Oog in oog met de dood

De traditie om rond 1 november naar het kerkhof te gaan om zijn doden te gedenken blijft  standhouden ondanks de ontkerkelijking. Op meerdere plaatsen probeert men een nieuwe vorm te geven aan deze gewoonte door muziekoptredens e.d.
Hier wil ik een omweg maken via de beeldende kunstenares Berlinde De Bruyckere die in al haar werk pijn en erbarmen toont. Bij 10 foto's van een aantal werken van De Bruyckere maakte de dichteres Marleen de Crée een sonnetvormig gedicht. De gedichten, met een Franse en een Engelse vertaling met de foto's en een trefzekere inleiding door Johan Van Cauwenberge verschenen onder de titel "Erbarme dich" bij uitgeverij P in 2017. Een kleinood van een uitgave.

(Kreupelhout door Berlinde De Bruyckere -SMAK Gent 2014, eigen foto)

Een van de meest indrukwekkende installaties van Berlinde De Bruyckere is Kreupelhout, een werk dat ik zag in Gent (2014).  Je zou, vanuit de titel, een omgevallen boom kunnen zien die een grote  ruimte vult. Marleen de Crée schreef er dit mooie voor mij troostrijke en toch intrieste gedicht bij.
De stilte die spreekt uit een dode hoor je tussen de woorden dwalen. De aanblik van een gestorven geliefde doet onze wereld kantelen en het beeld blijft in ons hart steken en roept herinneringen op, verhalen van vroeger...De dichteres laat ons een laatste afscheid herbeleven, iets altijd heel persoonlijks, iets altijd heel universeels.

hij vult de ruimte, nu met zijn stilte,
stilte die de adem uit een leven
breekt. je kan ze horen suizen, ze
zuigt de adem in. als in een spiegel

draait hij de blikken om, kantelt
de wereld uit zijn as, steekt wortels
in je hart en zwijgt, ooit stond zijn kruin
te wuiven in de zon, kon je het gefrazel

van de duiven horen ruisen in hun nest.
zijn schaduw borg de verhalen van
het kind, wind schuimde door zijn blaren.

nu buigt zijn lijf, laat het de takken stromen.
iemand heeft hem opgeraapt, uitgespreid.
heeft zijn verleden ingepakt met dromen.
(uit: de Crée, Marleen, Erbarme dich, Leuven, 2017, blz.77)