The Cloisters New York City

Vorig najaar verbleef ik gedurende een maand in New York City, een van de meest bijzondere citytrips die ik ooit maakte. Die stad verbaasde telkens opnieuw met zijn contrasten, maar het bezoek aan het museum "The Cloisters" vormde wel een hoogtepunt van vervreemding.
Dat museum is opgebouwd als een soort middeleeuws kloostercomplex en bevat Europese middeleeuwse kunst. Elke steen is afkomstig uit Zuid-Europese verlaten kloostertjes en kerkjes en het geheel is een soort driedimensionale puzzel. Voor mij was het geheel een 'leugen' maar o wee als je zoiets zegde aan Amerikanen of zelfs aan bepaalde Vlamingen die al jaren in NY wonen. Aangezien elke steen uit Europa kwam is het ook authentiek is hun redenering. Maar voor mij had de totaalervaring iets onecht en onwezenlijk.
In de voorbije maanden las ik "Alle gedichten", de verzamelde poëzie van J.L.Borges en daarin vond ik woorden die aansluiten bij mijn Cloisters-ervaring (De bezige bij, 1995, blz.991).

The Cloisters

Vanaf een plek in het koninkrijk Frankrijk
vervoerden ze de stenen en het glas
om deze holle kloostergangen
op het eiland Manhattan te bouwen.
Ze zijn niet apocrief.
Het zijn getrouwe monumenten van een heimwee.
Een Amerikaanse stem zegt ons
dat we betalen mogen wat we willen,
want dit hele bouwwerk is denkbeeldig
en het geld dat onze hand daar achterlaat
zal in zecchino's °of in rook veranderen.
Deze abdij is vreselijker dan
de piramide van Gizeh
of dan het labyrint van Knossos,
want het is ook een droom.
We horen het geruis van de fontein,
maar die fontein is op de Patio de los Naranjos*
of in het gezang Der Asra**.
We horen duidelijke stemmen in het Latijn,
maar die stemmen klonken in Aquitanië
toen de islam nabij was.
We zien op de tapijten
de herrijzenis en de dood
van de veroordeelde en witte eenhoorn,
want de tijd van deze plek
gehoorzaamt niet een voorschrift.
De oleanders die ik aanraak zullen bloeien
wanneer Leif Ericsson*** de stranden van Amerika ontwaart.
Ik voel een lichte duizeling.
Ik ben niet aan de eeuwigheid gewend.

°Venetiaanse gouden munt uit Middeleeuwen en latere eeuwen
*patio de los Naranjos: binnenplein bij de kathedraal van Cordoba
**een gedicht van Heinrich Heine die de liefde bezingt tussen een dochter van de Ottomaanse sultan en een Yeminitische slaaf
***de IJslandse veroveraar die 500 jaar voor Columbus Amerika zou ontdekt hebben