Breda Theatre of Dreams - 10e fotofestival -1-

 Voor de corona heb ik voor het eerst het BredaPhoto Festival ontdekt. Ik was verrast over het rijke en veelzijdige aanbod dat over meerdere locaties in de stad Breda is verspreid. Na de covid-jaren bleek dit jaar dat Festival springlevend en nog altijd heel actief. De mens en zijn dromen, dat was het uitgangspunt dit jaar, de 10e editie nu sedert 2003.

In dit en enkele volgende berichten wil ik je laten kennismaken met enkele aspecten van het "Theatre of dreams" dat nog te zien is tot 23 oktober. Voor wie van mooie dingen houdt, wie de veelkleurigheid en de veelzijdigheid van de mens wil verkennen en/of wie een gezellig stadje op een andere manier wil leren kennen: het loont de moeite.

Dit festival toont dromen van allerlei slag en soort. Zainab is in 1998 in Kasjmir geboren en haar hele leven is getekend door de oorlogssituatie die al duurt sedert 1948. India bezet het gebied en weigert een door de UN opgedragen volksraadpleging over het statuut van dit gebied te organiseren. Militaire belegeringen, stroomonderbrekingen en andere 'pesterijen' en gedwongen isolatie van de buitenwereld maken het dagelijkse leven heel moeilijk. Via foto's over haar dagelijkse leven en met vrienden en familie en via korte teksten probeert deze jonge vrouw haar droom voor een vrijer leven vast te houden. De reeks foto's van Zainab kreeg de poëtische titel mee: "The Weight of Snow On Her Chest".

(eigen foto's - Zainab)

Biënnale van de schilderkunst 8ste editie -6-

 Deze laatste beschouwing over de Biënnale van de Schilderkunst is tegelijk een overdenking bij de vele tentoonstellingen die ik in de voorbije maanden zag waarin de curator een presentatie maakt met een sterk activistische inslag. Ik bedoel ermee dat wat getoond wordt een boodschap moet versterken tegen het westerse, mannelijke, blanke, liberale kunstbeleid. In verschillende toonaarden wordt dan uitgelegd hoe eenzijdig onze kunstervaring is en hoe weinig oog er is voor andere verhalen (van vrouwen, anders validen, niet-hetero-mannen, niet-witte mensen,...). Het uitleggerige in zo'n exposities vermoeid me zo want ik word behandeld als een klein, stout kind dat moet bij de les gehouden worden. Het verwijt van niet-emancipatorisch benadering aan het adres van de blanke, westerse enz... belet niet dat de bezoeker op een even on-emancipatorische manier wordt behandeld. 

Enige uitleg, zeker als er geen titels zijn of het een abstract werk betreft, kan verhelderend zijn. Zoals in het Museum Dhondt Dhaenens waar bij werken 'Untitled' van de in Rwanda geboren Francis Offman (°1987) de kijker meekrijgt dat de donker bruine delen geschilderd zijn met een pigment dat de schilder zelf maakte uit koffie. Koffie is nu net een product waarmee de vroegere kolonisatoren Duitsland (tot en met WOI) en België daarna grote winsten konden maken.

(eigen foto - Francis Offman)

Bij de abstracte werken van de in Vietnam geboren Anh Trân (°1989) lees ik dan allerlei over on/zichtbaarheid en haar insider-outsider status, maar die uitleg doen mij niet méér zien dan ik al zie: een heftig en krachtig geschilderd werk vol spanning en onrust. Het werk heeft in zich alles om een toeschouwer die zich openstelt ook te raken en te beroeren. Daarom in de eerste plaats bezoek ik ook kunstexposities. 

(eigen foto
Anh Trân : The world thunderstruck (de wereld is verbijsterd) )

Kunst werd én wordt gebruikt voor het vertellen van verhalen allerhande en dat zal zo wel blijven, denk ik. Maar als het verhaal een dwingende eenzijdige boodschap wordt die de visuele (auditieve, ...) ervaring moet overheersen, vraag ik de kunstenaar: heb je dan zo weinig vertrouwen in wat je hebt gemaakt? Is je kunst dan nog wel een kunde?

Biënnale van de schilderkunst 8ste editie -5-

 De drie locaties waar de biënnale van de schilderkunst doorgaan hebben elk een eigen gezicht, een eigen 'politiek' en een eigen accent. Het dichtst aansluitend bij de hedendaagse kunsten is het Museum Dhondt-Dhaenens in St.Martens Latem. De insteek die de curatoren voor MDD maakten toont deze actualiteit duidelijk: The 't' is Silent.

 De wat cryptische titel roept vragen op: over welke stille 't' gaat het? De 't' in het woord 'painting' moet zwijgen, dan hou je 'paining' over, schilderen met en over pijn. En het gaat over kolonisatie en dekolonisatie van het kunstgebeuren volgens het toelichtingsbord bij de ingang van het museum. In de aparte toelichtingen bij de werken werd altijd weer zéér expliciet de link gemaakt naar (de)kolonisatie.

Ikzelf heb genoten ondanks het belerende vingertje. Een werk als 'Rapture' (vervoering / verrukking) van de Keniaanse kunstenares Chemu Ng'ok (°1989) voert de kijker mee voorbij wat hij ziet.

(Chemu Ng'ok : Rapture - eigen foto)

En het werk van de Somalische Hamishi Farah (°1991) spreekt voor zich, en mocht je als toeschouwer twijfelen, de titel is ook overduidelijk : Ostentatio vulnerum (het tonen van de wonden).

(eigen foto)

Herfst-tijd

 De herfst is weer begonnen. 

De dagen worden voelbaar korter en zichtbaar kouder.

Tijd verloopt minder uitbundig en minder uitwendig.

Dichters en schilders tonen ons de weg

 naar meer in dit minder.

TIJD

Ik heb een oude klok vol tijd,

vol tijd die is geweest.

Die tijd, die ben ik kwijt,

die is voorgoed voorbij.

O nee! Die is voorgoed van mij.

Want die heb ik beleefd.

(Sjoerd Kuyper, Het heelal van jouw hart. Uitg. Hoogland & Van Klaveren, 2020, blz. 93)

(schilderij Tinus Vermeersch - eigen foto 2018)

Biënnale van de schilderkunst 8ste editie -4-

 Ik blijf nog even in het mudel in Deinze want naast Jos Verdegem was ik ook bijzonder geboeid én geraakt door het werk van een tot nu toe totaal onbekende Poolse kunstenaar, Marcin Dudek (°1979). Na een woelige jeugd tussen voetbalhooligans ontdekt hij zijn weg naar en in de beeldende kunst. Hij woont en werkt sedert 2011 in Brussel. 

De werken die in het mudel te zien zijn tonen heftige kleuren en geven van ver de indruk in enkele krachtige vegen te zijn opgezet. Alle werken hebben ook eenzelfde titel : passage. Een doortocht van ? naar ?, niets blijvend? Of getuigen ze van de passage van de artiest doorheen moeilijke tijden of gebeurtenissen? Of willen ze tonen hoe onze tijd een tijd van passage en doortocht is?  Hoe dan ook, mij grepen ze heel sterk aan. 

(Marcin Dudek : Passage - eigen foto)

De werken begon ik van dichterbij te bekijken en mijn verbazing was groot hoe minutieus, doordacht en geduldig zo'n werk van 200 x 155 cm. is opgebouwd. Dan steeg mijn verwondering en ontzag voor deze wel bijzondere artiest. Hij verdient zijn plaats ten volle in deze mudel-biënnale over eyeopeners en gamechangers.

(Marcin Dudek : Passage detail - eigen foto)

 

Biënnale van de schilderkunst 8ste editie - 3 -

In vorige berichten (8 en 10 september) heb ik al iets verteld over de 8ste editie van de biënnale van de schilderkunst in de Leiestreek musea. In het museum in Deinze (mudel) zochten curatoren Wim Lammertijn en Willem Elias hoe de schilderijen van de collectie mudel allerlei schilders direct of indirect hebben beïnvloed. De titel waarrond ze de expo opgebouwd hebben zegt al iets : gamechangers & eyeopeners. Werken die nieuwe sporen leggen en/of die de ogen openen voor nieuwe facetten. 

Er was voor mij in de eerste plaats de ontmoeting met JosVerdegem (1897-1957). Ik wist dat hij tijdens Wereldoorlog I achter het Belgische front had geschilderd, maar de werken die hier van onder het stof werden gehaald spraken aan. Een schilder die zijn métier kende en die ook iets wilde zeggen. 

(Grand Café - foto: Marc Deconinck)

(Ruïne te Lo 1916 - eigen foto)

 

Carnavalet Parijs

 Het museum Carnavalet midden de marais (4e arrondissement) vertelt de geschiedenis van de stad Parijs. Het museum was meerdere jaren dicht wegens een grondige herinrichting. Sedert enige tijd is het terug open en het loont zeer de moeite om dit te bezoeken. Het is bovendien gratis...

Extra trappen en liften moeten het de bezoeker gemakkelijker maken om te dwalen doorheen de geschiedenis van Parijs. Hier enkele foto's van een bezoek en aangename herontdekking.

(een van de insignes die in de inkom van het museum 
de bezoeker moeten helpen in de gepaste sfeer te komen - eigen foto)

(nieuwe trap stijlvol ingewerkt in het bestaande gebouw -
de pijl op de grond moet de bezoeker helpen de weg niet kwijt te raken-
eigen foto)

(deel van een keramieken vaas gemaakt bij gelegenheid van
de Olympische Spelen in Parijs in 1924 - eigen foto)

La Samaritaine Parijs augustus 2022

 

(eigen foto's 27 augustus 2022)

De jeugd van tegenwoordig - 2 -

 De jonge getalenteerde dichter Yannick Dangre heeft in Het Liegend Konijn (2022/1) een reeks boeiende gedichten geschreven over 'jong zijn anno nu'(zie ook bericht van 16 augustus).  Boeiend zijn de verzen én inhoudelijk én poëticaal. De complexiteit van het leven van tieners en twintigers wordt in deze gelaagde gedichten heel treffend getoond. Tegelijk zorgt het taalgebruik voor een extra spanning met klankrijmen, enjambementen, verwachtingen opbouwen die dan omgeleid worden naar een verrassend andere zienswijze... En wie wat bezig is met literatuur ontdekt ook knipogen naar andere auteurs, zoals in de overkoepelende titel van de reeks "Bonjour Tristesse". De auteur verwijst hier duidelijk naar de roman van Françoise Sagan die ook de moeilijke zoektocht naar haar eigen plaats van het 17-jarige hoofdpersonage Cécile beschrijft. 

Hier een vers dat subtiel aanklaagt hoe de jongeren nu als het ware worden ingepalmd door de volwassencultuur met o.a. bijvoorbeeld man-caves, jeugdadoratie in mode en volwassenen die eeuwig jong willen blijven, e.a. Jong zijn en zich niet kunnen afzetten tegen de volwassenen omdat die o zo begrijpend zijn...lastig toch?

JEUNESSE DORÉE

(eigen foto)

Er wordt ons gezegd dat we vaart

moeten maken, ons terstond uit die on-

volprezen lichamen moeten haasten

omdat het toch geen zin heeft : onze jeugd

is allang van iedereen.

Wij zijn niet meer de enigen

die in grote jongenskamers slapen,

online een inventaris van ons verdriet maken,

die onze onvolmaaktheden elke avond optellen

tot onszelf. Wij zijn niet meer beter geschikt

voor vergeving.

Dus blijven we maar binnen, zoekend

naar een gloednieuw klaaglied, naar zere tenen

die niet bezet zijn, naar de laatste groeipijn

die nog voor het grijpen ligt.

Van scherm tot scherm razen wij door de mens,

vermoedend dat iedereen hetzelfde mist:

een heilzame dosis onbegrip.

(uit: Het liegend konijn, 2022/1, blz. 43)

Biënnale van de schilderkunst 8ste editie -2-

 Zoals gezegd in een vorig bericht kan je tot 2 oktober naar de biënnale van de schilderkunst. 

Het Raveelmuseum zocht aansluiting bij de ingesteldheid van Raveel zelf, die grenzen verlegde door zijn installaties waarin hij zijn schilderijen integreerde en zo het schilderoppervlak uitbreidde met vogelkooien, houten latten, kippengaas, enz... Zijn speelse geest wordt best verwoord in de titel die dit luik van de biënnale meekreeg: "Scribble, dabble, splatter, smear".

Hier een zaalzicht met aan de muur Pjeero Roobjee met een 'zelfportret' uit 1968 Roobjee verschijnt als Faye Dunaway zodat hij meer en meer op de Prinses van Eboni lijkt.

En daarvoor staat een installatie van Patrick Van Caeckenbergh uit de jaren 1986-1988 : The Grave.

Een ouder werk, 1934, van een schilder die ik altijd al graag zie én omwille van zijn werkwijze én omwille van zijn onderwerpen, past bij Raveel die in zijn werk vaak ook een relativerende toon weet te treffen. Het moet allemaal niet zo hoogdravend zijn... Edgard Tytgat en zijn doek Ministrieel bezoek.

(eigen foto's 16/08)

 

Biënnale van de schilderkunst 8ste editie -1-

 Nog tot en met 2 oktober kan je in drie musea in de Leiestreek de achtste biënnale van de schilderkunst bezoeken. Altijd weer een ontdekkingstocht doorheen de schilderkunst in al zijn facetten. De drie locaties blijven Museum Dhondt-Dhaenens, Museum van Deinze en de Leiestreek(mudel) en Raveelmuseum.

Deze editie is bijzonder omdat er géén overkoepelend thema is, maar elk museum met een eigen curator aansluiting zocht bij de eigen collectie van het huis én de eigen 'filosofie'. Zo ademt elke locatie nog meer dan bij vorige edities een aparte sfeer. 

Hier een voorproefje... reflecties in het mudel.

'eigen foto's 16 augustus 2022)

Documenta 15 ... en nu?

 Na deze bijzondere 15e editie van Documenta ben ik heel benieuwd welke lijnen het organisatiebureau zal uitzetten voor de volgende editie én wie ze als curator zullen aanspreken. Deze editie is een uiterst actuele editie met thema's als identiteit, klimaat, emancipatie van minderheden zoals zwarte mensen in niet-Afrikaanse landen en vrouwen en lbgt+, dekolonisatie in gedachten én in economisch-politiek opzicht...

Ze toonde ook hoe het begrip 'kunst' een veelkleurige en veelvormige invulling krijgt afhankelijk van zovele verschillende factoren. En ze toonde dat kunst niet alleen een kwestie is van individuen met een talent.

Wat moet en kan Documenta 16 dan worden? Welke keuzes zullen worden gemaakt? Tijdens deze Documenta 15 bezocht ik in de Neue Galerie de mooie overzichtstentoonstelling over de voorbije Documenta-edities en over het artistieke oeuvre van Arnold Bode. 

(eigen foto)

De oorspronkelijke ambitie van Arnold Bode (1900-1977) was vooral de kunst tonen die door de nazi's als Entartete Kunst was verboden. Vandaar verschoof de ambitie naar het tonen van een stand van zaken van de hedendaagse kunsten, eerst vooral vanuit de 'Westerse' kunstscene, maar later kwam de hele wereld in het vizier. Bij het geschiedenisoverzicht over Documenta werd de editie gecureerd door Jan Hoet (IX in 1992) bijzonder genoemd omdat hij de focus verlegde van de ambitie om vooral een overzicht te bieden naar het verhaal dat kunst wil brengen om bezoekers te raken. Het accent kwam meer op het subjectieve tegenover daarvoor het vooral lag op een meer objectieve benadering.

De expo over de schilder Arnold Bode was ook een boeiende ontdekking van iemand die gevoelig was voor alle kunsttendensen  van zijn tijd. Zo zijn er werken te zien die gaan van heel realistisch en academisch via expressionistisch werken tot abstracte doeken. 

(eigen foto - Arnold Bode : Wald)

Hoe zal Documenta zichzelf heruitvinden in een volgende editie? Benieuwd.

Documenta 15 ... een aanzet tot nadenken

 Alle Documenta-edities die ik tot hier toe zag hadden het wel, maar deze 15e heeft het extra: uiteenzettingen over de plaats van de kunst in de huidige samenleving. Documenta 15 wil dat we nadenken over wat we zien, hoe we leven, hoe we leven en kunst beleven.

Er zijn daarom her en der verspreid rustpunten ingericht, dit zijn min of meer afgesloten ruimtes met een bank waar je even alle indrukken kunt laten bezinken, iets kan nalezen, even tot rust kan komen.

(eigen foto)

Maar de curatoren van ruangrupa zijn in hun dagelijkse werking volop bezig met scholing. Hun initiatief in Jakarta (Indonesië) runt een opleidingscentrum met de naam "Gudskul". Daarom is de centrale rotonde in het Fredericianum  volgehangen met vragen en quotes over onderwijs. Als bezoeker kan je er niet naast kijken.

Een belangrijke en terechte vraag die de curatoren stellen is als het ware de rode draad doorheen de gehele Documenta 15 : waar is in de dominante onderwijsverhalen de vrouw, de gekleurde medemens, de inheemse bevolkingen, de queer-gemeenschap, de natuur?

Documenta wil dat we na-denken. Het woord zegt het zelf: we overdenken iets nadat het is gebeurd. Na de kolonisatie, het racisme, de ongelijkheid, de natuurvernietiging denken we: wat is er gebeurd? wat kunnen we nog doen? hoe kunnen we iets aanpakken of doen keren? In die zin wil Documenta ons laten herdenken : her-denken, opnieuw denken over gender en natuur, over kleur en ongelijkheid. 

Daarom dus veel quotes en slogans overal in Kassel. De vraag blijft bij mij en vele bezoekers of dit onder de paraplu van 'kunst' thuishoort. Of moet er een cursus filosofie en historiografie opgemaakt worden?

Documenta 15 ... een aanzet tot bewaren

 In deze bijzondere editie van Documenta in Kassel staat niet de individuele kunstenaar centraal, maar de kunstencollectieven en de samenwerkingsverbanden waarbinnen kunst een actieve/activistische plaats krijgt. 

Wat ik mij ook herinner van deze Documenta 15 zijn de vele aanwezige groepen en projecten die bezig zijn met het archiveren van voor hen belangrijke data. De naam van sommige groepen spreekt al voor zich : Archives des luttes des femmes en Algerie, Asia Art Archive of The Black Archives. Elk van deze (en nog andere) projecten hebben hun eigen redenen om gegevens te verzamelen, bij te houden en te ordenen. Vele groepen willen hun eigen geschiedenis van onderdrukt zijn documenteren omdat deze in de mainstream Westerse blanke geschiedschrijving niet of onvoldoende aan bod komt. Groepen willen hun lokale pre-koloniale geschiedenis bewaren en de koloniale periode documenteren vanuit hun eigen gemeenschap. Soms wil men ook uitdrukkelijk data bijeenbrengen in functie van een doel, zoals het Instituto de Artivismo Hannah Arendt (INSTAR)in Havana (Cuba) dat ijvert voor vrijheid van meningsuiting.  Je kan zeggen dat deze vele vormen van archivering in functie staan van (het zoeken en/of bevestigen van) een eigen identiteit.

(eigen foto - INSTAR - Documentahalle)

Meestal is deze archivering een kwestie van data verzamelen en bijhorende objecten en geschriften bijeen te zoeken. Ze ontwikkelen dan vaak een bibliotheek als de Keleketla!Library in Johannesburg (Zuid-Afrika). Zo zijn er op meerdere locaties in Kassel een soort archief/bibliotheek ruimtes ingericht met een aantal rekken mappen, objecten en boeken.  Maar een enkele keer krijgt deze archivering ook een meer kunstzinnige uitwerking zoals bijvoorbeeld in en rond de St. Kunegundiskerk. Het Haïtiaanse Atis Rezistans dat werkt in de wijk 'Grand Rue' in Port-au-Prince vanuit de Creoolse gemeenschap vermengt voodoo en christelijke en socialistische beelden tot een eigen geheel dat de eigen geschiedenis verbeeldt. Zo zie je hoe een arme gemeenschap met een geschiedenis van onderdrukking toch altijd weer de veerkracht vindt om verder te gaan.  Een boeiend geheel dat op meerdere niveaus kan worden bekeken en gelezen.  

(eigen foto - St.Kunegundiskerk - Atis Rezistans)