Vooruitgang?

In onze geschiedenisboeken lezen we dat de eerste industriële revolutie begon circa 1750 toen er overgeschakeld werd van ambachtelijke naar machinale productie van goederen. Een halve eeuw daarvoor ontstond wat we noemen 'de Verlichting'. Rede en wetenschap zouden het donkere (bij)geloof verdrijven en de samenleving zou ingericht worden volgens de bevindingen van deze rede en wetenschappelijke kennis. Dank zij vele emanciperende evoluties en revoluties is er voor de mens zeer veel ten goede veranderd. 

Maar vele zogenaamde verbeteringen blijken ook hun schaduwkanten te hebben. Een van de duidelijkste voorbeelden is de ontwikkeling van het plastic: veel goede, handige en hygiënische ontwikkelingen hebben we daaraan te danken, maar de onafbreekbare plasticberg bezorgt ons ook kopbrekens. 

Als individu sta je er een beetje verloren bij. Je wordt heen en weer geslingerd tussen blij en bezorgd bij elke nieuw aangekondigde 'vooruitgang'. De jonge dichter Jan-Willem Dijk (1985) worstelt met de deeltjesversneller van de CERN : dreigen bepaalde 'successen' van onze vooruitgang niet als een boemerang terug te komen?

(©YouTube)

OP GEEN VAN DE VRAGENLIJSTEN KAN IK DIT ANTWOORD INVULLEN

vannacht kon ik niet slapen

tot het ochtend werd keek ik op YouTube naar vertraagde beelden

van de Europese kampioenschappen kogelslingeren uit '86

de Oekraïner Joeri Sedych als het massieve middelpunt

van de aandacht, van het vliegwiel

in mijn droom bleef het me duizelen

was ik de werper

of werd ik geworpen?

vraag: heeft dit iets te maken met de cirkels waarover ik las

gesloten lussen onder de grond

van zevenentwintig kilometer lang waar bundels protonen

met bijna de snelheid van het licht in worden geslingerd

onder andere om mensen beter te maken?

sinds vannacht bestaat mijn hoop uit wereldrecords

die hun oorsprong in de werpring vinden

naast de angst dat wat men uit mij lepelt

de vlucht van een boemerang zal nemen

(uit: Het Liegend Konijn, 2023/1, blz. 72)