Het geciteerde citaat (22)

(en, Bart De Wever, die achterdeur van jou, kent zij wel beide kanten???)

Het geciteerde citaat (21)

Kunstenfestival Watou : poëzie zonder woorden (3)

(installatie van Stanislas Lahaut in de Douviehoeve)

(installatie van Giuseppe Licari in de Douviehoeve)

Het geciteerde citaat (20)

Injectie tegen verzuring-01

Ondanks de sfeermakerij door bepaalde politici heeft Vluchtelingenwerk Vlaanderen al 220.000 euro ontvangen aan giften. Dat is maar een van de vele ngo's die actief zijn om de vluchtelingen op te vangen.
De Standaard van 22 september citeert directeur Els Keytsman: "Veel bedrijven, maar ook particulieren storten bedragen van 1.000 euro en meer. Die 220.000 euro is voor onze ngo een ongezien bedrag."

Woorden en beelden -5- de poëzie en de wetenschappen

Marc Tritsmans biedt ons in zijn bundel "De stilte van de wereld na ons" vele mooie gedichten aan die ons brengen bij onze eigen lichamelijkheid en eindigheid.
Ons bestaan is er een van moleculen en atomen, zoals de wetenschappers ons doen geloven. De dichter gaat dit gegeven poëtisch hertalen. Hier het derde deel van een gedichtenreeks met als titel : In bruikleen

III
en onverschillig ook de miljoenen chemische
reacties onder onze leden, die voortdurende
ruilhandel waarbij bouwstenen aangevoerd
energie geproduceerd, afval weggesluisd

volmaakt anoniem en inwisselbaar al onze
ribosomen, mitochondriën, enzymen, eiwitten,
hormonen, inhibitoren en neurotransmitters
ten eeuwigen dage onverklaarbaar dat dit

onontwarbare door niemand aangestuurde
kluwen zich zo vaak als een zorgvuldig
geregisseerd leven door deze morsige
wereld lijkt te kunnen bewegen

Wekelijks biedt de krant De Standaard een wetenschapsbladzijde waarin op een toegankelijke manier een stand van zaken bij bepaalde onderzoeken wordt voorgesteld. Soms zijn de foto's daarbij op zich heel poëtisch. Hieronder drie afbeeldingen van recente artikels.

(De Standaard van 27 augustus 2015 :
een beeld genomen door de Hubble-telescoop, genoemd
de vlindernevel en bij fantasieloze astronomen
ook bekend als M2-9;
dit zou een dubbelster zijn die net ontploft is...)

(De Standaard van 17 juli 2015 :
dit zou het beeld zijn van een zogenaamde pentaquark,
bestaande uit twee op-quarks, een neer-quark, een tover-quark
en een anti-tover-quark)

(De Standaard van 12 augustus 2015 ,
als onderschrift bij dit beeld staat :
een melkweg gezien in verschillende golflengstes)

Niet alleen de beelden hebben een zekere poëzie, maar wat ik toch niet van wetenschappelijke artikels zou verwachten, zelfs de terminologie heeft iets bijna-sprookjesachtigs. Want wat te denken van de namen die gegeven worden aan de zes verschillende quarks, de kleinste bouwsteentjes van de materie... Hier komen ze, en niet lachen : de namen van de verschillende quarks zijn : op, neer, vreemd, tover, top, bodem.
Ik hoop dat Tritsmans hiermee aan de slag kan...

Het geciteerde citaat (19)

Delftse boekhandel De omslag

Op 8 september bezocht ik Delft en ontdekte de mooie betere boekhandel "De omslag".
Voor hun raam nodigt deze bank uit tot zitten, lezen, binnenkomen... Met dank aan Ida Gerhardt.

Voor wie de zitplank moeilijk lezen kan, hieronder nog eens het gehele gedicht,
(Verzamelde gedichten, editie 1985, blz. 607)

Onvervreemdbaar

Dit wordt ons niet ontnomen : lezen,
en ademloos het blad omslaan,
ver van de dagelijksheid vandaan.
Die lezen mogen eenzaam wezen.

Zij waren het van kind af aan.

Hen wenkt een wereld waar de groten,
de tijdelozen, voortbestaan.
Tot wie wij kleinen mogen gaan ;
de enigen die ons nooit verstoten.

Reflecties Rotterdam

In de voorbije dagen was ik in Nederland.
De moderne havenstad Rotterdam met zijn vele hedendaagse architectuur (en daarin veel glas)
boden veel reflectie-beeldmateriaal.
Hieronder een eerste greep, foto's genomen in de omgeving van het station Rotterdam Centraal.

Er even tussenuit

Ik ben er even onderuit maar ik ben er terug vanaf 16 september.

Biografie van Ida Gerhardt

Ik heb eind van de jaren 1970 kennis gemaakt met de gedichten van Ida Gerhardt, die vaak omschreven wordt als een neo-klassieke dichter. Haar poëzie boeit mij, ook al kan ik niet altijd de associaties en finesses met verwijzingen naar Latijnse of Griekse klassiekers volgen.
Haar gevoeligheid voor de natuur en het Hollandse land(schap), haar ervaringen als leerkracht en haar prangende gedichten over de moeilijke relatie met haar moeder blijven bij. Het was dan ook met grote belangstelling dat ik de lijvige biografie van Mieke Koenen begon te lezen. De kanjer van 811 blz. (waarvan 170 blz. aantekeningen, noten en registers) kreeg als titel mee : "Dwars tegen de keer. Leven en werk van Ida Gerhardt" (uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep, Amsterdam, 2014).

Voor wie de dichteres beter wil leren kennen is dit werk onmisbaar, ook al vroeg ik mij tijdens het lezen dikwijls af : mag het niet wat minder in detail? of: zou een redacteur dit hoofdstuk niet wat kunnen inkorten zonder de grote essentiële lijnen te verliezen? Mieke Koenen wil elke uitspraak en elk aangegeven feit documenteren en dus heb je een ellenlange lijst met voetnoten. In haar drang naar volledigheid en verifieerbaarheid laat ze soms een steekje vallen, iets waar ik normaal niet zwaar aan til, maar toch: zo meldt ze systematisch dat de monikken van Zundert Benedictijnen zijn terwijl ze trappisten zijn, maar ja, hun trappistenbier was begin vorig jaar nog niet op de markt...
Positief aan deze biografie is wel dat de schrijfster zich vaak kritisch opstelt t.a.v. haar onderwerp en klaar haar mening ventileert. Ida Gerhardt was geen gemakkelijke dame die soms nogal kon doordrammen en zich vaak ten onrechte misbegrepen voelde of benadeeld. Mieke Koenen laat dan ook niet na om haar persoonlijke appreciatie neer te schrijven. Deze biografie is in die zin zeker geen heiligenleven of verheerlijking van de dichteres.
Maar nog interessanter vind ik dat een aantal gedichten van Ida Gerhardt uitvoerig worden besproken en zo voor mij meer tot leven kwamen. Om maar enkele te noemen : 'Studentenkamer' (bundel De ravenveer; 'Tuin van Epicurus' (bundel Het veerhuis);  'Grijze zee' (bundel Het levend monogram); 'De Japanse visser' (bundel De slechtvalk). En hier en daar wordt een vers geciteerd dat uiteindelijk tot nu toe niet gepubliceerd werd : ook dat is mooi meegenomen. Haar poëzie wordt daardoor meer toegankelijk gemaakt, zeker nu de klassieke cultuur en de regels van de klassieke dichtkunst geen gemeengoed meer zijn.

(afbeelding gevonden op internet)

Ida Gerhardt als mens was op bepaalde punten haar tijd vooruit, met name als het gaat over de zorg voor de natuur en als het gaat over een open, niet-discriminerende houding ten aanzien van andersdenkenden of minderheden. In verband met de natuurzorg voel je als lezer in vele gedichten haar liefde en bezorgheid over de natuur, haar oog voor het rivierenlandschap en het leven in en aan de rand van het water. De biografie toont aan dat ze ook een actieve groene dame was die vaak ten strijde trok om bedreigde natuur te beschermen. En als het over discriminatie gaat wil ik enkel een deeltje citeren uit een brief die ze vermoedelijk schreef in augustus 1980 ;
"Discriminatie wordt, vrijwel uitzonderingloos, gekenmerkt door gebrek aan zelfkennis en door een hardnekkige, bijna achterlijke onwil om de eigen motieven te doorzien. (...) Onderzoek u zelf eer ge gaat uitmaken wie gij vindt dat moge toegelaten worden tot de diverse rijtjes en richeltjes die ge u wellicht al reeds voorstelt." (blz. 436)
Deze thema's tonen hoe actueel Ida Gerhardt is.

Woorden en beelden -4

De dichter des vaderlands Charles Ducal is doorgaans heel geëngageerd, zoals ook in het gedicht dat door de Poëziekrant is gepubliceerd in het juli/augustus-nummer van dit jaar (blz.58). De huidige vluchtelingendrama's op de Middellandse Zee klinken manifest door naast de klassieker van de Nederlandse taal over de twee koningskinderen.

Ballade van de zee

Niet de wind, maar een boze mond
doofde de kaars. De koningszoon verdronk.

Wie op hem wachtte werd gek van verdriet
en sprong in zee. Beiden werden een lied.

Is het water te diep, koopt men een plaats
op een boot. De afstand is niet zeer groot.

De levens aan boord, zij wegen zo zwaar
en de boot is licht. Ook brandt er geen kaars.

Aan de overkant is nog een feest aan de gang.
Men eet er de wereld, al eeuwen lang.

Spoelen de lijken aan, vangt men ze op
en wordt stil. Een minuut lang spreekt God.

Daarna blazen monden het fort weer dicht,
voor de poort ligt een oorlogsschip.

De doden in zee, ook zij worden een lied.
Het zingt niet, het huilt.

En toch hoort men het niet.

De onwezenlijke sfeer rond bootvluchtelingen vond ik ook verbeeld in het schilderij "Boot" van Tim Eitel dat prominent te zien was in Muzee dicht bij de ingang tijdens de tentoonstelling "De zee. Hommage aan Jan Hoet" van vorig jaar.

(eigen foto)

In memoriam matris (5)

(eigen foto)

Mijn moeder zou vandaag verjaren, neen ze verjaart vandaag.
Haar eerste verjaardag zonder dat we haar kunnen omhelzen en letterlijk in de bloemen zetten.
Zo'n momenten laten een gemis voelen.

In de biografie van Ida Gerhardt (Dwars tegen de keer, blz. 636) las ik dat tijdens de uitvaart van de dichteres een van haar gedichten werd voorgedragen.
Laat mij dit gedicht hier weergeven, in memoriam matris.





Genesis

Oud worden is het eindelijk vermogen
ver af te zijn van plannen en getallen;
een eindelijke verheldering van ogen
voordat het donker van de nacht gaat vallen.

Het is een opengaan van vergezichten,
een bijna van gehavendheid genezen;
een aan de rand der tijdeloosheid wezen.
Of in de avond gij de zee ziet lichten.

Het is, allengs, een onomstotelijk weten
dat gij vernieuwd zult wezen en herschapen
wanneer men van u schrijven zal : 'ontslapen'.
Wanneer uw naam op aarde is vergeten.

Het geciteerde citaat (18) - bij het begin van het schooljaar