A.jpg)
een onvertaalbaal spel met woorden, een warme wens
(eigen foto, Butte aux Cailles, Parijs, 2011)
woensdag 31 december 2014
voor 2015
een onvertaalbaal spel met woorden, een warme wens
(eigen foto, Butte aux Cailles, Parijs, 2011)
zondag 28 december 2014
reflecties : foto's
Midden december bezochten we de tentoonstelling "Ce tant curieux musée du monde" in het MAC's, Grand Hornu. Laurent Busine van Grand Hornu mocht uit de collecties van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika vele stukken bijeenbrengen om ze te presenteren met voorwerpen/foto's uit de eigen collectie. Hierbij enkele eigen foto's van o.a. een Pende-masker en spreekwoordendeksels.
zaterdag 27 december 2014
Nieuws onder de zon?
De historische roman van Laurent Binet "HhhH Himmlers hersens heten Heydrich" beschrijft de aanslag op rijksprotector Heydrich in Praag op 27 mei 1942: wat is er gebeurd? wie waren de hoofdpersonages? hoe is alles voorbereid? wat waren de reacties op de aanslag? enz...
Eén kleine bijzin in het boek katapulteerde mij naar de Belgische politieke actualiteit.
Binet gaat in op de reacties van de Praagse politiediensten op de aanslag. Hoofd is de commissaris Pannwitz. Ik citeer : " 'Koste wat kost een zondebok' had het devies van het Reich kunnen luiden, en daarom stelt Pannwitz alles in het werk om het er heelhuids af te brengen." (blz.326) En ik las enige dagen geleden hoe de voorzitter van de grootste Vlaamse partij de schuld van het brokkenparcours van de federale regering in de schoenen schuift van de christen-democraten. Het kunnen niet altijd anderstaligen of nieuwe Vlamingen met imagoverlagende winkels zijn die de schuld krijgen, toch? En nu al zegt hij, dat -als de regering zou vallen- het de schuld zal zijn van de CD&V. Nu al, voor er sprake is van een zware crisis of een val van de regering, heeft hij een zondebok aangeduid. Ja, Madame Soleil kan in haar/zijn bol de toekomst lezen. En misschien kan hij dan ook in de kranten van diezelfde 19 december inspiratie opdoen voor een 'inhoudelijke' motivatie t.a.v. de zondebok. Op die dag namelijk lazen we ook hoe Poetin (nog zo iemand die iets met zondebokken heeft) het Westen ervan beschuldigt de Russische beer de tanden uit te trekken en de klauwen bot te maken. Deze beeldspraak kan perfect worden overgezet naar de Vlaamse leeuw... Afwachten nu wanneer en hoe Madame Soleil gelijk zal krijgen/nemen.
Eén kleine bijzin in het boek katapulteerde mij naar de Belgische politieke actualiteit.
Binet gaat in op de reacties van de Praagse politiediensten op de aanslag. Hoofd is de commissaris Pannwitz. Ik citeer : " 'Koste wat kost een zondebok' had het devies van het Reich kunnen luiden, en daarom stelt Pannwitz alles in het werk om het er heelhuids af te brengen." (blz.326) En ik las enige dagen geleden hoe de voorzitter van de grootste Vlaamse partij de schuld van het brokkenparcours van de federale regering in de schoenen schuift van de christen-democraten. Het kunnen niet altijd anderstaligen of nieuwe Vlamingen met imagoverlagende winkels zijn die de schuld krijgen, toch? En nu al zegt hij, dat -als de regering zou vallen- het de schuld zal zijn van de CD&V. Nu al, voor er sprake is van een zware crisis of een val van de regering, heeft hij een zondebok aangeduid. Ja, Madame Soleil kan in haar/zijn bol de toekomst lezen. En misschien kan hij dan ook in de kranten van diezelfde 19 december inspiratie opdoen voor een 'inhoudelijke' motivatie t.a.v. de zondebok. Op die dag namelijk lazen we ook hoe Poetin (nog zo iemand die iets met zondebokken heeft) het Westen ervan beschuldigt de Russische beer de tanden uit te trekken en de klauwen bot te maken. Deze beeldspraak kan perfect worden overgezet naar de Vlaamse leeuw... Afwachten nu wanneer en hoe Madame Soleil gelijk zal krijgen/nemen.
vrijdag 19 december 2014
Butoh dans en gemeenplaatsen
In het Concertgebouw van Brugge was er op 6 december laatst een butoh-dansoptreden, met als titel : Umusua, memories from before History. Het is al de vijfde maal dat ik een butoh-dansvoorstelling heb kunnen meemaken en telkens opnieuw bekoort het mij. De uitgepuurde, meestal zeer trage bewegingen, de witgeschminkte gezichten en torso's, de uitgekiende belichting, de stilte naast de muziek, het sobere decor en het trage verhaal met een filosofische inslag...allemaal ingrediënten die het geheel tot een uniek gebeuren maken.
Na de voorstelling hoorde ik hoe een aantal mensen helemaal niets hadden met wat ze te zien kregen. En dan las ik 's anderendaags in De Standaard een bespreking van een muziek-optreden van Liesa Van der Aa. De recensent Peter Vantyghem eindigt met een bedenking die ik een gemeenplaats zou durven te noemen. Ik citeer letterlijk, maar je kan het gerust overzetten naar een film of een dans of een theaterstuk dat je gezien hebt. "Wie zich liet meedrijven,hoorde een boeiende, transcendente klankwereld. Wie rationeel naar een verhaal en een boodschap zocht, raakte verstrikt in zijn eigen conceptuele premisses. Een interessante, soms frustrerende clash met jezelf."
Maar zoals elke gemeenplaats bevat deze ook een grote kern van waarheid. Wie butoh met zijn westerse hersenen en drang naar ratio bekijkt, geraakt niet verder dan zichzelf en zal dan of in slaap vallen of zich vervelen of zich ergeren, maar hoe dan ook onderweg afhaken. Het vergt een soort ontspannen openheid en inzet om de beelden en hun verhaal te laten insijpelen in je geest en hart.Maar weken later zie je nog het zand naar beneden waaieren, zie je nog het felle rood dat zo contrasteert met de witgekalkte lichamen en je staat nog altijd verbluft over de uiterste lichaams- beheersing van de dansers, zeker in de traagste bewegingen.
 |
| (foto's gevonden op het internet) |
Na de voorstelling hoorde ik hoe een aantal mensen helemaal niets hadden met wat ze te zien kregen. En dan las ik 's anderendaags in De Standaard een bespreking van een muziek-optreden van Liesa Van der Aa. De recensent Peter Vantyghem eindigt met een bedenking die ik een gemeenplaats zou durven te noemen. Ik citeer letterlijk, maar je kan het gerust overzetten naar een film of een dans of een theaterstuk dat je gezien hebt. "Wie zich liet meedrijven,hoorde een boeiende, transcendente klankwereld. Wie rationeel naar een verhaal en een boodschap zocht, raakte verstrikt in zijn eigen conceptuele premisses. Een interessante, soms frustrerende clash met jezelf."
Maar zoals elke gemeenplaats bevat deze ook een grote kern van waarheid. Wie butoh met zijn westerse hersenen en drang naar ratio bekijkt, geraakt niet verder dan zichzelf en zal dan of in slaap vallen of zich vervelen of zich ergeren, maar hoe dan ook onderweg afhaken. Het vergt een soort ontspannen openheid en inzet om de beelden en hun verhaal te laten insijpelen in je geest en hart.Maar weken later zie je nog het zand naar beneden waaieren, zie je nog het felle rood dat zo contrasteert met de witgekalkte lichamen en je staat nog altijd verbluft over de uiterste lichaams- beheersing van de dansers, zeker in de traagste bewegingen.
donderdag 18 december 2014
Het geciteerde citaat 03
"Zonder mijn blauwe ogen had ik nooit die carrière gehad." acteur Paul Newman, geciteerd door Laurent Binet in zijn roman 'HhhH. Himmlers hersens heten Heydrich"; blz.206)
zondag 14 december 2014
Driemaal Rusland in drie weken
In de voorbije maand ben ik driemaal geconfronteerd geworden met Rusland. Het theaterstuk "De broers Karamazov", de opera "Khovanstjina" en de film "Leviathan".
Ik kom op deze producties zeker nog terug. Maar bij het terugdenken aan deze drie artistieke ervaringen zocht ik spontaan naar wat er parallel is in deze drie.
En ik zag onmiddellijk enkele parallelle items in elk van de drie, toch wel heel verschillende voorstellingen. Ze verschillen omdat ze teruggaan op een andere periode van eerste ontstaan, over telkens een ander tijdsgewricht handelen en zich in drie verschillende sociale contexten afspelen. Het zijn natuurlijk ook drie heel verschillende genres met hun eigen wetten en mogelijkheden.
De periode van ontstaan van de opera van Moesorgski en van de roman van Dostojevski is ongeveer gelijklopend, nl. rond 1870 en rond 1880, terwijl de film dit jaar is uitgekomen bij ons.
De opera speelt zich af tijdens de onrustige bestuursperiode van de jonge tsaar Peter de Grote (circa 1682-1689), de roman in de tijd van het schrijven zelf (ca.1880) en de film in de huidige Poetintijd. De sociale context van de opera is de bestuurlijke elite in Moskou en de bewoners van de hoofdstad; het theaterstuk situeert zich in de maatschappelijke middenklasse waarbij vader Karamazov een soort bordeel uitbaat en de film speelt in een provicinciestadje aan de zee, ver van Moskou en beheerst door plaatselijke potentaten.
En toch, er zijn ook heel veel thematische gelijkenissen. Hier de parallellen die mij meest zijn opgevallen.
Deze still uit de trailer van 'Leviathan' toont al een eerste altijd terugkerend gegeven : er vloeien liters wodka. Er wordt gedronken dat het een lieve lust is, én in de opera én in het toneelstuk én in de film. Als toeschouwer-westerling vraag ik me dan soms af : waarom moeten jullie allemaal zo drinken? Is het vluchten in een roes? Is het jezelf moed indrinken, of troost, of vergetelheid, of...?
Een ander gegeven dat in alle drie voorkomt : de opstandigheid tegen het gezag, of minstens toch de pogingen om onder een verstikkende soort vaderfiguur uit te komen. Macht, gezag, de 'vader' of machtsfiguur die ter verantwoording wordt geroepen of wiens positie in vraag wordt gesteld. En dan hoe de 'vader' op slinkse wijze, met afdreigen en ten slotte met bruut geweld zijn machtspositie behoudt.
De orthodoxe kerk komt ook iedere keer terug. Haar positie is wat dubbelzinnig. Ze leunt aan bij de macht en zoekt daar steun en biedt haar steun aan. Maar ook is er een element van kritiek op het systeem of minstens toch afstand nemen van de gezagdragers (de starets Zozima houdt vader Karamazov een spiegel voor; de dorpspope in Leviathan repliceert met holle frasen maar we zien ook zijn onzekerheid en armoede; de oudgelovigen in de opera besluiten uiteindelijk tot een groepszelfmoord als protestkeuze). De kerkelijke overheden steunen de machtshebbers maar vele gewone gelovigen trekken zich terug in een individuele devotie buiten de corrupte gang van het dagelijkse leven.
En wat ook telkens terugkomt : de strijd binnen de Russische cultuur tussen de slavofielen en de europeesgezinden. Een gegeven dat blijkbaar als een rode draad loopt doorheen de geschiedenis van Rusland van voor Peter de Grote tot op vandaag. Wat is het echte Rusland: een gesloten samenleving die waakt over zijn Slavische ziel of een open maatschappij die zich door het Westen laat beïnvloeden?
Boeiend, en deze cocktail van gegevens zullen in onze dagen ook onze samenleving mee bepalen want de Russische reacties op de veranderende globaliserend wereld hebben invloed op ons dagelijks leven, zoals we al merken in de afzet van tuinbouwproducten, in het niet meer invoeren van aardolie, in de escalatie van militaire afschrikking, enz...
Met deze opsomming ga ik misschien wat kort door de bocht, maar ik probeer slechts enkele hoofdlijnen naar voor te halen.
Ik kom op deze producties zeker nog terug. Maar bij het terugdenken aan deze drie artistieke ervaringen zocht ik spontaan naar wat er parallel is in deze drie.
En ik zag onmiddellijk enkele parallelle items in elk van de drie, toch wel heel verschillende voorstellingen. Ze verschillen omdat ze teruggaan op een andere periode van eerste ontstaan, over telkens een ander tijdsgewricht handelen en zich in drie verschillende sociale contexten afspelen. Het zijn natuurlijk ook drie heel verschillende genres met hun eigen wetten en mogelijkheden.
De periode van ontstaan van de opera van Moesorgski en van de roman van Dostojevski is ongeveer gelijklopend, nl. rond 1870 en rond 1880, terwijl de film dit jaar is uitgekomen bij ons.
De opera speelt zich af tijdens de onrustige bestuursperiode van de jonge tsaar Peter de Grote (circa 1682-1689), de roman in de tijd van het schrijven zelf (ca.1880) en de film in de huidige Poetintijd. De sociale context van de opera is de bestuurlijke elite in Moskou en de bewoners van de hoofdstad; het theaterstuk situeert zich in de maatschappelijke middenklasse waarbij vader Karamazov een soort bordeel uitbaat en de film speelt in een provicinciestadje aan de zee, ver van Moskou en beheerst door plaatselijke potentaten.
En toch, er zijn ook heel veel thematische gelijkenissen. Hier de parallellen die mij meest zijn opgevallen.
Een ander gegeven dat in alle drie voorkomt : de opstandigheid tegen het gezag, of minstens toch de pogingen om onder een verstikkende soort vaderfiguur uit te komen. Macht, gezag, de 'vader' of machtsfiguur die ter verantwoording wordt geroepen of wiens positie in vraag wordt gesteld. En dan hoe de 'vader' op slinkse wijze, met afdreigen en ten slotte met bruut geweld zijn machtspositie behoudt.
De orthodoxe kerk komt ook iedere keer terug. Haar positie is wat dubbelzinnig. Ze leunt aan bij de macht en zoekt daar steun en biedt haar steun aan. Maar ook is er een element van kritiek op het systeem of minstens toch afstand nemen van de gezagdragers (de starets Zozima houdt vader Karamazov een spiegel voor; de dorpspope in Leviathan repliceert met holle frasen maar we zien ook zijn onzekerheid en armoede; de oudgelovigen in de opera besluiten uiteindelijk tot een groepszelfmoord als protestkeuze). De kerkelijke overheden steunen de machtshebbers maar vele gewone gelovigen trekken zich terug in een individuele devotie buiten de corrupte gang van het dagelijkse leven.
En wat ook telkens terugkomt : de strijd binnen de Russische cultuur tussen de slavofielen en de europeesgezinden. Een gegeven dat blijkbaar als een rode draad loopt doorheen de geschiedenis van Rusland van voor Peter de Grote tot op vandaag. Wat is het echte Rusland: een gesloten samenleving die waakt over zijn Slavische ziel of een open maatschappij die zich door het Westen laat beïnvloeden?
Boeiend, en deze cocktail van gegevens zullen in onze dagen ook onze samenleving mee bepalen want de Russische reacties op de veranderende globaliserend wereld hebben invloed op ons dagelijks leven, zoals we al merken in de afzet van tuinbouwproducten, in het niet meer invoeren van aardolie, in de escalatie van militaire afschrikking, enz...
Met deze opsomming ga ik misschien wat kort door de bocht, maar ik probeer slechts enkele hoofdlijnen naar voor te halen.
maandag 8 december 2014
Reflecties woord
"Beste vriend, zie je niet
dat alles wat we zien
slechts een weerkaatsing is, alleen schaduw
van wat het oog niet kan zien."
(Vladimir Soloviev, 1892)
Tekst gelezen tijdens de tentoonstelling "De Grote Verandering. Revoluties in de Russische schilderkunst 1895-1917, in Bonnefantenmuseum Maastricht in 2013.
dat alles wat we zien
slechts een weerkaatsing is, alleen schaduw
van wat het oog niet kan zien."
(Vladimir Soloviev, 1892)
Tekst gelezen tijdens de tentoonstelling "De Grote Verandering. Revoluties in de Russische schilderkunst 1895-1917, in Bonnefantenmuseum Maastricht in 2013.
zondag 7 december 2014
Het geciteerde citaat 02
"De macht van de overheid berust op dwang, en dwang kan niets uitrichten met betrekking tot het innerlijk geloof." (John Locke, 1632-1704) geciteerd door Rik Torfs in zijn wekelijkse column in de krant De Standaard, 01/12/2014.
vrijdag 5 december 2014
Identiteit : twee maal in even zoveel dagen.
De regisseur zou zijn film zelf hebben omschreven als een sprookje, maar ook als een melodrama en een komedie. Waarover gaat het? De hartsvriendin van Claire (Anaïs Demaistier) overlijdt en laat een man David (Romain Duris) na en een klein dochtertje. Claire zal in David een nieuwe hartsvriendin vinden, want ze ontdekt -eerst tot haar eigen verbijstering- dat David zich graag verkleedt als vrouw. Met Claire doet hij nu zijn eerste stappen buitenshuis als vrouw. Dit levert bij momenten ontroerende, komische en spannende scenes op, waarbij David zich als travestiet durft te 'outen' in zijn familie en vriendenkring.
Een mooie film over identiteit en hoe mensen worstelen met wie ze zijn en of ze een leven kunnen ontvouwen vanuit hun eigen zelfverstaan, ook als dit maatschappelijk niet zo evident is. De filmrecensent van De Standaard besluit zijn recensie :"-en wij hebben ons geamuseerd. Maar gechoqueerd? Sorry François, in 2014 moet je daarvoor vroeger opstaan."
Dat weet ik nog niet zo...
De avond daarna bekeken we de opname van de uitzending van het praatprogramma "Alleen Elvis blijft bestaan" waarin Thomas Vanderveken anderhalfuur sprak met professor Petra De Sutter. Een beklijvende uitzending, opnieuw over identiteit en dat het niet altijd zo gemakkelijk is om te kunnen en durven leven vanuit het eigen zelfverstaan. Met een dankbare bewondering volgde ik het verhaal van Petra De Sutter doordat zij zich zo kwetsbaar opstelde. Enerzijds is er haar persoonlijke verhaal als transgender : hoe ze zich in een jongenslichaam vrouw voelde en na een lang en vaak heel eenzaam proces liet 'ombouwen' tot vrouw. Anderzijds is er haar overtuiging als wetenschapper dat de positieve wetenschappelijke benadering geen antwoord biedt op de zingevingsvragen; zij vindt haar antwoorden in het boeddhisme.
Als Petra De Sutter vertelde hoe zij er twintig jaar heeft over gedaan vooraleer ze haar identiteitsvragen deelde met iemand anders, dan dacht ik hoe ikzelf ook ruim 18 jaar nodig had om mijn vragen over mijn identiteit als homo bespreekbaar te krijgen met slechts enkele personen die ik durfde te vertrouwen. Het is niet omdat een bepaalde groep, die in de media de toon zet, geen problemen maakt bij de veelsoortige vormen van seksuele identiteiten, dat dit ook bij de meeste mensen aanvaard wordt en gemeengoed is. Als mijn man of ik ons 'outen' als een getrouwd mannenkoppel, zien we nog altijd vaak verwarring, ongemak en een zekere angstige onrust bij mensen die zo met ons worden geconfronteerd. En dan denk ik aan die honderden jonge mensen die zoekend zijn naar hun seksuele identiteit en ook een periode beleven van eenzaamheid, onrust en vrees voor afwijzing (zoals Petra De Sutter op een kiese manier naar verwees, en die voor mijn man en mij zo heel herkenbaar zijn). En nu wil de regering besparen op de inzet van de jongerenwerking van de holebivereniging Sanseveria die in scholen de jongeren voorligt over holebi-zijn. Steven De Foer van De Standaard is niet gechoqueerd, maar hij leeft ook in zijn mediaplaneet, soms ver weg van wat mensen bezig houdt, vrees ik.
maandag 1 december 2014
het geciteerde citaat 01
"Waar men alles enkel aan zijn geldwaarde afmeet, daar bestaat geen gerechtigheid en geen sociale welvaart. Tenzij een maatschappij waarin het beste aan de slechtsten toebehoort en waar het publieke fortuin ten prooi valt aan genotzuchtige individuen, terwijl de grote massa verteerd wordt door miserie." (citaat Thomas More 1516, geciteerd door Jordi Savall, musicus en bezieler van Hespèrion XXI en La Capella Reial de Catalunya, krant De Standaard 12 november 2014)
Abonneren op:
Posts (Atom)