig zijn. Ze nemen er in hun boek De onbekende zee (uitg.Academia Press, 2023) een heel hoofdstuk voor om de therapeutische kansen die de zee biedt te beschrijven.