Son of Saul : actualiteitswaarde?

(afbeelding gevonden op internet)

De film "Son of Saul" maakte niet alleen op mij een diepe indruk, maar blijkbaar ook op meerdere filmjury's. Zo ontving hij onlangs de 'Golden Globe' voor beste niet-Engelstalige film. Het lijkt een film te zijn die op het juiste moment is uitgekomen. Hij heeft een bepaalde waarde en zegging voor onze tijd.
In zijn dankwoord voor de Golden Globe toonde regisseur Laszlo Nemes al iets van de waarde. Hij zei o.a. "De Holocaust is na 70 jaar voor de mensen een abstractie geworden, maar voor mij is het een gelaat, een menselijk gezicht."  Inderdaad, door de cameravoering is het leven in een Nazi-kamp een menselijk gebeuren geworden. Het verhaal van die ene mens, Saul, wordt exemplarisch voor wat de concentratiekampbewoners meemaakten.
Maar voor mij is het ook een uitvergroting van de ontmenselijking die ook wij in onze samenleving beleven. Een verpleegster van een groot ziekenhuis in Antwerpen vertelde hoe ze bij de jaarlijkse medische controle niet meer gevraagd werd naar haar naam, maar enkel naar haar personeelsnummer. Zij was er zwaar door geshockeerd. De dokter van dienst zal die avond misschien ook de som maken van het aantal 'stukken' of 'dossiers' die afgewerkt werden zoals de kampoppassers vroegen aan het Sonderkommando hoeveel 'stukken' al verwerkt waren (ze bedoelden: hoeveel vergaste lijken al geruimd waren...). Mensen op de werkvloer worden nummers, klanten in winkels worden nummers, alleen cijfers ..., waar het menselijke gezicht van geen tel is. En we zijn al zo afgestompt door deze cijfermatige benadering dat we dat zo vanzelfsprekend vinden, want "efficiënter" en normaal.
De benadering van het vluchtelingenvraagstuk wordt ook in de media en bij politici behandeld in eenzelfde cijferlogica. Om beleid te voeren is het wel nodig om het over aantallen te hebben, maar ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat vele politici zich wegsteken achter de cijfers. De ontmenselijking van onze samenleving toont zich ook in een verruwing in de dagdagelijkse omgang. De toenemende klachten over verbale en/of fysieke agressie in het verkeer of op het openbaar vervoer zijn voor mij een van die signalen, alsook de ongemanierde reacties in de sociale media (facebook, twitter...).
Als we geen weerwerk bieden tegen deze kleine ontmenselijking wordt het straks gemakkelijker aanvaard dat er ook op grote schaal groepen mensen benaderd worden als niet-mensen, als dingen zoals het tot in het extreme gebeurd is in de concentratiekampen.
De film "Son of Saul" kan ons hierbij aan het denken zetten.