Wereldvluchtelingendag 20 juni

Hoe leven wij in ons rijke Europa in steden en dorpen die (zouden moeten) tonen dat wij het goed hebben en bedrijvig zijn. Maar zo goed is het niet voor iedereen. Kijken we maar naar bepaalde wijken en buurten. De dichter spreekt dan over de rafelranden.
De rafelranden van de steden zijn overgangen tussen stad en land, een marge. In die marge kan je veel kanttekeningen maken. De Zweedse dichter Nobelprijswinnaar Tomas Tranströmer doet dat ook in onderstaand gedicht uit zijn bundel "Nachtzicht" (1970).

(documenta 2017
installatie Hiwa K)

De laatste verzen plaatsen het gedicht in een ruimer perspectief door de allusie op het Bijbelse verhaal van Judas die Jezus verraadt.

Nadat hij zijn 'verradersloon' heeft gekregen gaat hij zich verhangen op het veld van de pottenbakker, een terrein dat net buiten de stad lag. De verbijsterde hogepriesters gebruiken dan maar het geld voor de aankoop van een stuk land als begraafplaats voor de vreemdelingen, de gojim of heidenen die zeker niet de stad mochten 'bezoedelen'.


Verraden wij onze eigen ziel door onze houding ten aanzien van vreemdelingen? Dat lijkt de dichter wel te insinueren. Hoewel deze verzen zijn geschreven rond 1970 hebben ze nog niets van hun actualiteit verloren. Veel stof tot nadenken...



RANDGEBIED

Mannen in overalls van dezelfde kleur als de aarde klimmen
                uit een greppel.
Het is een overgangsgebied, een impasse, stad noch land.
De bouwkranen aan de horizon willen de grote sprong wagen
               maar de klokken willen niet.
In 't rond liggende betonnen buizen likken met droge tongen
               het licht op.
Autowerkplaatsen gehuisvest in wat vroeger stallen waren.
De stenen werpen schaduwen scherp als voorwerpen op het
               maanoppervlak.
En deze plekken groeien alleen maar.
Zoals dat wat men kocht voor de penningen van Judas: 'De 
pottenbakkersakker als begraafplaats voor vreemdelingen.'

(vertaling: Bernlef , uit: De herinneringen zien mij, Amsterdam, 2011, blz.122)

Bij het lezen van dit gedicht kwam ook de roman naar voren van Tommy Wieringa "Dit zijn de namen" en de toneelbewerking ervan door NTGent.  Ook deze baadden in eenzelfde ongewisse sfeer van overgang en rafelig randgebied.