Bruegel wordt cineast... : A Pigeon sat on a Branch reflecting on Existence.

Voor wie de film niet heeft gezien : deze Zweedse film bestaat uit meer dan dertig losstaande sketches die allen zijn opgenomen in vale tinten. Het zijn tableaux vivants die altijd iets absurds in zich hebben (vb. leger van 18e eeuwse koning Karel valt een hedendaags café binnen en nadat alle vrouwen op bevel van de koning buitengezet zijn begint hij te flirten met een blonde jongen die aan de bar zit; vb. zwarten worden een grote rollende ton ingejaagd door blanke kolonialen om de ton draaiende te houden; vb. in een café begint iedereen mee te zingen met de manke dienster Lotte...). Voor de titel van zijn film verwijst de regisseur uitdrukkelijk naar een schilderij van Bruegel, nl. Jagers in de sneeuw, waar je prominent enkele vogels op de takken van een kale boom ziet zitten.


Marijnissen typeert Bruegel in zijn standaardwerk  over deze bijzondere schilder(1988, blz. 403)   als iemand die graag een hoog gelegen uitkijkpost opzoekt om dan de wereld die hij ziet in beeld te brengen. Hij zegt hierbij : "We vergelijken zijn betoog graag met een passage uit Erasmus' Lof der zotheid waar de mensheid, geobserveerd vanop de maan, er uitziet als zwermen vechtende vliegen en vliegjes; ze zoeken elkaar te vangen, ze bestelen elkander, stoeien, maken bokkesprongen, worden geboren, stuiken neer en sterven. Het is door dergelijke passages dat Erasmus na zoveel eeuwen nog steeds genietbaar is. Men noemt het zijn moderniteit. Verbaast hij zich over al het misbaar en de tragedies veroorzaakt door een zo nietig beestje dat bestemd is weldra ten onder te gaan, zijn deernis laat de mens een kans op beterschap. Erasmus en Bruegel zijn nog niet zo modern dat ze de mens onverbiddelijk ontluisteren."

De regisseur Roy Andersson heeft in de grauwheid van zijn film  "A Pigeon sat on a Branch reflecting on Existence"  een ingehoudenheid die de kijker verwart en enige deernis opwekt.Hij observeert zoals Bruegel van buitenaf.  De film is zoals menig schilderij van Bruegel : je kijkt naar vele taferelen of scenes met elk een eigen verhaaltje maar alles in eenzelfde tonaliteit. Een bruegeliaanse filmervaring.

(beide afbeeldingen gevonden op internet)

De cinemazetels zaten comfortabel tijdens de voorstelling en toch zat ik er niet gerust. Na de eerste drie taferelen van deze film waren al enkele doden gevallen en werd er onbeschaamd geruziet over geld en een erfenis terwijl de moeder nog helder is op haar sterfbed. Zoals Marijnissen over Bruegel schreef, zo zag ik het ook bij deze film : kleine mensjes die vechten, stoeien, het leven proberen te overleven. Soms wil ik lachen, soms hoofdschuddend glimlachen, soms wegkijken, soms ongemakkelijk schuiven op de comfortabele cinemazetel...

Zoals de meeste schilderijen van Bruegel brengt de film geen afgerond verhaal van goeden en slechten. Je ziet taferelen, je ziet mensen komen en gaan. Er zijn twee terugkerende gegevens, als het ware twee refreinen die een soort rode draad vormen in de film. Er zijn Sam en Jonathan, de handelsreizigers in feestartikelen, die we zien op verschillende momenten : in een winkel, bij een slechtbetalende klant, in hun kamertje,... En een tweede terugkerende element is een telkens ander personage dat een telefoon opneemt en antwoordt : fijn om te horen dat alles goed met je gaat.
De meeste films bieden een verhaal aan, zoals de meeste romans, met een begin en einde, een lijn die je als lezer/toeschouwer ontdekt. Zoals we ook ons eigen leven en dat van onze directe medemensen willen of proberen te zien als een lijn met een begin en einde en daartussenin een verhaal van evolutie, groei of verval. Deze film haalt die (kinderlijke?) wensdroom onderuit en is ook in die zin confronterend.

En weken na het cinemabezoek zag ik nog bepaalde taferelen die mij bleven boeien omwille van een raadsel, een sfeer van onthutsende menselijkheid, een mengeling van tristesse en absurditeit. Dus een film die echt goed is want onder je huid kruipt.