9 november 1938: Kristalnacht

(een joodse winkel in Berlijn vernield tijdens de Kristallnacht)

De Kristalnacht of ook soms genoemd de nacht van het gebroken glas was door de nazi's georganiseerd in de nacht van 9 op 10 november 1938, nu tachtig jaar geleden, tegen de joodse gemeenschap in Duitsland. Synagoges werden in brand gestoken en vernield, winkels van joodse mensen werden geplunderd en vernield, joodse begraafplaatsen en scholen en bedrijven werden aangevallen en in brand gestoken, honderden joden werden vermoord. De brandweer kreeg verbod om de vele branden te blussen die nacht.
Een nieuwe drempel in het groeiende anti-semitisme werd genomen. Deze droeve nacht moet herinnerd blijven en we moeten ons blijvend afvragen hoe (in)tolerant we zijn voor discriminatie en stigmatisering van bepaalde maatschappelijke groepen.
De urgentie is sedert de aanslag in Pittsburgh, denk ik toch, zonneklaar.
De dichter Michel van der Plas was 11 jaar toen de kristalnacht plaats had. In 1991 publiceerde hij een bundel met als titel "Vaderland" waarin hij -meer dan vijftig jaar later !- onder andere onderstaand gedicht plaatst over die kristalnacht. De jonge Michel wil enthousiast iets voorlezen aan zijn vader, maar hij merkt dat vader in beslag genomen wordt door onheilspellend nieuws in de krant.

1938

Ik wil je iets voorlezen uit Dirk Trom.
Maar jij, over je avondblad gebogen,
slaat juist bezorgd een eigen bladzij om.
Je lijkt opeens veranderd; ingetogen.

Als ik met Flipse op de proppen kom,
zou dat goed fout zijn, zie ik aan je ogen.
Dus houd ik me, net zoals jij, maar stom.
Ik zie nog net Brand staan en Synagogen.

Er is een wereld waarin vaders zwijgen
en buigen voor een sterker, vreemd gezag,
en waar ik nog niet hoor. Er komt een dag
waar kranten lamp en kamer in bedreigen
en mensen buiten lange messen krijgen,
en waar een veldwachter niets meer vermag.

(uit: Michel van der Plas, De oevers bekennen kleur,Tielt, 1991, blz. 367)