't is den oorlog da 'j hier were vindt...in Wervik

Bij een fietstocht langs het parcours van contreilive (initiatief van de intercommunale Leiedal nog tot eind oktober)  hield ik halt in het centrum van Wervik (de lus west van dit kunstenparcours) . Heel gericht had ik ooit het tabaksmuseum bezocht, maar het was nu voor het eerst dat ik in het centrum van deze grensplaats was. Tijdens Wereldoorlog I was deze plaats bezet door de Duitse troepen, met o.a. de schilder Max Beckmann als bekendste tijdelijke resident.  

Ik was zeer onder de indruk van het monument voor de oorlogsslachtoffers van Wervik, waar zowel militaire als burgerlijke slachtoffers als verzetslieden en krijgsgevangenen samen worden herdacht, van beide wereldoorlogen.

Het beeld zelf is al heel sprekend. Wat mij onmiddellijk opviel was dat dit geen oorlogsmonument was als een ander. Geen seriewerk en geen stereotiepe verbeelding van heldendom of patriottisme.

 Het gedenkteken werd ontworpen voor de slachtoffers van de Groote Oorlog en onthuld in 1923. De maker was zelf oud-strijder, nl. Jules Bernaerts. We zien een Belgische soldaat, met omzwachteld hoofd, zijn  geschramde helm op zijn linkerheup, geweer in zijn rechterhand en een zegekrans in zijn linker. Hij stapt in een verwoest landschap met brokstukken bezaaid. De oorlog heeft hij overleefd, maar de wonden draagt hij met zich mee.

Ik was even sterk ontroerd door de manier waarop de namen van oorlogsdoden zijn aangebracht. De doden van Wervik omringen in concentrische cirkels de soldaat die de moeizame zege aankondigt.

De namen zijn aangebracht in rode letters...ze hebben hun bloed vergoten. Ze zijn te lezen op de grond. Het is alsof de overlevende soldaat kijkt naar zijn gevallen makkers en gedode stadsgenoten. Zo kom ik aan een derde aspect dat mij ontroerde.

Ik was getroffen dat dit beeld niet op een sokkel of enig ander verhoog staat. Neen, je kan gewoon naast de soldaat gaan staan en hem als het ware omarmen... geen held maar een mens van onder ons, een mens met een eigen verhaal, zoals al die namen rondom hun eigen verhaal hebben. Nu er op vele plaatsen veel te doen is over standbeelden en herdenkingen, zag ik in Wervik een waardig gedenkteken dat de ellende van een oorlog niet ontkent maar vooral toont hoe gewone mensen slachtoffer waren.

Na de verheerlijking van generaal Foch en na het suggestieve en persoonlijke eerbetoon van de 'passage' van al die soldaten door Ruiz Vida (zie vorige blogposts) vond ik dit gedenkteken een aangrijpend signaal van een gemeenschap die haar oorlogsdoden niet wil vergeten.