De overweldigende oorlog van Sam Dillemans

Nog tot midden december is in zijn eigen expositieruimte een geheel van schilderijen te zien van Sam Dillemans (Eggestraat, Antwerpen) rond het thema oorlog. De titel van deze tentoonstelling luidt: Goodbye to all that - Paintings of the Great War.

(eigen foto)

Samen met mijn man die zelf ook schildert, bezocht ik deze expo op 10 maart. Ik was overweldigd. Alle schilderijen en tekeningen tonen telkens en telkens en telkens en telkens opnieuw hoe mensen lijden onder wat andere mensen hen aandoen in de meest rauwe vorm, die van de oorlog. De tonen zijn vooral zwart en wit, ook al is de ondergrond soms een kleurrijk doek. Ik denk dan spontaan: als mensen slechts in zwart of wit kunnen denken, komt er geweld en oorlog van. Respect en aandacht en openheid voor de kleur en de nuance in het samenleven maakt het leven soms ingewikkelder, maar voorkomt oorlog. 
 In de tentoonstelling is er geen rustpunt, doek na doek toont lijden en ontreddering, geweld en vernietiging. In alle werken is de mens aanwezig in zijn kwetsbaarheid en gewond zijn.  Zoals soldaten en gewone burgers in een oorlogsgebied onontkoombaar overweldigd worden door de oorlog (noem zelf maar een land of gebied anno 2018-keuze te over), zo werd ik als toeschouwer ook overweldigd.

Maar met een schilder naar deze tentoonstelling kijken leert ook het vakmanschap beter zien van de kunstenaar Sam Dillemans. Zijn trefzekerheid in figuratie en kleurgebruik ; zijn technische kunnen als tekenaar in tekeningen of  in schetsen met houtskool of verf ; zijn picturale vaardigheid als schilder met penseel, paletmes of de grove borstel: in elk werk zie je telkens weer zijn kunde. Hij kent ook nog eens zijn meesters in de schilderkunst.Sam  Dillemans brengt ook hier hulde aan de schilders die hij bewondert door houdingen, figuren of thema's van hen te verwerken in zijn doeken. Ik zag hoe hij heeft gekeken naar Max Beckmann of naar Goya, om er maar twee te noemen. Je geraakt dan als kijker overweldigd door zijn meesterschap én technisch én in beeldtaal.

(eigen foto)

Deze twee verschillende soorten 'overweldiging' vechten wel met elkaar (we blijven in oorlogstermen spreken). De bewondering voor zijn métier doet kijken naar deze werken als beeldende kunstwerken (hoe doet hij het), maar dan komt de soms verpletterende beleving van wat er afgebeeld wordt (wat zegt hij hier). Voor mij spreekt zijn meesterschap vooral hierin dat hij je als kijker dwingt om niet bij zijn vakmanschap te blijven steken maar altijd weer in het verhaal  binnentrekt.
Allen daarheen zou ik zeggen en laat je maar overweldigen. Ga dat zien om te beseffen hoe elke oorlog ontmenselijkt en om te ervaren dat via de kunst een weg gezocht kan worden om deze ontmenselijking te keren.
Klinkt dit enthousiast? Ja, zeker en vast. Vaut le détour.