Woord en beeld -17- Kiefer

In Parijs loopt nog enkele maanden de indrukwekkende dubbeltentoonstelling met werk van de Duitse kunstenaar Anselm Kiefer. Hij is geboren in 1945 en groeide op tussen de ruïnes van Nazi-Duitsland. Als beeldend kunstenaar vroeg hij zich af : hoe is het zover kunnen komen met Duitsland dat een hele natie achter zo'n dubbelzinnige figuur als Hitler liep? En wat is er zo bijzonder aan het Joodse volk dat die geviseerd werden? Wat betekent die zwarte periode voor Duitsland?
Het Centre Pompidou toont een retrospectieve van het beeldend werk van Kiefer, die in zijn beginperiode vooral bezig was via fotografie en schilderkunst. Later kwamen er zijn installaties bij. Het kleurenpalet zie je evolueren in de tentoonstelling. Eerst situeert hij zichzelf terwijl hij de Hitlergroet brengt in allerlei landschappen, dan zie je hoe zijn kleuren bruin, aardekleur en donkergrijs worden om in zijn laatste werken terug meer kleur te brengen met grote/groots bloemenvelden.
Tegelijkertijd is er in de Bibliothèque Nationale de France een thematisch tentoonstelling rond de boeken van Kiefer. Deze boeken bestaan vaak uit lood en zijn soms twee meter groot; sommige loden boeken zijn gestapeld in heuse bibliotheekrekken. Heel indrukwekkend om te zien en heel meeslepend. Als toeschouwer zie je zijn zoektocht naar een antwoord op zijn vragen.

(eigen foto : detail van "Brünhildes Tod", 1976)

Dat de Universiteit Antwerpen hem vereerde met een doctoraat honoris causa is meer dan terecht. Parijs biedt een unieke kans om zich helemaal onder te dompelen in de spirituele, filosofische en artistieke wereld van een van de allergrootste levende kunstenaars.

Deze vaak donkere werken riepen bij mij een gedicht op van Roberto Juarroz, een gedicht dat ook nauw aansluit bij het mentale werk dat Kiefer via zijn kunst wil verbeelden.

Hoe het zwart afschrapen,

de smaak van zwart,

de klank van zwart,

de zwartheid van zwart?

Hoe het zwart raspen,

zijn voedsel, zijn deeg,

totdat de specerij van het wit

in zijn kieren is doorgedrongen?

Hoe het zwart overstromen

met een visie in staat het te belopen

en op zijn bodem iets anders te vinden

dan het spoor van de dood?

Hoe in het zwart andere kleuren vinden,

blauwzwart, roodzwart, liefdezwart, zelfmoordzwart,

of in zijn ingewand eenvoudig verkruimelen

de kleur van het leven van de mens?

(Uit Verticale Poëzie VII, 88, vertaling : Mariolein Sabarte Belacortu

uitgeverij Wagner & Van Santen, 2002)